Dębno Podhalańskie

Dębno Podhalańskie - to niewielka wieś w Polsce południowej, położona na wysokości 535 m n.p.m., przy ujściu Białki do Zalewu (Jeziora) Czorsztyńskiego , 13 km na wschód od Nowego Targu . Glówną atrakcją turystyczną Dębna jest doskonale zachowany, gotycki drewniany kościół św. Michała Archanioła z XV wieku, uważany za jeden z najważniejszych zabytków architektury drewnianej w Polsce. Dojazd drogą 969 od zachodu (od strony Nowego Targu) lub od wschodu (od strony Krościenka nad Dunajcem ) (➤ mapka)(➤ mapka).

Wieś została założona prawdopodobnie w XIII lub XIV wieku - z 1335 roku pochodzi pierwsza wzmianka o kościele parafialnym w Dębnie pod wezwaniem św. Michała Archanioła, prawdopodobnie zniszczonym lub rozebranym.

Początki obecnego kościoła, stojącego przy ul. Kościelnej 42, w środku wsi, otoczonego niskim, owalnym ogrodzeniem z drewnianych bali, z dwiema bramkami (od zachodu i od południa), oraz wieńcem starych drzew, sięgają drugiej połowy XV wieku. Z tego okresu pochodzi prezbiterium i nawa; wieża została dobudowana na początku XVII wieku. Kościół, stojący na fundamentach z łamanego kamienia, zbudowany jest z drewna (modrzewiowego i jodłowego), bez użycia gwoździ. Cała budowla, wyróżniająca się pięknymi proporcjami, jest niewielka: prezbiterium ma wymiary 5 x 5,9 m, nawa 7 x 8,3 m, a wysokość wieży wynosi 15 m. Prezbiterium i nawa pokryte są gontowym dachem i otoczone krytymi podcieniami ("sobotami") z XVIII-XIX wieku. Warto zwrócić uwagę na wieżę ze zdobioną izbicą i pochyłymi ścianami, będącą jedną z najstarszych tego typu konstrukcji w Polsce, a także na niewielką ośmioboczną wieżyczkę na sygnaturkę, przykrytą hełmem (pośrodku dachu kościoła).


Najstarszym zabytkiem we wnętrzu jest umieszczony na belce tęczowej rzeźbiony krucyfiks, datowany na koniec XIV wieku (pochodzący być może z poprzedniego kościoła).

Za najcenniejszy element wnętrza kościoła św. Michała Archanioła w Dębnie uchodzi jednak gotycko-renesansowa, patronowa polichromia z końca XV lub początku XVI wieku, zdobiąca ściany i strop świątyni, z ornamentami najczęściej roślinnymi i geometrycznymi, ale także figuralnymi; znawcy twierdzą, że jest to najstarsza w całości zachowana w Europie polichromia na drewnie (choć nie są zgodni co do przyczyn jej wyjątkowej trwałości).

Ołtarz główny to poźnogotycki tryptyk z początku XVI wieku, malowany na desce. W polu środkowym znajdują się trzy postacie tworzące kompozycję zwaną Sacra Conversatione: pośrodku Matka Boska z Dzieciątkiem, po bokach św. Michał Archanioł i św. Katarzyna Aleksandryjska. Na awersach skrzydeł widnieją postacie czterech świętych, na rewersach sceny pasyjne, w zwieńczeniu Ukrzyżowanie. Dwa ołtarze boczne są późniejsze, wczesnobarokowe.

Poza tym warto zwrócić uwagę m.in. na

• kopię malowidła sztalugowego na desce lipowej z końca XIII wieku, prawdopodobnie najstarszego w Polsce (oryginał został przeniesiony do Muzeum Archidiecezjalnego w Krakowie), oraz
• XVI-wieczną haftowaną chorągiew wojenną z wizerunkiem św. Stanisława, którą podobno zostawiły wojska Jana III Sobieskiego powracającego spod Wiednia po zwycięstwie nad Turkami.

Szczególnym zabytkiem są leżące w prezbiterium osobliwe dzwonki (być może pochodzące nawet z V wieku) - wydające wyższe tony przy potrącaniu dłuższych płytek (wynik specjalnej procedury zastosowanej przy ich budowie).