Lleida

Miasto w Katalonii, stolica prowincji Lleida i powiatu (comarca) Segrià, położona nad rzeką Segre (największą rzeką Katalonii, dopływem Ebro), 461 km na północny wschód od Madrytu, 163 km na zachód od Barcelony , stolicy Katalonii, i 100 km na północny zachód od Tarragony (➤ mapka)(➤ mapka). Największe miasto prowincji (ok. 140 tys. mieszkańców), ważny węzeł komunikacyjny (drogowy i kolejowy) i siedziba jednego z najstarszych uniwersytetów w Hiszpanii.

Lleida (hiszpańska nazwa miasta: Lérida) jest jednym z najstarszych miast dzisiejszej Katalonii. Założona prawdopodobnie w VI wieku p.n.e., w IV i III wieku p.n.e. była głównym miastem (znanym jako Iltirda lub Ildirda) jednego z plemion iberyjskich (ilergets). W okresie panowania Rzymian nosiła nazwę "Ilerda"; za Oktawiana Augusta była jednym z ważniejszych miast utworzonej w 27 roku p.n.e. prowincji zwanej Hispania Tarraconensis. Po upadku Rzymu miasto znalazło się na pewien czas w państwie Wizygotów, a w VIII wieku zostało zdobyte przez muzułmanów i pozostało pod ich panowaniem do roku 1149, gdy odbił je ówczesny hrabia Barcelony, Rajmund Berengar IV (Ramon Berenguer IV), wspierany przez hrabiego Urgell, Ermengola VI, oraz templariuszy. W XIII wieku odtworzone zostało w Lleidzie biskupstwo (istniejące tu już w V wieku), wzniesiono katedrę, a w 1300 roku, po wydaniu na to wcześniej, w 1297 roku, zgody przez papieża Bonifacego VIII, Jakub II, król Aragonii, powołał w Lleidzie uniwersytet (Estudi General de Lleida), jeden z najstarszych w Hiszpanii i Europie (działający nieprzerwanie do 1717 roku, zamknięty przez Flipa V Burbona po wygranej przez niego wojnie o sukcesję hiszpańską, otwarty ponownie w 1991 roku). W następnych stuleciach (podobnie zresztą jak w przeszłości) strategicznie położone miasto zostało kilkakrotnie zniszczone w działaniach wojennych - m.in. w XVII wieku podczas katalońskiego powstania przeciwko Filpowi IV, w XVIII wieku podczas wojny o sukcesję hiszpańską (po której Lleida bardzo straciła na znaczeniu), a także w XX wieku, podczas hiszpańskiej wojny domowej.

Za najważniejszy zabytek Lleidy uchodzi tzw. Stara Katedra - La Seu Vella , stojąca na niewysokim wzniesieniu w centrum miasta, zbudowana (w stylu częściowo romańskim, częściowo gotyckim) w XIII wieku w miejscu wcześniej tu istniejącego meczetu, z charakterystyczną wysoką ośmioboczną dzwonnicą dodaną w XIV wieku i bogatym w cenne dzieła sztuki wnętrzem. Gdy w 1707 roku, podczas wojny o sukcesję hiszpańską, Filip V przekształcił katedrę w obiekt militarny, świątnia zaczęla popadać w ruinę. W 1926 roku podjęto decyzję o przywróceniu jej do kultu, a po drugiej wojnie światowej rozpoczęto prace restauracyjne. W pobliżu Seu Vella zachowały się pozostałości arabskiej twierdzy, La Suda, która później była używana jako oznaczona markerem królewska rezydencja przez hrabiów Barcelony i królów Aragonii.

Przy Placu Katedralnym (Plaça de la Catedral) stoi nowa katedra (Catedral de Lleida), zbudowana w stylu barokowym w latach 1761-1781 jako symbol panowania nowej dynastii, Burbonów. Spalona podcas wojny domowej XX wieku przez anarchistów, została odbudowana. Naprzeciwko katedry stoi budynek dawnego szpitala z XV-XVI wieku, w którym dziś mieści się Institut d’Estudis Ilerdencs , placówka naukowa badająca zajmująca się dziedzictwem kulturalnym prowincji Lleida i pełniąca też funkcje muzeum. Na Placu Katedralnym zaczyna się biegnący na północny wschód, mniej więcej równolegle do rzeki Segre , ciąg handlowych ulic i placów, zaczynający się od Carrer Major ; dalej leży Plaça de la Paeria , a jeszcze dalej, u stóp wzgórza, na którym stoi Stara Katedra, Plaça de Sant Joan (skąd można na wzgórze pojechać windą). Przy pierwszym z tych placów stoi Palau de la Paeria , budowla z XIII wieku, w której mieści się dziś siedziba władz miasta, a w podziemiach - muzeum historyczne. Drugi z wymienionych placów zamyka od północnego wschodu kościół Sant Joan , zbudowany na przełomie XIX i XX wieku jako trzynawowa bazylika z neogotycką fasadą w miejscu, gdzie w czasach arabskich stał meczet, a po rekonwiście kościół parafialny, rozebrany podczas rewolucji hiszpańskiej przeciwko rządom Izabeli II w 1868 roku.

Z innych ważniejszych zabytków i atrakcji Lleidy warto wymienić dwa romańskie kościoły z XII wieku (poźniej przebudowane), kościół św. Marcina (Sant Martí) i kościół św. Wawrzyńca (Sant Llorenç) oraz wiele przykładów modernizmu katalońskiego, np. Plaça Sant Francesc (punkt widokowy). Mając w Lleidzie więcej czasu można też wybrać się do otwartego w 2007 roku miejskiego muzeum sztuki, Museu de Lleida Diocesà i Comarcal , mieszczącego się w budynku stojącym w pobliżu jednej z głównych ulic Lleidy, Rambla d'Aragó , niedaleko Uniwersytetu . Nieco dalej od centrum znajdują sie pozostałości Castell de Gardeny , zbudowanego na wzgórzu w XII-XIII wieku zamku templariuszy (którym Rajmund Berengar IV nadał po zdobyciu Lleidy 1/5 część miasta), niegdyś jednego z ich największych i najważniejszych ośrodków, oraz park - Parc dels Camps Elisis , z ogrodami w stylu francuskim i angielskim, fontanną, itp., położony naprzeciwko wzgórza katedralnego, po drugiej stronie rzeki, w pobliżu mostu znanego jako Pont Vell .

• Warto wiedzieć, że położona w strategicznie ważnym punkcie Półwyspu Iberyjskiego Lleida była wielokrotnie sceną działań wojennych, w tym długotrwałych oblężeń, w różnych okresach swej historii, poczynając od Starożytności - m.in. tu właśnie, pod Lleidą, w 49 roku p.n.e., Juliusz Cezar pokonał wojska Pompejusza Wielkiego.