Jezioro Garda / Lago di Garda

Duże i głębokie jezioro na północy Włoch, położone na pograniczu trzech regionów: Lombardii, Trydentu i Wenecji Euganejskiej (Veneto), położone na wysokości 65 m n.p.m. Południowy kraniec jeziora leży ok. 130 km na wschód od Mediolanu i ok. 150 km na zachód od Wenecji , a północny - ok 40 km na południowy zachód od Trydentu (➤ mapka)(➤ mapka). Rejon jeziora jest popularnym rejonem turystycznym, słynącym z malowniczych krajobrazów, doskonałych warunków dla uprawiania wszelkiego rodzaju sportów wodnych (stałe wiatry i prądy powietrzne), a także licznych atrakcji przyrodniczych wokół jeziora oraz różnego rodzaju zabytków. Tuż przy południowym brzegu jeziora przechodzi równoleżnikowo autostrada A4 (E70) łącząca Turyn i Mediolan na zachodzie z Padwą i Wenecją na wschodzie. Z północnego krańca (Riva del Garda) można się dość szybko dostać do autostrady A22 (E45) prowadzącej na północ w kierunku Trydentu, Bolzano, przełęczy Brenner (granica z Austrią) i Innsbrucka, na południe zaś w kierunku Modeny i Bolonii.

Jezioro Garda jest największym jeziorem we Włoszech. Jego powierzchnia wynosi 369,98 km², maksymalna długość 51,6 km, maksymalna szerokość 16,7 km, długość linii brzegowej ok. 160 km, a maksymalna głębokość - 346 m. Jezioro ma kształt wydłużonej gruszki - na północnym końcu leży Riva del Garda w prowincji Trydent w regionie Trydent-Górna Adyga, na południowo-zachodnim - Desenzano del Garda w prowincji Brescia w Lombardii, a na południowo-wschodnim - Peschiera del Garda w prowincji Werona w Wenecji Euganejskiej (Veneto). Od południa (w połowie drogi między Desenzano a Peschierą) wrzyna się w jezioro wąski półwysep z położoną na jego północnym krańcu miejscowością Sirmione . Północna część jeziora, otoczona górami, przypomina fiord; wybrzeże w części południowej jest płaskie. Głównym dopływem Jeziora Garda jest rzeka Sarca, wpadająca do jezeiora między Riva del Garda a Torbole ; w Peschiera del Garda wypływa z jeziora rzeka Mincio, wpadająca ok. 80 km dalej do Padu. Na jeziorze jest kilka wysp.

Poza miejscowościami wymienionymi już wcześniej najbardziej znanymi miejscowościami nad jeziorem są:

• w prowincji Brescia w Lombardii - położone na tzw. Riwierze Cytrynowej (Riviera dei Limoni) Limone sul Garda , Tremosine , Tignale , Gargnano , Toscolnano-Maderno , Gardone Riviera i Salò oraz San Felice del Benaco , Manerba del Garda , Moniga del Garda , Padenghe del Garda i Lonato ;
• w prowincji Werona w regionie Wenecja Euganejska - Castelnuovo del Garda oraz polożone na tzw. Riwierze Oliwnej (Riviera degli Olivi) Lazise , Bardolino , Garda , Torri del Benaco , Brenzano i Malcesine .

Całe Jezioro Garda jest terenem intensywnego ruchu promów i stateczków wycieczkowych dla turystów; szczególnie wygodne są połączenia między zachodnim i wschodnim brzegiem, np. z Maderno do Torri del Benaco lub z Limone do Malcesine, ale w sezonie pływa też prom samochodowy między Desenzano a Riva del Garda. Ponieważ drogi wokół Gardy są zazwyczaj zatłoczone, skorzystanie z drogi wodnej może być często najlepszym rozwiązaniem, zwłaszcza że statkiem można dotrzeć do prawie każdej większej miejscowości. W prawie każdej miejscowości nad Jeziorem Garda można znaleźć plaże (najczęściej żwirowe), kąpieliska (w wielu miejscach woda tuż przy brzegu jest bardzo głęboka) i ośrodki sportów wodnych. Temperatura wody od czerwca do września wynosi zazwyczaj 18-21 stopni Celsjusza.


Limone sul Garda - to niewielka miejscowość i gmina, malowniczo położona w najbardziej na północ wysuniętej części należącego do Lombardii zachodniego brzegu Jeziora Garda. Niegdyś znana najbardziej z uprawy cytryn (z wciąż licznymi plantacjami, limonaie, najlepiej widocznymi od strony jeziora, opisywanymi m.in. przez Goethego, który odwiedził Limone 13 września 1786 roku), dziś również z uprawy drzew oliwnych i produkcji wysokiej jakości oliwy, a także długowieczności mieszkańców (o odkrytym w 1974 roku podłożu genetycznym, związanym z obecnością we krwi mieszkańców zmutowanej, szczególnej formy apolipoproteiny, zmniejszającej ryzykomiażdżycy i innych chorób sercowo-naczyniowych).

Limone sul Garda jest jedną z najpopularniejszych miejscowości wypoczynkowych nad Jeziorem Garda, szczególnie chętnie odwiedzaną, podobnie jak m.in. Riva del Garda, przez turystów z zagranicy.










Miejscowość turystyczna i gmina (ok. 3 tys. mieszkańców) - promenada, port, plaża, sporty wodne, rejsy statkami wycieczkowymi po jeziorze. Na zdjęciu widok Gargnano z drogi SP9 po zachodniej stronie jeziora w kierunku Monte Baldo. W Villa Fertinelli, która w latach 1943-1945 była siedzibą Mussoliniego jako szefa mariontkowego państwa (tzw. Republiki Salò) stworzonego przez Niemców po obaleniu rządów faszystowskich we Włoszech - mieści się obecnie luksusowy hotel. Warto obejrzeć piękny barokowy park Villa Bettoni-Cazzago z początków XVIII wieku w dzielnicy Bogliaco. Obiektem wartym zobaczenia jest zachowany oryginalny krużganek kościoła i klasztoru San Francesco z XIII wieku.





Miejscowość (właściwie dwie połączone miejscowości) i gmina, zamieszkałe przez ok. 7 tys. mieszkańców. Charakter turystyczny ma Maderno, leżące od strony południowej. Szerokie plaże.

W Maderno warto zobaczyć kościół Sant'Andrea Apostolo z XII wieku.

Na zdjęciu widok z drogi przechodzącej przez miasto w kierunku południowym.


Mała (ok. 2,5 tys. mieszkańców) miejscowość i gmina z dwiema glównymi atrakcjami turystycznymi. Jedną jest Vittoriale degli Italiani - dawna rezydencja Gabriela d'Annunzio, obecnie muzeum. Drugą atrakcją jest ogród botaniczny - The Giardino Botanico Fondazione André Heller (zwany także Giardino Botanico A. Hruska), dawniej jeden z wielu parków Gardone, od końca lat 80. XX wieku własność austriackiego artysty multimedialnego André Hellera, z wieloma osobliwościami.


Dość duża (ponad 10 tys. mieszkańców) miejscowość i gmina na zachodnim brzegu jeziora Garda, nad zatoką, z długą i bardzo ładną promenadą nadbrzeżną (ale bez plaży). Liczne kampingi, plaże i kąpieliska można znaleźć między Salò a Desenzano.

Historia Salò sięga czasów rzymskich (Pagus Salodium). Później miasto należało m.in. do rodziny Viscontich z Mediolanu, a od połowy XV wieku do Republiki Weneckiej. W latach 1943-1945 Salò było stolicą wspomnianej wyżej Republiki Salò.

Głównymi atrakcjami turystycznymi miasta są: gotycka katedra (Santa Maria Annunziata) z połowy XV wieku, Palazzo della Magnifica Patria z XVI wieku (obecnie muzeum historyczne) oraz Muzeum Archeologiczne.

















Desenzano del Garda - to największa, licząca prawie 30 tys. mieszkańców miejscowość i gmina nad Jeziorem Garda, położona na jego południowo-zachodnim krańcu, z dużą strefą wolną od ruchu samochodowego, promenadą, plażami, kąpieliskami, możliwością uprawiania wszelkiego rodzaju sportów wodnych, a także licznymi lokalami gastronomicznymi i bogatym życiem nocnym.

Historyczne centrum Desenzano leży w rejonie starego portu (o historii sięgającej czasów weneckich), skąd wypływają promy i statki wycieczkowe kursujące po Jeziorze Garda i łączące miasto z wszystkimi innymi ważniejszymi miejscowościami nad jeziorem. Za najważniejsze place miasta uchodzą Piazza Giacomo Matteotti oraz pochodzący z XVI wieku plac znany jako Piazza Giuseppe Malvezzi. Głównym zabytkiem sakralnym Desenzano jest konsekrowana w 1611 roku barokowa katedra Santa Maria Maddalena.

Godnym uwagi zabytkiem Desenzano jest też średniowieczny (budowany od XI do XV wieku, stojący prawdopodobnie w miejscu rzymskiego castrum), odrestaurowany zamek, będący dziś własnością miasta i sceną wielu oranizowanych przez miasto imprez. Szczególną atrakcją jest odkryta w 1921 podczas prac budowlanych willa rzymska (Villa Romana di Desenzano del Garda) z pierwszej połowy IV wieku n.e., częściowo udostępniona do zwiedzania. Osoby zainteresowane historią mogą zwiedzić położone w pobliżu portu muzeum archeologiczne (Museo Civico Archeologico Giovanni Rambotti).

Z uwagi na położenie w pobliżu ważnej autostrady A4 (węzeł Desenzano) oraz dzięki dobrze rozwiniętej sieci dróg lokalnych oraz wygodnym połączeniom kolejowym Desenzano może bhyć dobrą bazą wypadową do zwiedzania całego rejonu Jeziora Garda, a także dużej części Lombardii (w tym rejonu Brescii) i Wenecji Euganejskiej (w tym rejonu Werony).





Mała (ok. 7 tys. mieszkańców) miejscowość i gmina na półwyspie Sirmione, wcinającym się od południa w Jezioro Garda niemal dokładnie w połowie południowego brzegu, między Desenzano a Peschiera del Garda.

Podobnie jak Desenzano, Sirmione było od czasów rzymskich popularnym miejscem wypoczynku i uzdrowiskiem (gorące źródła wody zawierającej siarkę). Ruiny rzymskiej willi (budowli o rozmiarach 167 na 105 metrów, na końcu półwyspu) zwanej Grotte di Catullo (od nazwiska urodzonego w Weronie poety Katullusa, do którego jakoby należała) uchodzą za główną atrakcję turystyczną Sirmione.

Drugą atrakcją jest warowny zamek na wodzie Scaligerich z XIII wieku, wzniesiony przez Massimo della Scala na rzymskich fundamentach (interesujący widok z jednej z wież zamku). Od początku XV wieku do 1797 roku Sirmione należało do Republiki Weneckiej, poźniej, do 1860 roku było w rękach Habsburgów.

Warto też zobaczyć wyłączone z ruchu kołowego historyczne centrum miasta z dwoma kościołami (San Pietro in Mavino, zbudowanym w VIII wieku, ale przebudowanym w wieku XIV i Santa Maria Maggiore z początku XV wieku) i licznymi sklepami.








Mała (ok. 1 tys. mieszkańców) miejscowość, niegdyś (za panowania Republiki Weneckiej) ważny ośrodek handlowy. Głównymi atrakcjami są: starówka i otaczające ją mury, warowny zamek Scaligerich z XII wieku (własność prywatna, niedostępna dla zwiedzających) oraz kościół San Nicolò z XII wieku, z odrestaurowanymi freskami (ze szkoły Giotta).



Popularna miejscowość (niecałe 7 tys. mieszkańców) na wschodnim brzegu jeziora, w centrum Riviera degli Olivi, zazwyczaj kojarzone jednak - bardziej niż z oliwą - z czerwonym winem Bardolino wytwarzanym w regionie.

Głównymi zabytkami są: starówka z pozostałościami fortyfikacji Scaligerich, romański kościół San Severo z XI wieku (zbudowany na wcześniejszej krypcie, prawdopodobnie z VIII wieku), z freskami z XII wieku, oraz kościół San Zeno z IX wieku; jeśli ma się więcej czasu, warto też zobaczyć kościoł San Colombano z IX wieku (w pobliżu miejscowości Sem, przy drodze na północ do Rocca di Garda) i parafialny kościoł Santa Maria z XII wieku, w dzielnicy Cisano (południowa część Bardolino).

Przy Via Costabella 9 mieści się Muzeum Wina (Museo del Vino) , natomiast przy Via Peschiera 54 (jeszcze ok. 2 km na południe od Cisano) - Muzeum Oliwy (Museo dell'Ollio ); w obu muzeach demonstracja produkcji, możliwość degustacji i zakupu.


Małe (ok. 3,5 tys. mieszkańców) miasto z piękną starówką i promenadą nad jeziorem. Warto zobaczyć m. in. Palazzo del Capitano della Serenissima - pochodzący z XIV wieku pałac wysokich urzędników Republiki Weneckiej z czasów jej panowania w regionie. Nad miejscowością wznosi się wysoka na 200 m Rocca di Garda - skała z ruinami zamku, widok na jezioro.

Jednym z ważniejszych zabytków Gardy jest Villa Albertini (przy Via San Carlo, po drodze z centrum do Punta San Vigilio) - niewielki pałac zbudowany w drugiej połowie XVI wieku przez rodzinę Becelli, w którym w 1848 roku ówczesny król Piemontu i Sardynii Karol Albert, po zwycięskiej wojnie z Austriakami, odebrał od delegacji Lombardii akt potwierdzający przyłączenie tego regionu do Piemontu.

Najciekawszym obiektem sakralnym jest kościół Santa Maria Maggiore - pod Rocca di Garda, z zachowanym krużgankiem z XV wieku. Za kościołem zaczyna się szlak prowadzący do ruin zamku na Rocca di Garda.

Warto odbyć spacer (niecała godzina) do Punta San Vigilio , czyli na przylądek półwyspu na zachód od Gardy (nazwa miescowości pochodzi od św. Wigiliusza, biskupa Trydentu w latach 385-402). W XVI wieku Michele Sanmicheli wzniósł na cyplu dla arystokraty, prawnika i humanisty z Werony, Agostino Brenzoniego, willę, gdzie zatrzymywały się później znane osobistości, w tym członkowie europejskich rodzin królewskich.

Inny ok. godzinny spacer w pobliżu Gardy prowadzi do leżącego na wzgórzu, pochodzącego z XVII wieku klasztoru kamedułów (można tam dojść też z Bardolino).


Niewielka miejscowość i gmina (ok. 2,6 tys. mieszkańców) u stóp południowego skraju masywu Monte Baldo, z dominującym nad miastem warownym zamkiem Scaligerich (dziś siedziba Muzeum Etnograficznego). Starówka, dwa warte zobaczenia kościoły - Santi Pietro e Paulo (organy z połowy XVIII wieku) i Santissima Trinità (odnowione freski ze szkoły Giotta).

Powyżej Torri del Benaco, na zboczach Monte Baldo, leży mała miejscowość Albisano (możliwy dojazd samochodem) z doskonałym punktem widokowym.







Malownicza miejscowość (3,6 tys. mieszkańców) i gmina na wschodnim brzegu Jeziora Garda u stóp masywu Monte Baldo. Starówka, port, promenada, możliwość kąpieli i uprawiania sportów wodnych.

Główną atrakcją Malcesino jest warowny zamek Castello Scaligero (Via Castello) wzniesiony w XIII wieku przez Scaligerich, którzy wówczas panowali nad okolicą. Obecnie w zamku mieści się muzeum (w tym muzeum przyrodnicze poświęcone regionowi Monte Baldo).

Drugim godnym uwagi zabytkiem jest Palazzo dei Capitani del Lago (obok portu i biura inforacji turystycznej), wzniesiony przez Scaligerich w XIII wieku. Później rezydowali w nim weneccy gubernatorzy, obecnie pełni funkcję ratusza.

Warto też zobaczyć barokowy kościół św. Stefana (Santo Stefano ).



Torbole - to jedna z trzech miejscowości należących do gminy Nago-Torbole , położonej w pobliżu północno-wschodniego krańca Jeziora Garda, na skraju północno-zachodnich stoków masywu Monte Baldo. Nago leży na wzgórzach w pewnym oddaleniu od jeziora, natomiast Torbole bezpośrednio nad jeziorem, nad małą zatoką, w pobliżu ujścia rzeki Sarca . Miejscowość była znana co najmniej od XV wieku jako przystanek na jednym ze szlaków łączących Niemcy z Italią. W 1558 roku był tu Montaigne, 12 września 1786 roku - Goethe. Historia Torbole jako ośrodka turystycznego w dzisiejszym sensie sięga drugiej połowy XX wieku, gdy dana osada rybaków i rolników zaczęło się przekształcać, podobnie jak inne miejscowości nad Jeziorem Garda, w uzdrowisko.

Najważniejszym zabytkiem Torbole jest kościół Sant'Andrea , którego historia się ga XII wieku. Szczególną atrakcją, położoną w pobliżu ostrego zakrętu drogi łączącej Torbole z Nago, jest park zwany Marmitte dei Giganti , z licznymi formacjami pochodzenia polodowcowego w postaci głębokich cylindrycznych otworów, zwanych z uwagi na ich kształt i wielkość "kotłami (lub garnkami) olbrzymów" (marmitta - garnek, rondel). Torbole jednak jest znane najbardziej jako jeden z najważniejszych w skali światowej ośrodków sportów wodnych (żeglarstwo, windsurfing, kitesurfing), często organizujący zawody reprezentująych te dyscypliny sportowe profesjonalistów (w tym zawody najwyższej rangi, nawet mistrzostwa świata).


Riva del Garda - to miejscowość i gmina (ponad 17 tys. mieszkańców) nad Jeziorem Garda, położona na jego północnym krańcu, między Monte Rocchetta (1575 m) na zachodzie i ograniczającym miasto od wschodu niewysokim wzgórzem Monte Brione (376 m), na zachód od ujścia rzeki Sarca, mającej swe źródła w grupie górskiej znanej jako Alpi dell’Adamello e della Presanella, w Alpach Retyckich. Miejscowość, znana z niezwykle malowniczego położenia, łagodnego, sub-śródziemnomorskiego klimatu, oraz organizowanych w sezonie imprez kulturalnych (w tym festiwali muzycznych) jest jedną z najważniejszych miejscowości wypoczynkowych w północnych Włoszech.

Główną atrakcję dla większości osób odwiedzających Rivę stanowi oczywiście Jezioro Garda, słynące z doskonałych warunków do uprawiania żeglarstwa i innych sportów wodnych. Można też w okolicach Rivy uprawiać turystykę pieszą i rowerową. Popularnymi atrakcjami w rejonie Rivy są też położone 11 km na północ Jezioro Tenno oraz słynne, spadające z wysokości 100 metrów wodospady znane jako Cascate del Varone (zob. niżej).

Za centrum miasta uważany jest wychodzący na główny port Rivy plac znany jako Piazza III Novembre, z będącą symbolem miasta pochodzącą z XIII wieku dzwonnicą (ze szczytu wieży rozciąga się interesujący widok) i ratuszem. Warto zwrócić uwagę na pozostałości średniowiecznych bram miejskich, weneckiej Porta San Marco z XI wieku i pochodzącej z XIII wieku bramy Porta San Michele. Za główny koścół Rivy uchodzi kościół parafialny Santa Maria Assunta o początkach z XIV wieku, w XVIII wieku przebudowanego w stylu barokowym. Zwiedzając Rivę warto zajrzeć do regionalnego mzeum historycznego, Museo Civico, mieszczącego się w budynku zwanym Rocca Scaligera (lub Rocca di Riva) i będącym średniowiecznym zamkiem o początkach z XII wieku, zbudowanym przez ród Scaligerich, wielokrotnie później przebudowywanym; zamek jest też dziś miejscem, gdzie organizowane są, zwłaszcza w sezonie letnim, różnego rodzaju imprezy kulturalne.





Każda miejscowość nad Jeziorem Garda (zwłaszcza jeśli jest położona w pobliżu jego południowego krańca, niedaleko autostrady A4) może być dobrą bazą wypadową do zwiedzania dużej części północnych Włoch. Największymi i turystycznie najbardziej interesującymi miastami w pobliżu jeziora są Trydent , Brescia i Werona ; stosunkowo niedaleko jest też np. do Cremony , Mantui czy Vicenzy .

Jednak wiele interesujących miejsc, zarówno atrakcji przyrodniczych, jak śladów bogatej historii regionu, można znaleźć także w bezpośrednim sąsiedztwie jeziora.

• 

  

  LAGO DI VALVESTINO

  fot. AL
  Interesującą wycieczkę objazdową (kilka godzin, ok. 100 km) można np. zrobić z Gargnano , w kierunku leżących po zachodniej stronie jeziora, w górzystym terenie, kilku mniejszych jezior: sztucznego Jeziora Valvestino (Lago di Valvestino) , Jeziora Idro (Lago d'Idro) i Jeziora Ledro (Lago di Ledro) (Lago di Ledro). Z Gargnano nad Jezioro Valvestino jedzie się drogą lokalną SP9, którą na pierwszym odcinku, między Gargnano a rejonem miejscowości Liano, Formaga i Navazzo położonych na wysokości ok. 500 m n.p.m., trzeba na dystansie ok. 9 km pokonać różnicę wysokości ok. 450 m. Za Jeziorem Valvestino droga SP9 prowadzi dalej do Turano, stolicy gminy Valvestino; ok. 3 km przed Turano na zachód odchodzi droga SP58 prowadząca nad Jezioro Idro. Stąd drogą SS237, a następnie SS240 można dojechać do Jeziora Ledro i dalej do Riva del Garda.
• Z Riva del Garda można się wybrać na niedługą (ok. 10 km) wycieczkę na północ, drogą SS421, nad niewielkie, ładnie położone górskie Jezioro Tenno (Lago di Tenno), z małą plażą i możliwością kąpieli. Po drodze, między Rivą a miejscowością Tenno, warto zatrzymać się przy wodospadzie Cascata del Varone , znanym jako atrakcja turystyczna już od 1874 roku. Inną wycieczkę z Riva del Garda można zrobić do miasta Rovereto , położonego ok. 24 km na wschód od Rivy, przy autostradzie A22, gdzie warto zobaczyć pozostałości zamku z XIII-XIV wieku, powiększonego i rozbudowanego w XV i XVI wieku przez Wenecjan w czasie, gdy okupowali miasto, mieszczącego dziś założone w 1921 roku muzeum historyczne (Museo Storico Italiano della Guerra); mając w Rovereto więcej czasu można także odwiedzić otwarte w 2002 roku muzeum sztuki współczesnej (Museo d'arte moderna e contemporanea di Trento e Rovereto), największe z muzeów zbudowanych we Włoszech w XX wieku, oraz muzeum znane jako La Fondazione Museo civico di Rovereto, jedno z najstarszych we Włoszech, otwarte w 1851 roku, jeszcze przed zjednoczeniem Włoch. Na wzgórzu Miravalle nad miastem można zobaczyć dzwon zwany Campana dei Caduti, jeden z najcięższych na świecie (ponad 22 tony), zainstalowany tu w 1964 roku, bijący każdego wieczoru dla upamiętnienia ofiar działań wojennych (jest to czwarta wersja dzwonu - pierwsza powstała w 1924 roku z inicjatywy miejscowego księdza, Antonia Rossaro, dla upamiętnienia poległych w pierwszej wojnie światowej, i była zainstalowana na jednej z wież wspomnianego wyżej zamku).
• Z Malcesine można się wybrać kolejką linową prowadzącą przez stację pośrednią (San Michele) do miejsca na wysokości 1760 m w masywie Monte Baldo (kulminującym w Cima Valdritta - 2218 m n.p.m.), którego długi (40 km) grzbiet rozciąga się z północnego wschodu na południowy zachód, wzdłuż jeziora Garda. Na drugim odcinku wagonik kolejki obraca się ułatwiając podziwianie widoków ze wszystkich stron. W określonych godzinach można kolejką przewieźć rowery.
• 
  
  W pobliżu Desenzano (kilka kilometrów na południowy wschód) leżą miejscowości Solferino i San Martino della Bataglia , które w połowie XIX wieku były terenem zaciekłych walk sił włoskiego ruchu zjednoczeniowego Risorgimento z armią austriacką, okupionych jednak ogromną liczbą ofiar. Obraz, jaki zobaczył szwajcarski filantrop i finansista Henry Dunant (właśc. Jean Henri Dunant) po bitwie pod Solferino, skłonił go do założenia organizacji Czerwonego Krzyża. Walki pod Solferino i pod San Martino della Battaglia są upamiętnione w obu tych miejscowościach (w Solferino w kościele San Pietro, w San Martino - na freskach we wnętrzu stojącej tam wieży (Torre di San Martino).
• Dla części turystów interesujące mogą też być rozsiane wokół Jeziora Garda pozostałości prehistorycznych osad palafitowych (należących do umieszczonej na Liście Światowego Dziedziwctwa UNESCO grupy 111 tego typu osad, których resztki zachowały się w rejonie Alp - Prehistoric pile dwellings around the Alps) - w Szwajcarii, Wloszech, Francji, Austrii, Niemczech i w Słowenii); w okolicach Jeziora Garda takie stanowiska archeologiczne znajdują się m.in. Sirmione, Desenzano del Garda, Manerba del Garda, Polpenazze del Garda, a także np. w pobliżu południowo-wschodniego krańca Jeziora Ledro.