Wenecja

Miasto w północnych Włoszech, nad Adriatykiem, stolica regionu Wenecja Euganejska [Veneto]. Wenecja jest zamieszkała przez ok. 270 tys. osób, z czego mniej więcej dwie trzecie mieszka na lądzie stałym (dzielnica Mestre), a jedna trzecia na wyspach, w tym ok. 50 tys. osób w historycznym centrum. Położenie Wenecji na archipelagu ponad 100 wysp i wynikająca stąd unikalność zespołu urbanistycznego, jak również liczne zabytki Wenecji, która przez wiele stuleci była potęgą polityczną oraz jednym z najważniejszych ośrodków kultury ówczesnego świata powodują, że miasto należy dziś do ścisłej czołówki celów podróży nie tylko w Europie, ale i na świecie; odwiedza ją podobno rocznie ponad 12 milionów turystów. Dojazd autostradą A4 (E70), następnie do centrum historycznego drogą SR11 (most Ponte della Libertà ). Lotnisko Marco Polo jest położone ok. 12 km na północ od centrum. Koleją dojeżdża się na dworzec Santa Lucia (➤ mapka)(➤ mapka).

Miasto zostało założone w V wieku, prawdopodobnie przez uciekinierów przed barabrzyńcami najeżdżającymi upadające zachodnie cesarstwo rzymskie, szukających schronienia na trudno dostępnych wyspach laguny. Początkowo podlegało Bizancjum, jednak pod koniec wieku IX uzyskało niezależność i zaczęło szybko zyskiwać na znaczeniu (między innymi dzięki umiejętnemu wykorzystaniu przez Wenecjan położenia miasta w czasie wypraw krzyżowych), zdobywając na kilka następnych stuleci pozycję największej potęgi politycznej, militarnej i handlowej we wschodniej części basenu Morza Śródziemnego i jednego z najbogatszych miast ówczesnej Europy.

Szczególną rolę w tym procesie odegrał udział Wenecji w roku 1204 (w czasie IV wyprawy krzyżowej) w zdobyciu Konstantynopola i zagarnięcie przez nią (jak się szacuje) jednej trzeciej bogactw imperium bizantyńskiego, a później zapewnienie sobie roli głównego pośrednika (jeśli nie monopolisty) w kontaktach handlowych i kulturalnych Europy ze Wschodem. Później jednak, opanowanie w roku 1453 Konstantynopola przez Turków i wzrost potęgi imperium otomańskiego, a z drugiej strony wzrost znaczenia innych europejskich potęg morskich i handlowych i utrata przez Wenecję monopolu na handel z Bliskim Wschodem i Indiami zapoczątkowały stopniową w następnych trzech stuleciach utratę wpływów weneckich w Europie i na świecie, choć Republika Wenecka - jako niezależne państwo - przestała istnieć dopiero w roku 1796, kiedy to miasto zostało zdobyte przez Napoleona i przekazane, na mocy tzw. układu z Campoformio, Austriakom. Do Włoch, zjednoczonych i niepodległych od roku 1861, Wenecja przyłączyła się w roku 1866, w kilka miesięcy po wybuchu wojny austriacko-pruskiej, w wyniku przeprowadzonego plebiscytu.

Wenecja w części historycznej jest podzielona na sześć dzielnic (sestieri): San Marco , Cannareggio , Castello , Dorsoduro , San Polo i Santa Croce . Kolejne markery oznaczają położenie wysp (lub grup wysp): - Giudeca, - Isola di San Giorgio Maggiore, - San Pietro, - Lido (Lido di Venezia), - San Michele, - Murano, - Burano i - Torcello. Markerem oznaczona jest sztuczna wyspa Tronchetto z gigantycznym parkingiem samochodowym. Z Tronchetto odpływa też prom samochodowy na Lido.

Najbardziej znane i najważniejsze turystycznie są zabytki dzielnicy San Marco, przede wszystkim rejon słynnego Placu św. Marka Piazza San Marco, Bazyliki św. Marka (Basilica di San Marco) i Pałacu Dożów , domy, pałace, obiekty sakralne i inne budowle wzdłuż całego Canal Grande , w tym most Rialto , pałace Ca' d'Oro i Ca' Rezonnico oraz Accademia , a także kościoły Kościół San Giorgio Maggiore , Santa Maria della Salute i Santa Maria Gloriosa dei Frari , wreszcie Scuola Grande di San Rocco i Teatro La Fenice .



Nazwa dzielnicy pochodzi od imienia św. Marka, patrona Wenecji, którego szczątki kupcy weneccy jakoby wykradli w 828 roku z Aleksandrii i przywieźli na lagunę (skrzydlaty lew, symbol św. Marka, jest też herbem miasta). Wokół placu św. Marka (Piazza San Marco ) i placyku św. Marka (Piazzetta San Marco ), skupia się też większość głównych atrakcji dzielnicy San Marco.

Wyjątkiem jest teatr La Fenice (Campo San Fantin, naprzeciwko kościoła San Fantin), uchodzący za jedną z najważniejszych scen operowych we Włoszech (liczne premiery), zbudowany w końcu XVIII wieku.

Dla większości turystów, przybywających na plac św. Marka drogą wodną z dworca kolejowego Santa Lucia lub od parkingów w okolicy Piazzale Roma, pierwszym widokiem po zejściu na ląd z vaporetto w pobliżu tzw. ogrodów królewskich (Giardinetti Reali) i południowej elewacji Mennicy (Zecca) i Libreria Marciana, jest nabrzeże Basenu św. Marka z bryłą Palazzo Ducale (w głębi) i dwiema kolumnami - kolumną pierwszego patrona Wenecji, św. Teodora (bliżej Biblioteca Nazionale Marciana) i kolumną św. Marka (bliżej Palazzo Ducale) ze skrzydlatym lwem.

Skręcając przed Palazzo Ducale w lewo wchodzi się na Piazetta San Marco , między (z lewej) Libreria Marciana (zwaną też Biblioteca Nazionale Marciana), zbudowaną (wraz z nowym budynkiem Mennicy, dziś stanowiącym integralną część Libreria Marciana) w połowie XVI wieku przez Jacopa Sansovina (z lewej) - a Palazzo Ducale (z prawej). Libreria Marciana jest jedną z najważniejszych bibliotek we Włoszech, z bezcennymi rękopisami, mapami i innymi eksponatami; w jej salach eksponowana jest też część zbiorów Muzeum Archeologicznego. Po przejściu kolejnych kilkudziesięciu metrów wzdłuż Libreria Marciana dochodzi się pod wysoką na blisko 100 m dzwonnicę św. Marka (Campanila San Marco) stojącą w miejscu, gdzie Piazetta San Marco łączy się z Piazza San Marco i skąd dobrze już widać Bazylikę św. Marka , wieżę zegarową (Torre dell'Orologio) i budowle ograniczające sam plac od pólnocy, zachodu i południa.

Plac św. Marka stał się najważniejszym placem Wenecji, miejscem obchodów uroczystości państwowych i świąt kościelnych, już w IX wieku, gdy przystąpiono do budowy pierwszej bazyliki św. Marka, by pochować przywiezione z Aleksandrii szczątki świętego, który - w miejsce św. Teodora, patrona miasta w czasach jego zależności od Bizancjum - miał stać się nowym patronem niezależnej Wenecji. Początkowo był o połowę mniejszy, ograniczony od zachodu przepływającym przez środek obecnego terenu placu kanałem (Rio Batario), a także oddzielony wodą od Pałacu Dożów. Pierwszej dużej przebudowy placu dokonano w XII wieku, przed spotkaniem papieża Aleksandra III z cesarzem Barbarossą: zasypano Rio Batario oraz basen istniejący na miejscu obecnego Piazetta San Marco, tworząc placyk z kolumnami św. Teodora i św. Marka, a także przyłączono do placu tereny po drugiej stronie Rio Batario należące dawniej do klasztoru San Zaccaria. Później jeszcze wielokrotnie przebudowywano plac i modyfikowano wygląd stojących przy nim budynków, w tym Bazyliki św. Marka i Pałacu Dożów. W końcu XV wieku powstała wieża zegarowa , potem (w XV-XVI wieku) rozbudowano Procuratie Vecchie i wybudowano Procuratie Nuove oraz Libreria Marciana , odnowiono bazylikę i dzwonnicę, odbudowano też kościół San Geminiano (kiedyś stojący nad Rio Batario, później zburzony i wzniesiony na nowo po przeciwnej do Bazyliki stronie placu. W XVIII wieku wymieniono bruk, a w XIX wieku na polecenie Napoleona wybudowano (ponownie burząc kościół San Geminiano) tzw. skrzydło napoleońskie (Ala Napoleonica), zamykające plac od zachodu, i mieszczące dziś m.in. część zbiorów Museo Correr (muzeum historyczne) i innych muzeów.


Na zamieszczonych zdjęciach - turyści przed Porta della Carta, głównym wejściem do Pałacu Dożów. Na zdjęciu poniżej widok na fasadę bazyliki z Placu św. Marka - szeroką na ponad 50 m, z pięcioma portalami zwieńczonymi półkolistymi tympanonami ozdobionymi barwnymi mozaikami. Łuk nad portalem główny zdobią rzeźby św. Marka (dzieło Niccolò di Piero Lambertiego) i aniołów z XV wieku; pod nim złoty lew św. Marka.

Nad portalami widać (dostępną dla publiczności) galerię, zwaną Loggia dei Cavalli, od "koni św. Marka" (zob. niżej). Z kolei nad galerią, poza łukiem nad portalem głównym, podziwiać można cztery obramowane ostrymi łukami półkola z barokowymi mozaikami z życia Chrystusa.

Bazylika św. Marka w obecnej formie jest trzecią wersją świątyni (pierwsza, konsekrowana w 832 roku, została została zniszczona w pożarze podczas powstania przeciwko ówczesnemu doży, druga została rozebrana w XI wieku). Kościół jest zbudowany na planie krzyża greckiego, przykryty pięcioma kopułami i wzorowany na kościele Dwunastu Apostołów w Konstantynopolu. Przez długi czas bazylika była prywatną kaplicą doży, obecnie pełni rolę katedry (wcześniej rolę tę pełnił kościół San Pietro di Castello).

Cztery konie nad wejściem głównym - konie św. Marka - to repliki słynnych koni z pozłacanego brązu przywiezionych z Konstantynopola w 1204 roku; oryginalna kwadryga, datowana na okres między I a IV wiekiem p.n.e., przechowywana obecnie w muzeum Bazyliki św. Marka, będąca symbolem potęgi miasta, była na polecenie Napoleona (po zdobyciu przez niego Wenecji) wywieziona do Paryża, potem jednak powróciła.

Prace nad głównym wejściem do bazyliki trwały kilkadziesiąt lat, poczynając od połowy XIII wieku. Archiwolty portalu zdobią romańskie rzeźby, zdobi wejście także mozaika przedstawiająca zmartwychwstałego Chrystusa.

Wnętrze bazyliki podzielone jest rzędami marmurowych kolumn ze złoconymi głowicami. Całe wnętrze - ściany, czasze kopuł, posadzka - pokryte jest mozaikami (łącznie podobno ok. 4000 metrów kwadratowych), w większości z XII-XIV wieku.

Warto zwrócić szczególną uwagę na mozaiki na kopułach ze scenami Wniepowstąpienia i Zesłania Ducha Świętego, kaplicę w transepcie na lewo od ołtarza, gdzie znajduje się Madonna Nikopoia (Matka Boska Zwycięska) - bizantyjska ikona z X wieku, zrabowana, podobnie jako konie św. Marka i podobnie jak krucyfiks przechowywany w Capitello del Crocifisso (w nawie głównej po stronie północnej), w Konstantynopolu w 1204 roku, także na dwie ambony i baptysterium z XIV wieku.; warto też zwiedzić skarbiec i Museo Marciano (schodami z atrium prowadzącymi do Loggia dei Cavalli).

Za najcenniejszy skarb Bazyliki św. Marka uważa się Pala d'Oro - bogato zdobione szlachetnymi i półszlachetnymi kamieniami (perłami, szmaragdami, szafirami, granatami, rubinami itp.) retabulum (częściowo wykonane prawdopodobnie w Bizancjum w X wieku, częściowo w XII wieku), oprawione w ramę ze złoconego srebra z XIV wieku. Nastawę można podziwiać za ołtarzem głównym.

Drugą, obok Bazyliki św. Marka, główną atrakcją turystyczną Wenecji jest Palazzo Ducale - pałac dożów, czyli władców Republiki Weneckiej, wybieranych dożywotnio spośród najważniejszych rodów miasta, chociaż w praktyce ich władza była w praktyce ograniczona wpływam weneckiej oligarchii kupieckiej (która w szczególnych przypadkach była w stanie nawet zmusić dożę do ustąpienia). Na zdjęciu obok południowa (wychodząca na basen św. Marka) elewacja Palazzo Ducale i kolumna św. Marka.

Początki budowli, mającej pierwotnie charakter obronny, datowane są na IX wieku Podczas powstania przeciwko doży w roku 976 została zniszczona w pożarze. W XI wieku pałac zotał odbudowany, a potem był wielokrotnie przebudowywany i rozbudowywany - mniej więcej obecny wygląd nadały mu prace prowadzone w wiekach XIV i XV.
Trzypiętrowy Palazzo Ducale ma trzy skrzydła, obejmujące wewnętrzny renesansowy dziedziniec.

W elewacji południowej, wychodzącej na nabrzeże basenu św. Marka, i zachodniej, wychodzącej na Piazetta San Marco, zwracają uwagę arkady na parterze i loggia na pierwszym piętrze, płyty z różowego marmuru z Werony, którymi obłożona jest ściana drugiego piętra, i ażurowa attyka. Elewacja wschodnia wychodzi na kanał Rio del Palazzo, nad którym zawieszony jest most łączący pierwsze piętro pałacu z więzieniem po drugiej stronie kanału. Od północy zamyka dziedziniec Bazylika św. Marka.

Przy bazylice znajduje się główne wejście do pałacu - Porta della Carta, gotycka brama z XV wieku, za którą przechodzi się do Arco Foscari z kopiami XV-wiecznych rzeźb Antonio Rizzo, a dalej na wewnętrzny dziedziniec z monumentalnymi Schodami Gigantów (Scala dei Giganti) z XV wieku (także dzieło Antonio Rizzo), później, w XVI wieku, ozdobione rzeźbami: posągami Marsa i Neptuna.

Z udostępnionych do zwiedzania wnętrz pałacowych na szczególną uwagę zasługują m. in. ogromna Sala del Maggior Consiglio (od strony południowej), gdzie zbierali się członkowie tzw. Wielkiej Rady Republiki Weneckiej, i gdzie (na szczytowej ścianie) można podziwiać sławne malowidło Jacopa i Domenica Tintoretto, Raj (ale także i dzieła Veronesa i Palmy Młodszego), Sala del Collegio i Sala del Senato, Sala dello Scudo (ze wspaniałymi globusami i mapami), Sala delle Quatro Porte (z freskiem Tintoretta), Sala del Consiglio dei Dieci i Sala della Busola (pomieszczenia dawnych służb bezpieczeństwa Republiki, to drugie - z jedną ze sławnych skrzynek umożliwiających składanie donosów przez obywateli), ale także zbrojownia, więzienie, itp.



W dzielnicy Cannareggio, od której praktycznie zawsze zaczyna się wizytę w Wenecji, dojeżdżając do miasta samochodem lub koleją, warto zobaczyć co najmniej trzy kościoły:

• Santa Maria dei Miracoli (Campo dei Miracoli) z końca XV wieku - jednonawowy kościół z drewnianym sklepieniem zbudowany przez Pietro Lombardo jako sanktuarium cudownego obrazu Nicolò di Pietro Matka Boska z Dzieciątkiem z 1408 roku;
• Santa Maria Assunta (I Gesuiti) (Campo dei Gesuiti), z kilkoma wybitnymi dziełami sztuki, w tym Wniebowzięciem Jacopo Tintoretta i Męczeństwem św. Wawrzyńca Tycjana;
• Madonna dell Orto (Campo Madonna dell'Orto) - gotycki kościół z połowy XIV wieku (początkowo poświęcony św. Krzysztofowi, patronowi podróżnych), przebudowany w XV wieku, w którym podziwiać można wiele obrazów Tintoretta (w tym Sąd Ostateczny), który należał do tej parafii i który w tymże kościele został pochowany.

Najbardziej jednak znanym zabytkiem Cannareggio (i jednym z najsławniejszych w ogóle pałaców weneckich) jest Ca' d'Oro ze wspaniałą gotycką fasadą; budynek sąsiadujący z Ca' d'Oro to Palazzo Miani Coletti Giusti.

Budynek powstał w pierwszej połowie XV wieku na polecenie Marino Contariniego i od początku uchodził za jeden z najwspanialszych pałaców nad Canal Grande. Później, przechodzący z rąk do rąk i wielokrotnie przebudowywany, popadł w ruinę. W końcu XIX wieku kupił pałac baron Giorgio Franchetti, mecenas sztuki, który przywrócił budowli pierwotny wygląd, a w roku 1915 przekazał ją i zgromadzone w niej własne zbiory sztuki państwu. Od 1927 roku w pałacu funkcjonuje muzeum, w którym można oglądać m. in. ostatni obraz Andrei Mantegni, Św. Sebastian, Zwiastowanie i Zaśnięcie Matki Boskiej Vittore Carpacchia, a także obrazy Tycjana i Van Dycka oraz rzeźby, medaliony, tkaniny, itp.

Naprzeciwko wybrzeży Cannareggio od strony północno-wschodniej leży wyspa San Michele , zwana wyspą zmarłych, (powstała z dwu małych wysepek rozdzielonych kiedyś kanałem, który później zasypano), z kościołem franciszkanów i sławnym cmentarzem (założonym w na początku XIX wieku na podstawie dekretu Napoleona), gdzie pochowani są między innymi Igor Strawiński, Siergiej Diagilew, Josif Brodski, Luigi Nono i Ezra Pound.

Warto też wiedzieć, że w granicach sestiere Cannareggio leżą tereny dawnego weneckiego getta (zob. niżej).



Castello to największa powierzchniowo dzielnica Wenecji, położona w części północno-wschodniej. Za ważne zabytki dzielnicy uchodzą:

• kościół Santi Giovanni e Paolo, zwany też San Zanipolo (Campo Santi Giovanni e Paolo - na tymże placu stoi też konny pomnik słynnego kondotiera Bartolomeo Colleoniego) - duża gotycka świątynia, zbudowana w XIII wieku i rozbudowana w XIV wieku przez dominikanów, z nagrobkami 25 dożów i licznymi dziełami sztuki;
• kościół San Giovanni in Bragora (Campo Bandiera e Moro), którego udokumentowane początki datowane są na koniec XI wieku, choć obecny wygląd elewacji pochodzi z drugiej połowy XV wieku;
• kościół Santa Maria Formosa (Campo Santa Maria Formosa), z końca XV wieku (dzwonnica z końca XVII wieku), z dwiema fasadami;
• kościół San Zaccaria (Campo San Zaccaria), z IX wieku, kilakrotnie przebudowywany, z Madonną z Dzieciątkiem z czterema świętymi Giovanniego Belliniego we wnętrzu.

Inne interesujące miejsca w dzielnicy Castello to:

• Arsenale - teren największej niegdyś stoczni świata, istniejącej od XII wieku, obecnie wykorzystywany przez włoską marynarkę wojenną (w pobliżu, przy Campo San Biagio, Museo Storico Navale, czyli muzeum Wenecji jako potęgi morskiej);
• Giardini Publici - założony na polecenie Napoleona park, którego część zajmują pawilony sławnej Międzynarodowej Wystawy Sztuki Nowoczesnej (pierwsze Biennale odbyło się w roku 1895);
• wyspa San Pietro i wznoszący się na niej kościół San Pietro di Castella, istniejący od IX wieku, później wielokrotnie przebudowywany, pełniący funkcję katedry weneckiej od połowy XV wieku do początków XIX wieku, kiedy to funkcję tę przejęła Bazylika św. Marka.

W dzielnicy San Polo oprócz mostu Rialto , Bazyliki Santa Maria Gloriosa dei Frari oraz sławnej Scuola Grande di San Rocco najważniejszymi zabytkami są dwa kościoły: San Polo (Campo San Polo) z IX w., przbudowany w XV wieku i w XIX wieku zmieniony na klasycystyczny, z gotyckim portalem i romańskimi lwami u stóp XIV-wiecznej dzwonnicy oraz z kilkoma wybitnymi dziełami sztuki we wnętrzu (w tym Ostatnią Wieczerzą Tintoretta), oraz San Rocco (Campo San Rocco) z końca XV wieku, przebudowany w XVIII wieku, z malowidłami Tintoretta we wnętrzu.

Usytuowany w centrum Wenecji most Rialto (Ponte di Rialto) jest najstarszym (i do czasu wybudowania w roku 1854 Ponte dell'Accademia jedynym) stałym mostem łączącym brzegi Canal Grande. Mosty w tym miejscu budowano już od XII wieku, ale trwała kamienna wersja powstała dopiero w latach 1588-1891. Most ma jedno przęsło, stoją na nim pod arkadami kramy kupieckie; między nimi, a także przy obu balustradach nad wodą po obu stronach mostu jest przejście dla pieszych.

Cały teren w pobliżu Rialto był od początku centrum finansowym i handlowym Republiki Weneckiej, z bankami (już w XII wieku zaczął tu działać pierwszy państwowy bank w Europie), stosownymi urzędami i bazarem. Dziś sam most jednym z najsłynniejszych i najczęściej odwiedzanych przez turystów miejsc w Wenecji.

Bazylika Santa Maria Gloriosa dei Frari , największy i uważany za najwspanialszy z gotyckich kościołów w Wenecji, stanowiący część klasztoru franciszkanów, zbudowany w XII wieku, wznosi się przy Calle de Magazzen. Zgodnie z regułą zakonu franciszkanów kościół ma surowy wystrój, można jednak w jego wnętrzu podziwiać wiele wybitnych dzieł sztuki: m.in. Wniebowzięcie (w ołtarzu głównym) i Retabulum Ca' Pesaro Tycjana, Madonnę z Dzieciątkiem w otoczeniu świętych Giovanniego Belliniego, drewnianą statuetkę Jana Chrzciciela autorstwa Donatella, nagrobki dożów, nagrobki Tycjana, Canovy i Monteverdiego, a także wspaniałe drewniane stalle z trzema rzędami siedzeń. Przy bazyice działa archiwum państwowe, z dokumentami z tysiącletniego okresu istnienia Republiki Weneckiej.

Scuola Grande di San Rocco (Campo San Rocco) została założona w końcu XV wieku jako instytucja charytatywna przez grupę bogatych obywateli weneckich. W 1564 roku Tintoretto dostał zamówienie na ozdobienie ścian i sufitów, dzięki czemu można tu podziwiać kilkadziesiąt jego dzieł, w tym Ukrzyżowanie z 1565 roku (w Sala dell'Albergo) uchodzące za najwybitniejsze dzieło artysty.



Dorsoduro to południowa dzielnica Wenecji, obejmująca także wyspę Giudeca .

Najważniejszym obiektem sakralnym dzielnicy jest bazylika z XVII wieku, Santa Maria della Salute ; warto też zobaczyć dwa ine kościoły: San Sebastiano (Campo San Sebastiano), z XVI wieku, z wnętrzem zaprojektowanym przez Veronese (który jest tam też pochowany, przed kaplicą, na lewo od prezbiterium) oraz San Pantalon (Campo San Pantalon) z końca XVII wieku z ogromnym malowidłem plafonowym.

Wielki barokowy kościół Santa Maria della Salute (na zdjęciu obok - fot. Bogdan Perl), bazylika pochodząca z XVII wieku, usytuowana w pobliżu miejsca, gdzie Canal Grande łączy się z Basenem św. Marka, została zaprojektowana przez Baldassare Longhena.

Powstała na polecenia doży - jako akt dziękczynny za wygaśnięcie tragicznej epidemii dżumy (procesja dziękczynna z placu św. Marka do bazyliki, odbywająca się od 1687 roku w listopadzie procesja dziękczynna jest jednym z najważniejszych świąt religijnych w Wenecji). Kościół jest zbudowany na rzucie ośmiokąta, otoczony sześcioma kaplicami po bokach, nakryty ogromną widoczną z daleka kopułą. We wnętrzu można podziwiać obrazy Tycjana i Tintoretta.

Najbardziej znanym pałacem w dzielnicy Dorsoduro jest wznoszący się nad Canal Grande barokowy budynek Ca' Rezzonico którego budowę rozpoczęto w połowie XVII wieku, a ukończono na początku XVIII wieku na zlecenie rodziny Rezzonico.

Od 1934 roku pałac jest własnością miasta; mieści się w nim dziś Muzeum Sztuk Dekoracyjnych XVIII Wieku.

Na zdjęciu - dawny kościół Santa Maria della Clarità, będący obecnie częścią Gallerie dell'Accademia – sławnego muzeum sztuki w Wenecji, prezentujące głównie dzieła malarstwa weneckiego od XIV do XVIII wieku. Początkiem były zbiory Accademia di Belle Arti założonej w 1750 roku. W 1807 roku na polecenie Napoleona zbiory przeniesiono z poprzedniej siedziby do budynku dawnego kościoła Santa Maria della Clarità i sąsiadującego klasztoru kanoników laterańskich, dodając do nich dzieła sztuki z wielu innych kościołów i klasztorów zlikwidowanych cesarskim dekretem. Od 1817 roku zbiory zostały udostępnione publiczności; w następnych latach były stale wzbogacane. Uważa się, że dziś Accademia dysponuje największą kolekcją pięciu wieków malarstwa weneckiego: można w niej zobaczyć dzieła Paola Veneziana, Giovanniego Belliniego, Paola Veronese, Jacopa Tintoretto, Giambattisty Tiepola, Vittore Carpacchia, także Tycjana, Giorgione, Andrei Mantegni, Canaletta, i innych artystów tej rangi.



Wyspa San Giorgio Maggiore, stanowiąca część dzielnicy San Marco, leży naprzeciwko Piazetta San Marco, na południowy wschód od Wenecji. Od przełomu VIII-IX w. nazywana jest San Giorgio od postawionego na niej drewnianego kościoła poświęconego św. Jerzemu.

Do najważniejszych budowli na wyspie należy Bazylika San Giorgio Maggiore, z widoczną od strony Placu św. Marka fasadą zbudowaną według projektu Andrei Palladio w drugiej połowie XVI wieku Przy świątyni wznosi się wysoka dzwonnica dobudowana w XVIII wieku (rozległy widok na lagunę). We wnętrzu kościoła znajdują się nagrobki dożów weneckich oraz m.in. dwa obrazy Tintoretta, Manna i Ostatnia Wieczerza.


Lido to położona na południowy wschód od Wenecji długa na 12 km wyspa z szerokimi piaszczystymi plażami (w większości prywatnymi), oddzielająca lagunę od otwartego morza. Nie ma tu zabytków, są natomiast luksusowe wille, pałace, eksluzywne hotele dla osób dobrze lub bardzo dobrze sytuowanych (np. sławny już w końcu XIX wieku. Grand Hotel de Bains czy Grand Hotel Excelsior), pola golfowe, tereny jeździeckie i kasyno. Na Lido można dostać się samochodem (prom odpływa z Tronchetto ).

Na Lido odbywa się od 1932 roku sławny Międzynarodowy Festiwal Filmowy; obecną siedzibą festiwalu jest Palazzo del Cinema, niedaleko hotelu Excelsior.


Murano to kilka wysp połączonych mostami, leżących na pólnocny wschód od Wenecji, stosunkowo niedaleko od niej, słynących od dawna z produkcji szkła (w XV i XVI wieku był to najważniejszy w Europie ośrodek produkcji szkła). Właśnie Muzeum Szkła (Museo Vetriario) mieszczące się w Palazzo Giustinian jest jedną z dwu głównych atrakcji turystycznych Murano; drugą jest bazylika Santi Maria e Donato.


Burano to gęsto zaludniona wyspa, nieco od Wenecji oddalona, słynące dawniej z wyrobu koronek (rzemiosło to upadło, ale próbuje się doprowadzić do jego odrodzenia - od 1872 roku działa Scuola dei Merletti - szkoła koronkarska i związane z nią muzeum).


Torcello to wyspa na północ od Burano, z bardzo starą (VII wiek) katedrą Santa Maria dell'Assunta i przylegającym do niej kościołem Santa Fosca w stylu bizantyjskim.


Prawdopodobnie każdemu Wenecja najbardziej kojarzy się z labiryntem kanałów i pływających po nich stateczkami i gondolami. Poniżej kilka obrazków (wszystkie zdjęcia - Canal Grande, fot. AL).

• Osobliwością Wenecji są powtarzające się, choć występujące z różną częstotliwością, zjawiska znacznego podnoszenia się poziomu wody (aqua alta - wysoka woda, nawet do prawie 2 metrów powyżej stanu normalnego), zalewającej ulice i place miasta i wdzierającej się do niższych kondygnacji budynków. Uważa się, że zjawisko to jest wynikiem kumulowania się przypływów i działania południowego wiatru, utrudniającego cofanie się wody podczas odpływu. Dla mieszkańców Wenecji acqua alta jest czymś normalnym, dla części turystów podobno stanowi nawet dodatkową atrakcję, dla miasta jednak jest oczywiście poważnym zagrożeniem.

• Wenecja była pierwszym w czasach nowżytnych miastem w Europie, w którym zrealizowano zalecenia Soboru Laterańskiego w kwestii odseparowania Żydów od innych narodowości. Żydzi zamieszkiwali w Wenecji od XIV wieku, początkowo nielegalnie, potem na podstawie zezwoleń na samo osiedlenie się i podejmowanie określonych zajęć. Pierwsze getto w Wenecji powstało na początku XVI wieku na wyspie Ghetto Nuovo (słowo geto początkowo oznaczało hutę, potem zmieniło znaczenie), potem dzielnicę rozszerzono na Ghetto Vecchio, wreszcie także na Ghetto Nuovissimo - wszystkie w sestiere Cannaregio.