Kapadocja

Kapadocja - to historyczna kraina w Turcji, w środkowej Anatolii, odznaczająca się jedynym w swoim rodzaju krajobrazem powstałym killkadziesiąt milionów lat temu w wyniku aktywności wulkanicznej, a także bogactwem zabytków (w tym "podziemnych", wydrążonych w skałach miast, zespołów klasztornych i kościołów) pochodzących z różnych okresów historycznych, w szczególności z czasów, gdy Kapadocja pozostawała w granicach Bizancjum oraz z czasów panowania Turków, najpierw Seldżuków, a później Imperium Osmańskiego. Kapadocja, obejmująca w przybliżeniu dużą część dzisiejszej prowincji Nevşehir oraz część terytoriów dzisiejszych prowincji Aksaray, Niğde i Kayseri, jest regionem głównie rolniczym z sadami i winnicami, a także tradycyjnym regionem rzemieślniczym (m.in. garncarstwo, ceramika, wyrób tkanin i dywanów, itp.). Dziś jednak znana jest bodaj najbardziej jako region turystyczny, uchodzący za jeden z najbardziej atrakcyjnych w całej Turcji i obsługiwany przez praktycznie wszystkie biura podróży na całym świecie.

Jak wspomniano, Kapadocja jest krainą historyczną. Nie ma określonych granic administracyjnych i nie jest zaznaczana na mapach drogowych; co więcej, w różnych źródłach można znaleźć różne informacje co jej dokładnej lokalizacji i powierzchni. Najczęściej mówi się, że mieści się w trapezie wyznaczonym przez miasta Hacıbektaş (na północy), Aksaray (na zachodzie), Niğde (na południu) i Kayseri (na wschodzie) - przyjmując taką definicję mielibyśmy do czynienia z obszarem o powierzchni (w dużym przybliżeniu) 10 tys. m² (➤ mapka)(➤ mapka). W innych źródłach mówi się, że powierzchnia Kapadocji wynosi 600 km² lub nawet zaledwie 300 km², co oznacza, że myśli się tu przede wszystkim o terenach położonych na wschód od miejscowości Nevşehir , nazywanej niekiedy "stolicą Kapadocji", obejmującymi w szczególności skansen Göreme i jego najbliższe otoczenie. Na tej stronie przyjmiemy szerszą definicję, zaliczając do Kapadocji, jako regionu turystycznego, nie tylko trójkąt położony między miastami Nevşehir, Ürgüp i Avanos , ale też np. położone na południe od tego trójkąta "podziemne" miasta Kaymaklı i Derinkuyu oraz rejon Soğanlı , a także Dolinę Ihlara (➤ mapka)(➤ mapka). Wydaje się też, że warto będzie dodać podstawowe informacje o czterech wymienionych wyżej miastach miastach Hacıbektaş, Aksaray, Niğde i Kayseri, mimo że w wielu źródłach tylko Aksaray określane jest jako miasto "położone w Kapadocji" (o trzech pozostałych, w tym nawet o Kayseri, dawnej Cezarei Kapadockiej, mówi się zazwyczaj jako miejscowościach "w środkowej Turcji" lub "środkowej Anatolii").

Region Kapadocji - to płaskowyż położony na wysokości około 1000 m n.p.m. lub nieco wyżej, którego niepowtarzalny krajobraz został ukształtowany kilkadziesiąt milionów lat temu przez aktywność znajdujących się tu kilku (dziś wygasłych) wulkanów, z których najwyższym i najbardziej znanym jest Erciyes Dağı (3916 m n.p.m.), położony ok. 25 km na południe od Kayseri (dziś zbocza wulkanu, będącego najwyższą górą w całej Kapadocji, stanowią rejon turystyczny: w lecie uprawia się tu turystykę pieszą, a w zimie jeździ na nartach). Pozostałe to Hasan Dağı (3268 m n.p.m.), Göllü Dağı (2413 m n.p.m.) i Melendiz Dağı (2963 m n.p.m.). Procesy, jakie doprowdziły do dzisiejszego ukształtowania terenu (w każdym razie większej części terytorium dzisiejszej Kapadocji), były dość złożone i trwały długo; w największym uproszczeniu można powiedzieć, że popiół wyrzucany podczas erupcji wulkanów, w połączeniu z piaskami, wytworzył tuf, rodzaj miękkiej skały osadowej, łatwo podlegającej erozji na skutek działania wiatru i wody, co w sumie doprowadziło do powstania szczególnego krajobrazu (w tym tzw. bajkowych kominów [peri bacaları], widocznych na zdjęciach obok.

Historia Kapadocji jest zbyt długa i złożona, by można ją było w paru zdaniach opisać. Jej początki sięgają prawdopodobnie co najmiej drugiego tysiąclecia p.n.e.. Wiadomo, że należała do Hetytów, że byli tu Asyryjczycy i Persowie, że w połowie VI wieku p.n.e została podbita przez Krezusa, króla Lidii, zaś w IV wieku p.n.e. przez Aleksandra Macedońskiego. Po jego śmierci rządzili tymi terenami miejscowi władcy, formalnie niezależni. W końcu I wieku p.n.e. Kapadocja znalazła się pod kontrolą Rzymu, by ostatecznie, za panowania Tyberiusza, stać się prowincją Cesarstwa Rzymskiego, a następnie, po jego rozpadzie na część zachodnią i wschodnią, prowincją jego części wschodniej, zwanej przez nowożytnych historyków Cesarstwem Bizantyńskim.

W końcu XI wieku, po bitwie miedzy wojskami cesarza bizantyńskiego Romana Diogenesa i ówczesnego władcy seldżuckiego Alp Arslana, stoczonej w 1071 roku w pobliżu fortecy Manzikert w Armenii, zakończonej klęską Bizancjum, w Kapadocji, podobnie jak w całej Anatolii, zaczęli się osiedlać Turcy. W XII-XIII wieku region był już całkowicie zdominowany przez Seldżuków, których później, poczynając od XV wieku, zaczęli wypierać Turcy osmańscy. W granicach Imperium Osmańskiego Kapadocja pozostawała przez kilka stuleci; od jego upadku w XX wieku (po I wojnie światowej) leży w granicach Republiki Turcji.

Szczególną rolę w historii Kapadocji odegrało chrześcijaństwo, które dotarło tu bardzo wcześnie. Pierwsze wzmianki o chrześcijanach w Kapadocji, przybywających tu z innych rejonów Cesarstwa Rzymskiego, gdzie byli prześladowani, albo nawróconych przez przybyszów głoszących nową wiarę, sięgają czasów, gdy działali pierwsi apostołowie. Silne wspólnoty chrześcijańskie istniały tu, jak twierdzą uczeni, już w pierwszych stuleciach naszej ery. W III wieku był to już jeden z najważniejszych ośrodków chrześcijaństwa naszej ery, a w IV wieku także ważny ośrodek teologiczny - stąd pochodzili trzej tzw. kapadoccy ojcowie Kościoła, Bazyli Wielki (329-379), Grzegorz z Nazjanzu (urodzony ok. 330, zmarły w 389 lub 390 roku) i Grzegorz z Nyssy (335-394). W Kapadocji narodziła się też i szybko rozwinęła na wielką skalę idea życia klasztornego, wspierana przez wspomnianego Bazylego Wielkiego, od 370 roku biskupa Cezarei. Coraz liczniejsi anachoreci, tworząc mniejsze lub większe wspólnoty, zaczęli osiedlać się w kapadockich dolinach, budując "podziemne", wydrążone najczęściej (choć nie zawsze) w miękkich skałach wulkanicznych, coraz większe i coraz bardziej złożone zespoły klasztorne, kaplice i kościoły, często zdobione freskami. Ocenia się, że takich obiektów sakralnych powstało w Kapadocji, w całym okresie chrześcijańskiej historii regionu, co najmniej kilkaset; niektóre źródła mówią o kilku tysiącach. Zachowało się ich kilkadziesiąt, w większości pochodzących z IX-XI wieku (z czego tylko część jest, a część zapewne będzie, po zakończeniu prac restauracyjnych, udostępniona do zwiedzania).

Szczególny sposób, w jaki powstały wspomniane kościoły, ma oczywiście związek z geologiczną historią Kapadocji. Już pierwsi ludzie, którzy pojawili się na tych terenach, zorientowali się, że - niezależnie od niezwykłości krajobrazu - istniejące formacje skalne mogą być przez nich wykorzystywane nie tylko jako utworzone przez naturę gotowe prowizoryczne schronienia, lecz, dzięki łatwości obróbki materiału skalnego, w którym można drążyć pomieszczenia i tunele, również jako miejsca, w których można się osiedlić na stałe. W zboczach dolin lub poszczególnych skałach bardzo wcześnie zaczęły powstawać domostwa i pomieszczenia gospodarcze, a później całe osady, tworzące niezwykle złożone wielopoziomowe struktury z systemem szybów wentylacyjnych, składające się z pomieszczeń mieszkalnych, kuchni, magazynów, studni, stajni, tłoczni wina, itp., a także klasztory i kościoły, czasami związane z tą lub inną osadą, czasami budowane jako zespoły obiektów sakralnych na odludziu.

Zarazem te konstrukcje, wyposażone w magazyny żywności, z dostępem do źródeł wody i szybami wentylacyjnymi zapewniającymi dopływ świeżego powietrza, w odpowiedni sposób zamaskowane lub zabezpieczone przed wtargnięciem nieproszonych gosci, mogły pełnić rolę pewnego rodzaju twierdz umożliwiających, w razie potrzeby, przetrwanie w ukryciu nawet kilku tysięcy ludzi przez kilka miesięcy, co miało szczególne znaczenie dla chrześcijan w okresach, gdy byli prześladowani (np. w pierwszych wiekach naszej ery przez Rzymian czy wiele stuleci później przez muzułmanów) albo - w czasach, gdy Kapadocja formalnie znajdowała się pod kontrolą Cesarstwa Bizantyńskiego - narażeni na powtarzające się najazdy arabskie lub perskie.


Najbardziej znane dawne "podziemne" miasta dziś stanowiące atrakcje turystyczne, udostępnione do zwiedzania, to wspomniane już Kaymakli oraz Derinkuyu na południe od miasta Nevşehir (wiele innych tego rodzaju osiedli można zobaczyć również w innych rejonach Kapadocji), a także liczne, wydrążone w skalnych zboczach odludnych dolin kapadockich zespoły kaplic, kościołów i zespołów klasztornych, w tym słynny zespół kościołów znany jako skansen Göreme [Göreme Açık Hava Müzesi, Göreme Open Air Museum].

Dla turystyki współczesnej Kapadocja została odkryta stosunkowo niedawno, przez francuskiego jezuitę, podróżnika i uczonego (geografa, lingwistę, archeologa i bizantynistę), Guillaume'a de Jerphaniona (1877-1948), który był pierwszym człowiekiem, który podjął systematyczne badania na terenie Kapadocji i w latach 1925-1942 opublikował monumentalne dzieło Une nouvelle province de l'art byzantin, les églises rupestres de Cappadoce. Dziś Kapadocja, odwiedzana każdego roku przez ponad 2,5 mln osób, jest jedną z największych atrakcji turystycznych Turcji. Za miejscowości z najlepiej rozwiniętą infrastukturą turystyczną i położone najbliżej głównych atrakcji Kapadocji uchodzą Kayseri, Nevşehir, Ürgüp i Avanos; w trójkącie Nevşehir-Ürgüp-Avanos jest też najwięcej możliwości skorzystania ze szczególnej kapadockiej atrakcji - lotu balonem.


Bodaj najczęściej przyjmowaną przez turystów (i w większości przypadków najlepszą) strategią zwiedzania Kapadocji jest korzystanie z jednej z ogromnej liczby ofert biur podróży. Jeśli chce się zwiedzać Kapadocję indywidualnie, to teoretycznie można tam dojechać własnym samochodem (co na miejscu, z uwagi na niedoskonałości transportu publicznego, może być najlepszym rozwiązaniem); trzeba jednak pamiętać, że np. ze Stambułu (przez Ankarę) do Kapadocji jest daleko (ponad 700 km) i nie da się dojechać do celu autostradą lub drogą szybkiego ruchu (drogi przebiegające najbliżej głównych atrakcji Kapadocji to D300, D260 i D805). Warto więc zastanowić się, czy jednak nie będzie lepszym rozwiązaniem dotarcie do Kayseri lub Nevşehiru samolotem lub autobusem dalekobieżnym i dopiero tam, w razie konieczności (gdy nie można skorzystać z transportu publicznego), wynajęcie samochodu.



Nevşehir (w czasach osmańskich Muşkara) - to dość duże miasto (ok. 85 tys. mieszkańców), położone na średniej wyskości 1224 m n.p.m., w centrum Kapadocji, mniej więcej w połowie drogi między Aksaray i Kayseri , na skrzyżowaniu dróg D300, D765 i D302 (w stronę miasta Ürgüp ). Jest stolicą prowincji o tej samej nazwie. W niektórych (zwłaszcza starszych) przewodnikach miasto było utożsamiane z Nyssą, siedzibą Grzegorza z Nyssy, jednego z trzech kapadockich ojców Kościoła - dziś jednak uważa się, że ta koncepcja (wysunięta w XIX wieku przez francuskiego podróżnika Charlesa Texiera) nie miała podstaw, a starożytna Nyssa leżała gdzie indziej. Muşkara długo była małą wioską bez znaczenia. W XVIII wieku urodzony tu Nevşehirli Damat İbrahim Paşa, zięć sułtana Ahmeda III i wielki wezyr Imperium Osmańskiego, polecił, by przekształcić ją w "nowe miasto" (Nevşehir); nie ma tu jednak zbyt wielu zabytków - za najważniejsze uchodzą meczet Kurṣunlu , stojący na wzgórzu zamek (spod zamku ładny widok) i muzeum miejskie z kolekcją eksponatów z najwcześniejszych okresów historii regionu.

Jeśli miasto jest nazywane "stolicą Kapadocji" i jeśli turystyka stała się tu główną gałęzią gospodarki (wypierając tradycyjne - wyrabianie dywanów i winiarstwo), to przede wszystkim z uwagi na jego doskonałe położenie w centrum regionu, dobre połączenia (lotnicze i autobusowe) ze Stambułem i Ankarą, a także zadowalającą infrastrukturę turystyczną (baza noclegowa i gastronomiczna, biura podróży organizujące wycieczki po najatrakcyjniejszych rejonach Kapadocji, transport publiczny, możliwość wypożyczenia samochodu, itp.).

Najważniejsze i najpopularniejsze atrakcje w prowincji Nevşehir - to słynne, wspomniane już wyżej, "podziemne miasta" Kaymaklı i Derinkuyu , położona 8,5 km na wschód od miasta twierdza Uçhisar , uważany za największą atrakcję Kapadocji Park Narodowy Göreme , a także rejon miejscowości Acıgöl .

Kaymaklı leży ok. 19 km na południe od miasta Nevşehir, przy drodze D765 biegnącej w stronę skrzyżowania z drogą D805 prowadzącą dalej do Niğde ; Derinkuyu - nieco dalej, ok. 31 km od Nevşehiru. Te oba "podziemne miasta" (yeraltı şehri), należące do najbardziej znanych i najczęściej odwiedzanych spośród kilkudziesięciu istniejących w Kapadocji - to rozbudowane wielopoziomowe struktury zbudowane wokoł sieci tuneli i szybów wentylacyjnych, składające się z pomieszczeń mieszkalnych, gospodarczych, a także obiektów sakralnych. Derinkuyu uchodzi za największe z kapadockich "podziemnych" miast - szacuje się, że mogło tu mieszkać ok. 20 tys. mieszkańców; Kaymaklı (zamieszkałe prawdopodobnie już w czasach hetyckich, ok. 2000 roku p.n.e.), odkryte w 1964 roku, jest mniejsze (w VI-IX wieku miało zapewne 5 tys. mieszkańców), ale częściowo lepiej zachowane. Podobno oba miasta byłu połączone podziemnym tunelem (chociaż nie jest to potwierdzone, a w każdym razie taki tunel nie jest dostępny dla turystów).

Acıgöl - to dawna Dobada, położone na wysokości 1256 m n.p.m. miasteczko (ok. 6 tys. mieszkańców) i stolica dystryktu o tej samej nazwie, położone w prowincji Nevşehir, 26 km na południowy zachód od stolicy prowincji, przy szosie D300, w pobliżu granicy z prowincją Aksaray. Sama miejscowość nie uchodzi za szczególną atrakcję turystyczną, ale 12 km na wschód od niej znajduje się krater wysokiego na 1689 m wulkanu Acigöl-Nevsehir (którego ostatnia erupcja miała miejsce 20 tys. lat temu), zaś mniej więcej w tej samej odległości na północ jest udostępnione do zwiedzania podziemne miasto Tatların.



Uçhisar - to miasto w prowincji Nevşehir (8,5 km na wschód od miasta Nevşehir), w pobliżu drogi D302 łączącej Nevşehir i Ürgüp, położone zaledwie 4 km na południowy zachód od wioski Göreme. Z uwagi na dobrą infrastrukturę noclegową i gastronomiczną oraz dobre połączenia transportem publicznym z pobliskimi miejscowościami może być wygodną bazą wypadową do zwiedzania okolic.

W samym mieście atrakcją jest naturalna twierdza skalna na wzgórzu, z pomieszczeniami o różnym przeznaczeniu (część jest używana jako gołębniki - naturalna wytwórnia cenionego w regionie nawozu, używanego w okolicznych sadach i winnicach). Z turystycznego punktu widzenia o atrakcyjności wzgórza decyduje to, że jest to najwyższy punkt w całej Kapadocji (pomijając oczywiście szczyty wulkanów). Spod cytadeli rozciąga się rozległy widok, w szczególności w stronę wioski i skansenu Göreme, ale też w stronę widocznego w oddali wulkanu Erciyes Dağı.

Uçhisar może być punktem startowym niedługiego (ok. 4 km) spaceru do Göreme, prowadzącego jedną z kapadockich dolin, znaną jako Dolina Gołębia [Güvercin Vadisi, Pigeon Valley], zwaną tak z powodu licznych gołębników widocznych w zboczach doliny.



Göreme - to mała wioska, położona w centrum Parku Narodowego Göreme, 13 km na północny wschód od miasta Nevşehir, 11 km na południe od Avanos, położona w centrum Parku Narodowego Göreme. Wioska jest jedną z baz wypadowych do zwiedzania tego parku, z dobrymi połączeniami transportem publicznym z innymi miejscowościami w tym rejonie i rozbudowaną infrastrukturą turystyczną (działa tu m.in. wiele biur turystycznych organizujących wycieczki po pobliskim skansenie).

Ok. 1,5 km od centrum wioski na południowy wschód, przy drodze lokalnej prowadzącej do niewielkiego (ok. 3,5 tys. mieszkańców) miasta Ortahisar , znanego głównie z wysokiej na prawie 90 m skały pełniącej niegdyś rolę twierdzy, znajduje się słynny skansen Göreme [Göreme Açık Hava Müzesi, Göreme Open Air Museum], uchodzący za bodaj największą atrakcję Kapadocji. Skansen Göreme - to skupisko kilkudziesięciu wydrążanych w tufie kościołów, kaplic i klasztorów pochodzących w większości z IX-XI wieku (a więc z ostatnich stuleci, gdy Kapadocja pozostawała przynajmniej formalnie pod kontrolą Bizancjum oraz w większości z czasów po okresie szerzenia się ikonoklazmu), z lepiej lub gorzej zachowanymi bizantyjskimi freskami przedstawiającymi na ogół sceny z życia Chrystusa i świętych. Do najciekawszych udostępnionych do zwiedzania kościołów zalicza się: kościół Tokalı [Tokalı Kilise], największy z kościołów w Göreme, odrestaurowany w latach 80. XX wieku (z freskami z IX, X i XI wieku, uważanymi za jedne z najpiękniejszych w całym zespole Göreme), kościół Karanlık [Karanlık Kilise] z XI wieku, w czasach tureckich używany jako gołębnik, odrestaurowany w drugiej połowie XX wieku (z częściowo zniszczonymi, częściowo dobrze zachowanymi freskami przedstawiającymi sceny z Nowego Testamentu), kaplica św. Barbary [Azize Barbara Kilisesi] z końca XI wieku (z freskami przedstawiającymi m.in. Chrystusa Pantokratora oraz św.św. Jerzego i Teodora zabijających smoka), kościół Elmalı [Elmalı Kilise] z połowy XI wieku (odrestaurowany w końcu XX wieku), kościół Yılanlı [Yılanlı Kilise] (z kolebkowym sklepieniem i freskami), kościół Çarıklı [Çarıklı Kilise] (z freskami z XI wieku, z których jeden ma być wierną kopią fresku w kościele Wniepowstąpienia Pańskiego w Jerozolimie); warto też zwrócić uwagę na dostępne dla turystów pomieszczenia klsztorne (cele mnichów itp.).

Do najciekawszych i najbardziej znanych celów wycieczek w Parku Narodowym Göreme, poza zwiedzeniem samego skansenu, zalicza się:

• długą na ok. 2 km dolinę Bağlıdere [Bağlıdere Vadisi lub Aşk Vadisi ("Dolina Miłości")], biegnącą na zachód od drogi Göreme-Çavuşin , zwaną tak z powodu licznych "bajkowych kominów" o wybitnie fallicznych kształtach;
• szeroką, rozgałęziającą się na kilka mniejszych dolinę Güllüdere Vadisi, położoną między miejscowościami Göreme i Çavuşin;
• długą na kilka kilometrów dolinę Zemi [Zemi Vadisi], biegnącą od drogi D302 do Göreme;
• dolinę Kılıçlar [Kılıçlar Vadisi], biegnącą od skansenu wzdłuż drogi do miejscowości Ortahisar;
• dolinę Paşabağ [Paşabağ Vadisi], między Göreme i Avanos;
• skansen Zelve [Zelve Açık Hava Müzesi, Zelve Open-Air Museum], zwany niekiedy doliną Zelve [Zelve Vadisi], wydrążony w skałach zespół klasztorny położony na wschód od drogi z Göreme do Avanos.

Ürgüp - to miasto położone na wysokości 1043 m, 20 km na wschód od Nevşehiru, z kilkoma interesującymi zabytkami z czasów seldżuckich i osmańskich. W czasach bizantyjskich było znane jako Hagi Prokopios, w czasch seldżuckich (w czasach sułtanatu Rum) - jako Bashisar, a później, w Imperium Osmańskim - jako Burgut Kalesi (mieszkała tu wówczas liczna grupa ludności greckiej, aż do 1923 roku, gdy, podobnie jak w wielu innych miejscach, doszło do uzgodnionej w traktacie pokojowym po I wojnie światowej wymiany ludności greckiej i tureckiej). Miasto jest stosunkowo niewielkie (niecałe 20 tys. mieszkańców), ale dysponuje jedną z najlepszych w centralnej części Kapadocji bazą noclegową (z licznymi pensjonatami i hotelami wysokiej klasy wykutymi w tufie lub mieszczącymi się w zabytkowych budynkach z czasów osmańskich) i gastronomiczną; rejon słynie też z produkcji wina.

Ürgüp może być dobrą bazą wypadową do zwiedzania Kapadocji, w szczególności rejonu skansenu Göreme (drogą D302 na zachód do Ortahisar, następnie drogą lokalną w stronę Göreme, łącznie ok. 8 km); ale może też być punktem startowym innych interesujących wycieczek.

Jedną z nich może być niedługa wycieczka do tzw. doliny Devrent [Devrent Vadisi], położonej niecałe 10 km na północny zachód od miasta (trzeba jechać drogą lokalną na północ, wzdłuż granic Parku Narodowego Göreme, w stronę Aktepe i Avanos). W dolinie Devrent nie ma, w odróżnieniu od większości innych podobnych miejsc w Kapadocji, drążonych w tufie miast ani zespołów klasztornych, natomiast jest nagromadzenie niezwykłych formacji skalnych, których kształty mogą przypominać ludzi wykonujących jakieś czynności życia codziennego, zwierzęta lub jakieś inne stwory lub przedmioty, zależnie od wyobraźni turysty (zapewne dlatego w angielskojęzycznej literaturze dolina nosi nazwę "Imagination Valley", "Dolina Wyobraźni").

Można też wybrać się na południe, w stronę wulkanu Göllü Dağı . Najpierw, po mniej więcej 5 km, dojeżdża się do wsi Mustafapaşa , która do wymiany ludności między Turcją a Grecją w roku 1923 nosiła nazwę Sinasos i w której mieszkało wówczas wieku Greków i tureckich chrześcijan. W samej miejscowości warto zwrócić uwagę na zdobione domy oraz kościół św.św. Konstantyna i Heleny z XVIII wieku, zaś poza granicami miejscowości na kościoł św. Bazylego [Ayios Vasilios Kilise] z XII wieku i pozostałości zespołów klasztornych w pobliskich dolinach. Nieco dalej, 19 km od Ürgüp, leży Taşkınpaşa z kilkoma zabytkami seldżuckimi, 3 km dalej - Sobessos - odkryte niedawno (w 2002 roku) pozostałości miasta z czasów rzymskich (z dobrze zachowanymi mozaikami i innymi elementami budynków z IV-VI wieku), a jeszcze dalej (47,5 km od Ürgüp) - mała (ok. 400 mieszkańców) wioska Soğanlı , położona już w prowincji Kayseri: odnogi pobliskiej doliny Soğanlı w czasach rzymskich służyły jako nekropole, a za czasów bizantyńskich jako centrum życia zakonnego (z ponad 100 istniejących wówczas kościołów dziś udostępnionych do zwiedzania jest kilka). Do Soğanlı można też dojechać od strony Kayseri drogą D805, z której przed miejscowością Yeşilhisar trzeba zjechać na drogę lokalną.


Avanos (w czasach rzymskich Venessa), niewielkie (ok. 15 tys. mieszkańców) miasto, leży na wysokości 920 m, 18 km na północny wschód od Nevşehiru i 64 km na zachód od Kayseri (dojazd z obu kierunków drogą D300), nad rzeką Kızılırmak (uchodzącą do Morza Czarnego najdłuższą rzeką w Turcji, znaną w starożytności jako Halys i uważaną wówczas za granicę pomiędzy Azją Mniejszą i resztą Azji). Jest znane z znane z garncarstwa, ceramiki, a także wyrobów dywanów i tkanin.


Hacıbektaş - to niewielka (około 5 tys. mieszkańców) miejscowość położona na północnych obrzeżach Kapadocji, w prowincji Nevşehir, 46 km na północ od Nevşehiru (drogą D765), na wysokości 1250 m n.p.m., w czasach rzymskich znana jako Doara, poźniej nosząca nazwę Karahüyük. Obecna nazwa miasteczka pochodzi od nazwiska muzułmańskiego mistyka i myśliciela żyjącego w XIII wieku, znanego jako Hacı Bektaş Veli, który przybywszy do Anatolii z Iranu założył tu szkołę religijną (łączącą zasady islamu i chrześcijaństwa) i zakon derwiszów zwanych dziś bektaszytami. Główną atrakcją miejscowości jest położone w pobliżu centrum Muzeum Hacıego Bektaşa [Hacıbektaş Veli Müzesi ] (z mauzoleum założyciela zakonu oraz grobowcami jego zwolenników), licznie odwiedzane przez pielgrzymów. W mieście odbywa się też corocznie festiwal poświęcony pamięci myśliciela.



Aksaray, stolica prowincji o tej samej nazwie - to miasto położone na średniej wysokości 980 m n.m., na zachodnich krańcach Kapadocji, ok. 35 km na północny zachód od widocznego z miasta wulkanu Hasan Daği (3268 m) i w podobnej odległości od południowo-wschodnich krańców słonego jeziora Tuz Gölü , które w czasach osmańskich było źródłem soli dla prawie całej Anatolii, zapewniając miastu dobrobyt.

Dzisiaj Aksaray nie jest szczególnie ważną destynacją turystyczną, choć w samym mieście zachowało się trochę zabytków, głównie z czasów seldżduckich z XIII i XIV wieku.

Aksaray być jednak bazą wypadową do zwiedzania zachodniej części Kapadocji. Stosunkowo niedaleko (ok. 45 km) jest stąd do niewielkiego (niecałe 4 tys. mieszkańców) miasta Güzelyurt (dawniej Gelveri), gdzie do wymiany ludności między Turcją i Grecją w 1923 roku żyła duża społeczność grecka i gdzie zachowało się, w samym mieście i w okolicach, kilkanaście cerkwi, w tym cerkiew św. Grzegorza z Nazjanzu (przekształcona w meczet). Około 40 km od Aksaray znajduje się, uważana za jedną z większych atrakcji Kapadocji, tzw. dolina Ihlara - długi na kilkanaście kilometrów i głęboki (miejscami) na 150 m malowniczy wąwóz, z licznymi wydrążonymi w skałach w tufie i dekorowanych freskami kościołami z IX wieku i wieków następnych. Jeśli jedzie się do Aksaray od zachodu, warto zwrócić uwagę na jeden z karawanserajów istniejących w tym regionie, Sultanhanı z pierwszej połowy XIII wieku, uważany za jeden z lepszych przykładów architektury seldżuckiej (49 km na zachód od Aksaray).


Niğde leży na wysokości 1300 m. Miasto, istniejące już w czasach hetyckich, w czasach seldżuckich było jednym z ważniejszych ośrodków w regionie. Dziś jest to spore, od 1992 roku uniwersyteckie miasto, z kilkoma interesującymi zabytkami (głównie z czasów seldżuckich).

Kilka interesujących miejsc jest w okolicach Niğde. Marker oznacza Bor, znany ośrodek produkcji dywanów (15 km na południowy zachód od Niğde), marker - Kamerhisar, pozostałości hetyckiego stanowiska z około 1200 roku p.n.e. (20 km na południe), marker - zespół klasztorny Gümüşler z czasów bizantyńskich (9 km na północny wschód od Nigde); stosunkowo niedaleko znajduje się też Park Narodowy Aladağlar [Aladağlar Milli Parkı], gdzie można uprawiać turystykę pieszą.



Kayseri, uchodzące za jedno z dwóch (obok Nevşehiru) głównych miast Kapadocji - to dziś duże uniwersyteckie miasto (ok. 850 tys. mieszkańców) i stolica prowincji o tej samej nazwie, z lotniskiem międzynarodowym (Erkilet International Airport). Kayseri jest położone na wysokości 1330 m n.p.m., u stóp wulkanu Erciyes Dağı , od jego północnej strony. W starożytności nosiło najpierw nazwę Mazaka lub Eusebeia; później, na początku I wieku n.e., gdy Kapadocja była już prowincją rzymską (a miasto ważnym rzymskim węzłem komunikacyjnym), nadano mu nazwę Cezarea (Cezarea Kapadocka, dla odróżnienia od wielu innych miast o tej samej nazwie, istniejących wówczas w Cesarstwie Rzymskim). Arabowie używali nazwy Kaisariyah, wreszcie Turcy seldżuccy, którzy przejęli kontrolę nad miastem w końcu XI wieku, przyjęli zachowaną do dziś nazwę Kayseri.

Cezarea była jedna z najstarszych i najważniejszych ośrodków chrześcijaństwa i siedzibą biskupstwa: od 370 roku biskupem był urodzony tu teolog i pisarz wczesnochrześcijański Bazyli Wielki (znany też jako Bazyli z Cezarei), jeden z trzech kapadockich ojców Kościoła, święty prawosławny i katolicki.

W samym mieście głównymi atrakcjami turystycznymi są:

• pozostałości cytadeli [Kale Çarşısı], której początki sięgają czasów cesarza Justyniana (VI wiek), a kształt dzisiejszy - XII wieku (dziś mieści się tu centrum handlowe);
• seldżucki kompleks Huand Hatun [Huand Hatun Camii ve Medresesi] złożony z meczetu i medresy;
• tzw. Medresa z Bliźniaczymi Wieżami [Şifaiye ve Gıyasiye Medresesi], gdzie działała pierwsza seldżucka akademia medyczna (dziś muzeum historii medycyny);
• muzeum archeologiczne [Arkeoloji Müzesi] z eksponatami z czasów od epoki brązu do czasów bizantyńskich (z uchodzącymi za szczególnie cenne są tzw. tabliczki kapadockie pokryte asyryjskim pismem klinowym).

Interesująca może być też wizyta na jednym z kilku bazarów Kayseri, na zachód od cytadeli, w okolicy uicy Ulu Camii Caddesi .