Ołomuniec

Miasto (ok. 100 tys.mieszkańców) położone we wschodniej części Republiki Czech, ok. 250 km na południowy wschód od Pragi, , 79 km na północny wschód od Brna , 124 km od granicy z Polską . (➤ mapka)(➤ mapka). Historyczna stolica Moraw, z drugim (po Pradze) największym w Czechach zespołem zabytków, figurującym na liście Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Ołomuniec leży na Morawach, u ujścia Bystrzycy (Bystřice) i Młyńskiego Potoku (Mlýnský potok) do rzeki Morawy . Jest stolicą kraju ołomunieckiego oraz stolicą archidiecezji Kościoła rzymskokatolickiego, eparchii Kościoła Prawosławnego Czech i Słowacji, a także jednej z diecezji Czechosłowackiego Kościoła Husyckiego. Historyczne centrum miasta, skupione wokół kilku placów - placu Wacława (Václavské náměstí), Górnego Rynku (Horní náměstí), sąsiadującego z nim Dolnego Rynku (Dolní Náměstí), placu znanego jako Žerotínovo náměstí oraz Placu Republiki (náměstí Republiky) - leży na zachodnim brzegu Młyńskiego Potoku.

Pierwsze wzmianki o Ołomuńcu pochodzą z początków XI wieku (chociaż wiadomo, że już w Starożytności znajdował się w miejscu dzisiejszego Ołomuńca rzymski obóz wojskowy). Jeszcze w tym samym stuleciu, w 1063 roku, powstało w Ołomuńcu biskupstwo, a w 1187 roku miasto stało się i pozostało przez kilka stuleci stolicą i najważniejszym miastem Moraw oraz największym, po Pradze, ośrodkiem miejskim na terenie dzisiejszych Czech, by stracić te rolę dopiero w połowie XVII wieku, po zniszczeniu miasta przez Szwedów podczas wojny trzydziestoletniej. Dwa bodaj najważniejsze wydarzenia z późniejszego okresu dziejów miasta - to ustanowienie w Ołomuńcu w 1777 roku arcybiskupstwa oraz ogłoszenie w ołomunieckim pałacu arcybiskupim w 1848 roku Franciszka Józef cesarzem Austrii.

Dziś Ołomuniec jest liczącym się ośrodkiem administracyjnym, przemysłowym, handlowym, naukowym i kulturalnym oraz ważnym węzłem komunikacyjnym - drogowym i kolejowym. Jest też jednym z najbardziej godnych polecenia celów turystycznych w Czechach (choć nie tak popularnym, jak np. Praga), z rozległym zabytkowym Starym Miastem, będącym drugim w tym kraju, po Pradze, największym i najstarszym zespołem zabytków architektury, w 2000 roku wpisanym na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Jedną z dobrych strategii zwiedzania Ołomuńca jest rozpoczęcie spaceru po mieście od placu Wacława , przy którym wznosi się katedra św. Wacława (Katedrála sv. Václava), niegdyś stanowiąca element rozległego, zajmującego niewysokie wzgórze zamkowe zespołu architektonicznego, obejmującego m.in. częściowo zachowany romański pałac biskupi z pierwszej połowy XII wieku (dziś mieszczący Muzeum Archidiecezjalne) oraz bezpośrednio sąsiadującą z północno-zachodnim narożnikiem katedry późnorenesansową kaplicę św. Anny . Za główny plac miasta uważa się Górny Rynek (Horní náměstí) , z ratuszem i uchodzącą za najważniejszą atrakcję Ołomuńca barokową kolumną morową, znaną jako Kolumna Trójcy Przenajświętszej . Z Górnym Rynkiem sąsiaduje Dolny Rynek z morową Kolumną Mariacką , z którego z kolei ulicą Pańską (Panská) można przejść na kolejny ważny plac Ołomuńca, Žerotínovo náměstí , przy którym stoi kościół św. Michała .

Inne godne uwagi zabytki Ołomuńca - to stojący w pobliżu Górnego Rynku gotycki kościoł św. Maurycego , Uniwersytet Palackiego (Univerzita Palackého), drugi najstarszy po Uniwersytecie Karola w Pradze, założony w 1573 uniwersytet w Czechach, oraz pałac arcybiskupi (Arcibiskupský palác), w którym 2 grudnia 1848 roku wstąpił na tron cesarski Austro-Węgier osiemnastoletni wówczas Franciszek Józef. Markerem oznaczony jest Plac Rupubliki (Náměstí Republiky), gdzie łączą się dwie ważne ulice miasta, ulica 1 maja (1. máje) i ulica Denisova , markerem - ołomuniecka cerkiew prawosławna (Chram sv. Gorazda), a markerem - pochodzący z początków XX wieku budynek stanowiący jeden z wybitniejszych przykładów secesji wiedeńskiej w Europie Środkowej. Szczególną atrakcję Ołomuńca stanowią liczne (łącznie ponad 25) fontanny rozmieszczone w różnych punktach Starego Miasta, w tym 8 dużych barokowych fontann pochodzących z końca XVII lub początku XVIII wieku.


Katedra św. Wacława (Katedrála sv. Václava) została wzniesiona w stylu romańskim na początku XII wieku i konsekrowana, jeszcze przed ukończeniem budowy, w 1131 roku. W XIII i XIV wieku została przebudowana w stylu gotyckim, a w następnych stuleciach była jeszcze parokrotnie modyfikowana. Ostatnia duża przebudowa miała miejsce w latach 1883-1892; świątynia uzyskała wówczas swój obecny neogotycki wygląd; w tym czasie dobudowana została od strony południowej trzecia wieża (na zdjęciu widoczna po prawej stronie), wysoka na ponad 100 m i będaca drugą pod względem wysokości wieżą kościelną w Czechach. We wnętrzu warto zwrócić uwagę na grobowiec św. Jana Sarkandra oraz na pochodzące z XV wieku rzeźby (autorstwa Mina da Fiesole) przedstawiające Ojców Kościoła przy ołtarzu głównym; udostępnione do zwiedzania są także krypty (z relikwiami św. Urszuli oraz kolekcją szat liturgicznych).

Za główny plac miasta uważa się Górny Rynek (Horní náměstí), drugi pod względem wielkości plac w Czechach. W zachodniej części placu stoi uważana za największą atrakcję Ołomuńca Kolumna Trójcy Przenajświętszej (Sloup Nejsvětější Trojice), w 2000 roku wpisana, wraz z innymi zabytkami miasta, na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Kolumna została wzniesiona w latach 1716-1764 przez obywateli Ołomuńca jako kolumna wotywna - podziękowanie za wygaśnięcie epidemii, która dotknęła Morawy w latach 1714-1716. Jest drugą kolumną morową w Ołomuńcu. Jako pierwsza powstała w latach 1716–1727 Kolumna Mariacka na Dolnym Rynku. Jej twórca, architekt cesarski, rzeźbiarz i kamieniarz Wacław Render (autor również wielu innych dzieł architektoniczno-rzeźbiarskich w Ołomuńcu, w tym kilku fontann), nie był jednak w pełni zadowolony z efektu i zaprojektował drugą, jeszcze wspanialszą konstrukcję, którą przez następne parędziesiąt lat (sam Render zmarł w 1933 roku) wznoszono na Górnym Rynku. Kolumna została konsekrowana 9 września 1754 roku w obecności cesarzowej Marii Teresy i jej małżonka, Franciszka I Stefana Lotaryńskiego. Jest wysoką na 35 metrów konstrukcją zwieńczoną pozłacaną miedzianą rzeźbą Trójcy Świętej (stąd jej nazwa) i składająca się łącznie z kilkudziesięciu rzeźb i płaskorzeźb; wewnątrz kolumny mieści się też niewielka kaplica. Kolumna uchodzi za największą i najwspanialszą konstrukcją tego rodzaju w Europie.

Na środku Górnego Rynku stoi ratusz, widoczny na pierwszym zdjęciu zamieszczonym na tej stronie i na jednym ze zdjęć w galerii poniżej. Jest czteroskrzydłowym budynkiem z wewnętrzym dziedzińcem, wzniesionym w latach 1444-1474 w stylu późnogotyckim w miejscu wcześniejszej drewnianej budowli, która spłonęła na początku XV wieku. W następnych stuleciach ratusz był kilkakrotnie przebudowywany. W północnej ścianie zbudowanej na planie kwadratu wieży ratuszowej, wysokiej na 75 metrów, znajduje się wnęka, w którą wbudowany jest naścienny zegar astronomiczny, stanowiący drugą, obok wspomnianej wyżej kolumny morwej, główną atrakcję Górnego Rynku. Pierwszy zegar astronomiczny w ołomunieckim ratuszu powstał prawdopodobnie już w XV wieku (nie ma pewności, kto był jego twórcą), poźniej jednak był wielokrotnie przebudowywany i modyfikowany. Obecna wersja powstała w latach 1947-1955 (wersja wcześniejsza została w znacznym stopnu zniszczona podczas drugiej wojny światowej) i wyróżnia się socrealistycznym stylem, ze scenami z życia proletariatu, które zastąpiły wcześniej istniejące figury świętych itp. Z wieży ratuszowej, udostępnionej dla turystów, rozciąga się interesujący widok.

Poza kolumną morową i ratuszem warto na Górnym Rynku zwrócić uwagę także na trzy fontanny: barokową fontannę Julisza Cezara (Caesarova kašna), z konnym pomnikiem Julisza Cezara (który według legendy miał być założycielem miasta), również barokową fontannę Herkulesa (Herkulova kašna), oraz nowoczesną fontannę znaną jako Arionova kašna . Jednym z budynków stojącym w pobliżu południowego narożnika placu jest oznaczona markerem siedziba teatru i filharmonii (Moravské divadlo Olomouc). Na północ od Górnego Rynku stoi kościół św. Maurycego (Kostel sv. Mořice), dobrze zachowany kościół gotycki z z końca XIV wieku, z dwiema asymetrycznymi wieżami, z których południowa jest udostępniona dla turystów (interesująca panorama). Kościół znany jest też z pochodzących z połowy XVIII wieku organów będących dziełem Michaela Englera, jednych z największych w Europie.

Od południowego wschodu sąsiaduje z Górnym Rynkiem podłużny Dolny Rynek (Dolní náměstí). Na środku placu stoi wspomniana wyżej morowa Kolumna Mariacka (Mariánský morový sloup). W południowo-wschodnim narożniku Dolnego Rynku stoi widoczny na zdjęciu kościół Zwiastowania Marii Panny - kościół klasztorny zakonu kapucynów. W północo-zachodniej i południowo-wschodniej części placu znajdują się dwie barokowe fontanny: odpowiednio Neptunova kašna i Jupiterova kašna . Ulica Panská łączy Dolny Rynek z placem znanym jako Žerotínovo náměstí . W północnej części placu stoi jednonawowy barokowy kościół św. Michała (Kostel sv. Michala) z końca XVII wieku, z barokowym wnętrzem uważanym za jedno z najpiękniejszych w czeskiej achitekturze sakralnej, stojący w miejscu, gdzie pierwotnie był gotycki kościół przy klasztorze dominikanów, zniszczony przez pożary i działania wojenne podczas wojny trzydziestoletniej.

• Markerem na zamieszczonej mapce oznaczony jest zbudowany na niewysokim skalistym wzgórzu, na lewym brzegu Morawy, najstarszy klasztor na Morawach, Klášter Hradisko, którego początki sięgają XI wieku. Pierwotnie był klasztorem benedyktynów, potem norbertanów. Obecny wygląd zabudowań klasztornych pochodzi z przełomu XVII i XVIII wieku. Po kasacie zakonu w 1784 roku klasztor pełnił różne funkcje. Dziś jest szpitalem wojskowym (ale są organizowane wycieczki z przewodnikiem, podczas których można zwiedzić wnętrza obiektu). Marker oznacza z kolei położone w ołomunieckiej dzielnicy Svatý Kopeček sanktuarium - Bazylikę Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny - będace jednym z najpopularniejszych miejsc pielgrzymkowych na Morawach.