Półwysep Mani

Półwysep Mani [Σπάρτη] - to środkowy z trzech półwyspów na południu Peloponezu, położony między Zatoką Messeńską na zachodzie a Zatoką Lakońską na wschodzie. Półwysep ciągnie się na południe wzdłuż stanowiącego naturalną granicę między Lakonią a Mesenią, długiego na ok. 100 km masywu górskiego Tajget (także: Tajgetos [Ταΰγετος]), z najwyższym szczytem Profitis Ilias (2407 m), w stronę przylądka Matapan (także: Tenaron), najdalej na południe wysuniętego przylądka Peloponezu (➤ mapka(➤ mapka)). Półwysep znany jest z malowniczych górskich krajobrazów, licznych kamiennych wież mieszkalno-obronnych przypominających wieże zamkowe, a także ze swoistego dziedzictwa historycznego i kulturowego.

Administracyjnie półwysep Mani leży częściowo w jednostce regionalnej Lakonia (Messa Mani [Μέσα Μάνη] na południu oraz Kato Mani [Κάτω Μάνη] na północy, po wschodniej stronie Tajgetu), częściowo w jednostce regionalnej Messenia (Exo Mani [Έξω Μάνη], na północy, na zachód od Tajgetu, znane też jako Mani Zewnętrzne), chociaż w Starożytności należało całkowicie do zdominowanej przez Spartę Lakonii. Mani Zewnętrzne, z malowniczą miejscowością Kardamyli jako stolicą rejonu, znane jest z plaż, ale także z możliwości uprawiania turystyki pieszej. W lakońskiej części półwyspu głównymi miejscowościami są Gythio ([Γύθειο], spotyka się też pisownię: Githion) na wschodnim wybrzeżu, oraz Areopoli ([Αρεόπολη]) na zachodnim.

Półwysep Mani - to region w dużej części górzysty, dziki, trudno dostępny, dzięki czemu jego mieszkańcy, choć tereny formalnie pozostawały pod kontrolą najpierw (w Starożytności) Sparty, potem Rzymu, później, wielokrotnie przechodząc z rąk do rąk, pod kontrolą Bizancjum, Franków (po czwartej wyprawie krzyżowej), potem ponownie Bizancjum, Wenecjan, wreszcie Turków, w ciągu całej historii zachowywali pewną autonomię. W 1821 roku w Areoli na półwyspie Mani rozpoczęła się grecka wojna o niepodegłość, a miasto Kalamata , oddalone o 81 km od Areopoli, stało się pierwszym greckim miastem wyzwolonym przez powstańców.

Do najbardziej charakterystycznych elementów krajobrazu Mani należą liczne kamienne wieże obronno-mieszkalne przypominające wieże zamkowe. Tradycja ich budowy sięga prawdopodobnie okresu panowania Franków po czwartej wyprawie krzyżowej, a skłonność do ich wznoszenia może się wiązać z faktem, że duża część półwyspu aż do lat 30. XIX wieku była terenem działania greckich piratów, zarazem będąc też rejonem znanym z tradycji krwawych porachunków między poszczególnymi rodzinami. Dziś wieże są nadal wykorzystywane, lecz często jako elementy infrastruktury turystycznej (noclegowej), przyczyniając się do reanimacji rejonu dotkniętego w XIX i XX wieku masową emigracją, opustoszałego i bezludnego.

Szczególną atrakcję półwyspu Mani stanowi położony niedaleko Areopoli zespół jaskiń znany jako jaskinie Diros ([Διρός]) (ciąg jaskiń o długości ok. 20 km, z licznymi stalaktytami i stalagmitami), z udostępnioną długą na prawie 2 km trasą turystyczną, którą przebywa się (z przewodnikiem) częściowo łodzią, częściowo pieszo. Jedna z jaskiń, znana jako Alepotrypa (]Αλεπότρυπα]), jest jednym z największych neolitycznych miejsc pochówku w Europie; przy wejściu do niej działa niewielkie muzeum eksponujące obiekty kultury neolitycznej.



Miejscowość Gythio, licząca ok 7 tys. mieszkańców, leży 43 km na południe od Sparty, na północno-zachodnim krańcu Zatoki Lakońskiej. Niegdyś port morski Sparty, zniszczony w IV wieku n.e., prawdopodobnie w wyniku trzęsienia ziemi. Dziś Gythio jest największym miastem na półwyspie Mani.

Markerem oznaczona jest połączona z lądem groblą wyspa Cranae, z której, według legendy, książę trojański Parys uciekł z porwaną Heleną, żoną króla Sparty Menelaosa, co stało się przyczyną wojny trojańskiej. Marker oznacza Wieżę Tzannetakis ([Πύργος Τζαννετάκη]), mieszczącą historyczne muzeum regionalne.


Malownicza miejscowość Areopoli jest drugą największą, po Ghytio, miejscowością na półwyspie Mani, liczącą ok. 1000 mieszkańców. Leży 60 km na południowy zachód od Sparty, ok. 25 km na południowy zachód od Ghytion, w pobliżu wybrzeża Zatoki Messeńskiej. Przyjmuje się, że właśnie w Areopoli, 17 marca 1821 roku, rozpoczęło się greckie powstanie narodowe, które doprowadziło do odzyskania przez Grecję nowożytną niepodległości.