Wysokie Tatry / Vysoké Tatry

Wysokie Tatry (Vysoké Tatry) - to liczące ok. 4 tys. mieszkańców miasto położone w północnej Słowacji, u stóp słowackiej części Tatr Wysokich (markerem oznaczony jest wznoszący się na wysokość 2665 m Gerlach, najwyższy szczyt całych Tatr), składające się z 15 pierwotnie samodzielnych osiedli, istniejące w obecnym kształcie od 1990 roku. Miasto leży w Kraju preszowskim, w powiecie Poprad. Centrum administracyjne Wysokich Tatr, Stary Smokowiec , leży 13 km na północny zachód od Popradu , stolicy powiatu, 58 km od Zakopanego w Polsce, 37 km od dawnego słowacko-polskiego przejścia granicznego na Łysej Polanie (➤ mapka)(➤ mapka). Miasto Wysokie Tatry obejmuje wszystkie najważniejsze miejscowości wypoczynkowe i uzdrowiskowe położone na południe od Tatr i stanowi jeden z najpopularniejszych słowackich ośrodków ruchu turystycznego.

Miasto Wysokie Tatry zajmuje położony na wysokości 760-1356 m n.p.m. teren o powierzchni 359,79 km² i jest drugim pod tym względem miastem Słowacji, po Bratysławie, stolicy kraju. W rzeczywistości nie jest miastem w takim sensie, w jakim termin "miasto" jest zazwyczaj używany, lecz grupą kilkunastu osad, które niegdyś funkcjonawały jako samodzielne miejscowości. Powstało w obecnym kształcie w 1990 roku. Jego administracyjna historia jest dość skomplikowana, co jednak z turystycznego punktu widzenia nie ma większego znaczenia - warto może jedynie wiedzieć, że początkowo nosiło nazwę "Stary Smokowiec" ("Starý Smokovec"), zmienioną w 1999 roku na "Wysokie Tatry" ("Vysoké Tatry").

Wysokie Tatry składają się z trzech głównych części, którymi są Tatrzańska Łomnica (Tatranská Lomnica), Stary Smokowiec (Starý Smokovec) i Szczyrbskie Jezioro (Štrbské Pleso). Do obszaru Tatrzańskiej Łomnicy należą miejscowości Tatrzańska Kotlina (Tatranská Kotlina) , Kieżmarskie Żłoby (Kežmarské Žl'aby) , Matlary (Tatranské Matliare) , Tatrzańska Łomnica (Tatranská Lomnica) i Tatrzańska Leśna (Tatranská Lesná) . Obszar Starego Smokowca obejmuje Górny Smokowiec (Horný Smokovec) , Dolny Smokowiec (Dolný Smokovec) , Stary Smokowiec (Starý Smokovec) , Nowy Smokowiec (Nový Smokovec) , Tatrzańskie Zręby (Tatranské Zruby) , Tatrzańską Polankę (Tatranská Polianka) , Nową Polankę (Nová Polianka) i Wyżnie Hagi (Vyšné Hágy) . Trzeci obszar obejmuje Szczyrbskie Jezioro (Štrbské Pleso) i Podbańską (Podbanské) . Jak już wspomniano, centrum administracyjnym miasta Wysokie Tatry jest Stary Smokowiec, który wraz z Tatrzańską Łomnicą i Szczyrbskim Jeziorem stanowi jeden z trzech głównych ośrodków turystycznych regionu.

W lecie prawie wszystkie miejscowości należące do miasta Wysokie Tatry mogą być dobrą bazą wypadową do wycieczek górskich w Tatry - po wyznaczonych i oznakowanych szlakach (otwartych od początku czerwca do połowy listopada) lub, jeśli bez znaków, wyłącznie z uprawnionym przewodnikiem słowackiego Tatrzańskiego Parku Narodowego (TANAP - Tatranský národný park). W zimie uprawia się w regionie sporty zimowe, przede wszystkim narciarstwo alpejskie (trasy zjazdowe są w okolicach Szczyrbskiego Jeziora, Starego Smokowca i Tatrzańskiej Łomnicy) i biegowe (Szczyrbskie Jezioro i Tatrzańska Łomnica). Część spośród wymienionych miejscowości ma status uzdrowiska.

Przez wszystkie miejscowości należące do miasta Wysokie Tatry (z wyjątkiem Dolnego Smokowca) przebiega droga znana jako Droga Wolności, prowadząca od Tatrzańskiej Kotliny do Podbańskiej (według niektórych źródeł Droga Wolności zaczyna się już na Łysej Polanie, a kończy w Szczyrbskim Jeziorze). Na długim odcinku równolegle do Drogi Wolności biegną też tory Tatrzańskich Kolei Elektrycznych (Tatranské elektrické železnice, TEŽ), obejmjących dwie linie (wąskotorowe): z Tatrzańskiej Łomnicy do Starego Smokowca (ok. 6 km) oraz z Popradu przez Stary Smokowiec do Szczyrbskiego Jeziora (ok. 29 km).



Tatrzańska Kotlina (także: Tatrzańskie Kotliny, nazwa słowacka: Tatranská Kotlina) - to założona na początku lat 80. XIX wieku niewielka miejscowość uzdrowiskowa (uzdrowisko klimatyczne), położona nad Bielskim Potokiem (Bielá), 21 km od Łysej Polany, 8,5 km na północny wschód od Tatrzańskiej Łomnicy, na wysokości 760 m n.p.m., u stóp Kobylego Wierchu (1108 m), będącego pierwszym, licząc od wschodu, szczytem grani głównej Tatr Bielskich i pierwszym od wschodu wzniesieniem w całych Tatrach. W pobliżu miejscowości (ok. 15 minut od przystanku autobusowego "Belianska jaskyňa") znajdują się dostępne dla turystów Jaskinie Bielskie - największy system jaskiń w Tatrach, z bogatą szatą naciekową (zwiedzanie w grupach z przewodnikiem). Tatrzańska Kotlina może też być punktem wyjścia wycieczki przez położone na wysokości 1290 m Schronisko pod Szarotką / Plesnivec (jedyne schronisko na terenie Tatr Bielskich), do Doliny Białych Stawów (dolina Bielych plies), morenowej doliny należącej do systemu Doliny Kieżmarskiej (dolina Kežmarskej Bielej vody) - markerem oznaczony jest położony na wysokości 1612 m największy ze znajdujących się w dolinie stawów, Wielki Biały Staw (Ve'ké Biele pleso).


Kieżmarskie Żłoby (Kežmarské Žl'aby) - to bardzo mała (kilka budynków) osada położona u wylotu Doliny Kieżmarskiej , pomiędzy Tatrzańską Kotliną a Matlarami, na wysokości 902 m n.p.m. Nieco na południe od osady znajduje się przystanek autobusowy i parking Biała Woda Kieżmarska (Biela voda, 915 m), z widokiem na Łomnicę (2632 m), Kieżmarski Szczyt (2558 m) i Sławkowski Szczyt (2452 m). W pobliżu przystanku znajduje się początek szlaku prowadzącego dnem Doliny Kieżmarskiej w jej górne partie, do Doliny Zielonej Kieżmarskiej (markerem oznaczony jest położony na wysokości 1545 m Zielony Staw / Zelené pleso ), od którego można wejść znakowanym szlakiem na Jagnięcy Szczyt / Jahňací štít (2229 m), najbardziej na północny wschód wysunięty masyw grani głównej Tatr Wysokich, znany z rozległego widoku. Od Zielonego Stawu można też przejść do Doliny Białych Stawów, o ktorej wspomninaliśmy przed chwilą, i dalej, na Przełęcz pod Kopą / Kopské sedlo (1749 m), oddzielającą Tatry Wysokie od Tatr Bielskich.


Matlary (także: Tatrzańskie Matlary; nazwa słowacka: Tatranské Matliare) leżą u wylotu Doliny Huncowskiej, pomiędzy Kieżmarskimi Żłobami a Tatrzańską Łomnicą, na wysokości 885-920 m. Założona w 1863 roku miejscowość od 1884 roku jest uzdrowiskiem klimatycznym i ośrodkiem wczasowym.



Tatrzańska Łomnica (Tatranská Lomnica), jest największą z tatrzańskich miejscowości wypczynkowych po słowackiej stronie Tatr, z robudowaną infrastrukturą turystyczną. Leży na wysokości 850 m, u stóp Łomnicy (2632 m), 31 km od Łysej Polany, ok. 6 km na wschód od Starego Smokowca. Jedną z ważniejszych atrakcji turystycznych Łomnicy są kolejki linowe, którymi można wyjechać, przez pośrednią stację Start , do położonego na wysokości 1751 m Łomnickiego Stawu (Skalnaté pleso), a następnie na szczyt Łomnicy. Inną kolejką linową (krzesełkową) można wyjechać znad Łomnickiego Stawu na położoną na wysokości 2189 m Łomnicką Przełęcz (Lomnické sedlo), skąd można wyjść na szczyt Łomnicy (tylko z przewodnikiem).

Historia Tatrzańskiej Łomnicy jako miejscowości turystycznej sięga lat 80. XIX wieku (w latach 90. XIX wieku powstał tu pierwszy hotel); następny okres szybkiego rozwoju miejscowości, w końcu lat 30. XX wieku, nastąpił w związku z urcuhomieniem wspomnianej wyżej kolejki na szczyt Łomnicy. Dziś Tatrzańska Łominca jest, jak wspomniano, jedną z najważniejszych miejscowości wypoczynkowych wchodzących w skład miasta Wysokie Tatry, popularnym ośrodkiem sportowym, w zimie drugim najważniejszym (po Szczyrbskim Jeziorze) ośrodkiem narciarskim (11 km tras zjazdowych i kilka wyciągów, także możliwość uprawiania narciarstwa biegowego). W Tatrzańskiej Łomnicy można też zwiedzić muzeum TANAP-u.

Tatrzańska Łomnica może być punktem wyjścia interesujących szlaków pieszych. Jednym z nich jest droga do Łomnickiego Stawu, innym - znakowany szlak z centrum miejscwości do Wodospadów Zimnej Wody (Vodopády Studeného potoka) i schroniska znanego jako Rainerowa Chatka / Rainerova Chata (1295 m), stojącego u wylotu Doliny Staroleśnej .




Zalożone ok.1930 roku letnisko znane jako Tatrzańska Leśna (Tatranská Lesná) leży na wysokości 930 m, u wylotu Doliny Zimnej Wody (Studená dolina), ok. 3 km na południowy zachód od Tatrzańskiej Łomnicy. W Tatrzańskiej Leśnej odchodzi na północny zachód znakowany szlak turystyczny prowadzący do wspomnianych wyżej Wodospadów Zimnej Wody (Vodopády Studeného potoka) i Rainerowej Chatki.


Górny Smokowiec (Horný Smokovec) leży przy Drodze Wolności między Tatrzańską Leśną a Starym Smokowcem, na wysokości 950 m, na granicy systemów Doliny Zimnej Wody i Doliny Wielickiej. Miejscowość wypoczynkowa.


Dolny Smokowiec (Dolný Smokovec) - to osiedle o charakterze uzdrowiskowym położone przy drodze ze Starego Smokowca do Nowej Leśnej, na wysokości 890 m.



Stary Smokowiec (Starý Smokovec), założony pod koniec XVIII wieku, położony ok. 6 km na południowy zachód od Tatrzańskiej Łomnicy, na wysokości 1010 m, u stóp Sławkowskiego Szczytu , jest jedną z najważniejszych miejscowości turystycznych w słowackich Tatrach. Jednym z najbardziej znanych budynków w Starym Smokowcu jest Grand Hotel, zbudowany w 1904 roku. W pobliżu hotelu znajduje się dolna stacja kolejki linowo-szynowej na tzw. Siodełko (Hrebienok), położoną na wysokości 1285 m platformę terenową w grzbiecie Sławkowskiego Grzebienia w masywie Sławkowskiego Szczytu. Siodełko jest miejscem, z którego rozciąga się jeden z piękniejszych widoków w słowackich Tatrach, a także ważnym węzłem szlaków turystycznych. Przebiega tędy jeden z najpopularniejszych odcinków (prowadzący od wspomnianego wyżej Łomnickiego Stawu do Wielickiego Stawu położonego na wysokości 1663 m w Dolinie Wielickiej, u stóp Gerlacha ,najwyższego szczytu Tatr; inny znakowany szlak prowadzi z Siodełka do Schronisko Téryego (Téryho chata), najwyżej położonego schroniska w Tatrach (na wysokości 2015 m) czynnego przez cały rok, skąd kolejne znakowane szlaki prowadzą m.in. na Lodową Przełęcz (Sedielko), położoną w głównej grani Tatr na wysokości 2372 m n.p.m. Z Siodełka można też dojść "Magistralą" do szlaku biegnącego ze Starego Smokowca na Sławkowski Szczyt.

Będac w Starym Smokowcu warto zwrócić uwagę na pomnik upamiętniający katastrofalne zniszczenia otaczających miejscowość lasów przez huragan, jaki przeszedł nad okolicą 19 listopada 2014 roku, powalając drzewa na powierczhni kilkunastu tysięcy hektarów (odsłaniając zarazem widok na pobliskie szczyty).




Nowy Smokowiec (Nový Smokovec) - to uzdrowisko założone w 1875 roku, położone przy Drodze Wolności między Starym Smokowcem a Tatrzańskimi Zrębami, na wysokości 1000 m, od 1883 roku czynne (jako pierwsze w Tatrach) w zimie.


Tatrzańskie Zręby (Tatranské Zruby) leżą przy Drodze Wolności między Nowym Smokowcem a Tatrzańską Polanką, na wysokości 995 m, u wylotu Doliny Wielickiej, nad Sławkowskim Potokiem, płynącym spod Sławkowskiego Szczytu.


Tatrzańska Polanka (Tatranská Polianka) - to założone w latach 80. XIX wieku osiedle o charakterze uzdrowiskowym, położone między Tatrzańskimi Zrębami a Nową Polanką, na wysokości 105 m, u wylotu Doliny Wielickiej, u stóp Gerlacha i Sławkowskiego Szczytu .

Z Tatrzańskiej Polanki znakowany szlak prowadzi do hotelu górskiego znanego jako "Śląski Dom" ("Sliezsky dom"), położonego w pobliżu wspomnianego wyżej Wielickiego Stawu , i dalej, na przełęcz Polski Grzebień (Pol'ský hrebeň), położoną na wysokości 2200 m w głównej grani Tatr Wysokich, między Doliną Wielicką po południowej stronie Tatr i Doliną Białej Wody po stronie północnej. Z Polskiego Grzebienia można wejść znakowanym szlakiem na Małą Wysoką (Východná Vysoká), wznoszący się na wysokość 2429 m szczyt słynący z pięknego widoku.


Nowa Polanka (Nová Polianka) - osiedle założone po drugiej wojnie światowej, położone przy Drodze Wolności między Tatrzańską Polanką a Wyżnimi Hagami, na wysokości 1060 m, u wylotu Doliny Batyżowieckiej.


Wyżnie Hagi (Vyšné Hágy), miejscowość znana z sanatoriów leczących choroby płuc, leży przy Drodze Wolności między Nową Polanką a Szczyrbskim Jeziorem, na wysokości 1070-1125 m, u wylotu Doliny Batyżowieckiej. Starsza część osiedla pochodzi z końca XIX wieku, nowsza, położona na północ od Drogi Wolności, powstała po pierwszej wojnie światowej.



Szczyrbskie Jezioro (Štrbské Pleso) - to miejscowość położona na południowym brzegu oznaczonego markerem jeziora o tej samej nazwie (Szczyrbskie Jezioro / Štrbské pleso), położona na wysokości 1315-1356 m n.p.m., w pobliżu wylotów Doliny Mięguszowieckiej, Doliny Młynicy i Doliny Furkotnej. Obok Łomnicy Tatrzańskiej i Starego Smokowca Szczyrbskie Jezioro jest najważniejszym ośrodkiem turystycznym po południowej stronie Tatr Wysokich.

Początki miejscowości sięgają lat 70. XIX wieku, gdy własciciel ziemski, Jozef Sentiváni (albo Jozef Svätojánsky), wybudował na południowym brzegu jeziora domek myśliwski. Wkrótce potem powstały pierwsze hotele i restauracje, sanatorium i wille prywatne. Od 1885 miejscowość uzyskała status uzdrowiska, szybko się rozwijając, zwłaszcza w okresie międzywojennym, a później w latach 60. XX wieku, w związku z przygotowaniami do narciarskich mistrzostw świata, które miały się odbyć w 1970 roku. Dziś Szczyrbskie Jezioro jest, jak wspomniano, jednym z najważniejszych słowackich miejscowości wypoczynkowych oraz ośrodków narciarskich, z rozbdowaną infrastrukturą turystyczną i sportową, w sczególności - popularnym ośrodkiem narciarskim.

Szczyrbskie Jezioro leży na trasie wspomnianej wyżej "Magistrali Tatrzańskiej". Popularnym szlakiem pieszym jest szlak prowadzący do położonego na wysokości 1494 m Popradzkiego Stawu (Popradské pleso), innym - szlak do wodospadu Skok (vodopád Skok) w Dolinie Młynickiej (Mlynická dolina) i dalej na położoną na wysokości 2314 m przełęcz Bystry Przechód (Bystré sedlo), z której można wrócić do Szczyrbskiego Jeziora przez Doline Furkotną (Furkotská dolina). Szczyrbskie Jezioro może też być dobrą bazą wypadową do wycieczek na Rysy (Doliną Mięguszowiecką ) (2503 m) i na Krywań (2494 m).




Podbańska (Podbanské) leży przy tzw.Tatrzańskiej Drodze Młodości, stanowiącej przedłużenie Drogi Wolności, 16 km na zachód od Szczyrbskiego Jeziora, na granicy Tatr Wysokich i Tatr Zachodnich, na wysokości 940 m, u wylotu Doliny Cichej Liptowskiej. Miejscowość wypoczynkowa.