Ararat

Góra Ararat (w języku tureckim nazywana Ağrı Dağı) - to masyw wulkaniczny położony we wschodniej Anatolii, w prowincji Iğdır, na Wyżynie Armeńskiej, między jeziorami Wan (w Turcji) i Sewan (w Armenii), w wielu źródłach utożsamiany z miejscem, gdzie w czasie opisanego w Biblii potopu osiadła arka Noego. Historycznie święta góra Ormian, symbol ich państwa i narodowej tożsamości. Popularny cel wypraw turystycznych. Dojazd w rejon Araratu - drogą D975 (E99) łączącą miasta Iğdır i Doğubeyazıt (➤ mapka)(➤ mapka).

Masyw Araratu składa się z dwóch szczytów: tzw. Wielkiego Araratu (5137 m n.p.m.), najwyższego szczytu Turcji i całej Wyżeny Armeńskiej, oraz tzw. Małego Araratu (3896 m n.p.m.). Zajmuje powierzchnię ok. 1000 km²; wrażenie ogromu góry potęguje dodatkowo jej samotne położenie i bardzo duża wysokość względna.

Ararat jest zaliczany do stratowulkanów, choć nie posiada krateru. Powyżej 4100 m góra zbudowana jest ze skał magmowych pokrytych czapą wiecznego lodu. Uważa się, że wulkan jest co najmniej od 4 tysięcy lat nieczynny: pod warstwą materiału piroklastycznego znaleziono podobno artefakty z epoki brązu i ludzkie szczątki, natomiast nie ma żadnych danych o aktywności wulkanu w czasach historycznych. Wiadomo, że w rejonie Araratu doszło do wielkiego trzęsienia ziemi w 1840 roku, gdy zniszczona została m.in. część północnego zbocza wraz ze znajdującą się na nim wioską i klasztorem.

Ararat leży w szczególnym punkcie politycznym - na terenie graniczącym z Armenią , Iranem i eksklawą Azerbejdżanu , zwaną Nachiczewańska Republiką Autonomiczną, częścią historycznej Armenii wcieloną (wbrew stanowisku Ormian) do Azerbejdżanu za czasów tzw. Związku Radzieckiego.

Za czasów Imperium Osmańskiego region Araratu był regionem styku trzech wielkich imperiów, rządzonych przez cara w Rosji, sułtana w Turcji i szacha perskiego; tereny wokół Araratu były jednak zamieszkałe głównie przez Ormian. Po tzw. "rzezi Ormian" w 1915 roku, a później w wyniku I wojny światowej oraz działań militarnych i politycznych, które bezpośrednio po niej nastąpiły, ludność ormiańską zastąpiła napływowa ludność turecka i kurdyjska, a cały masyw Araratu znalazł się w granicach Republiki Turcji, graniczącej z Persją (później zwaną Iranem) oraz ze Związkiem Radzieckim, w którego skład wchodziła zarówno Armenia (najpierw jako część tzw. Zakaukaskiej Federacyjnej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej, a poźniej jako samodzielna republika), jak Azerbejdżan. Po rozpadzie Związku Radzieckiego ponownie pojawiła się granica turecko-armeńska, a z drugiej strony - granica między Turcją a Azerbejdżanem. Marker oznacza miejsce, gdzie stykają się terytoria Turcji, Armenii i eksklawy Azebejdżanu, a marker - miejsce, gdzie stykają się terytoria Turcji, eksklawy Azerbejdżanu i Iranu. Oba punkty są od siebie odległe o zaledwie 8 km, rozdzielone wąskim pasem ziemi tureckiej, którym do Azerbejdżanu biegnie droga E99.

• Góra Ararat, dziś w Turcji, od niepamiętnych czasów leżała w centrum terenów zamieszkałych głównie przez Ormian (nawet jeśli politycznie byli podporządkowani temu lub innemu mocarstwu) i odgrywała nadzwyczaj ważną rolę w ich kulturze (porównywaną z rolą Olimpu w mitologii i kulturze greckiej), pozostając do dziś symbolem ich państwa i narodowej tożsamości (co oczywiście nie jest dobrze przyjmowane z tureckiego punktu widzenia). Wizerunek góry, zwanej przez Ormian "Masis" [Մասիս], odległej o niecałe 60 km od stolicy Armenii, Erewania , przy dobrej pogodzie stamtąd dobrze widocznej, jest elementem herbu państwowego Armenii; widnieje też na armeńskich banknotach, znaczkach pocztowych, itp.

• Pierwszego wejścia na Ararat, 9 października 1829 roku, drogą północno-zachodnią, od klasztoru św. Jakuba (całkowicie później zniszczonego w wielkim trzęsieniu ziemi w 1840 roku), dokonali Friedrich Parrot (1767–1852), uczony niemieckiego pochodzenia, działający w guberni inflanckiej Rosji carskiej, pierwszy rektor uniwersytetu w Dorpacie (dziś: Tartu w Estonii) i Chaczatur Abowian (1809-1848), słynny ormiański pisarz, poeta, etnograf i działacz społeczny.
  
  Wspinaczka na Ararat nie uchodzi za trudną, choć wymaga dobrej kondycji, odpowiedniego ubrania i wyposażenia, a także doświadczenia w pokonywaniu śnieżnych zboczy. Za najłatwiejszą drogę uważa się drogę od południa, na którą najlepiej wybierać się późnym latem i którą na ogół można przejść w trzy lub cztery dni (korzystając z wyznaczonych na trasie obozowisk, jednym na wysokości 3200 m, drugim na wysokości 4200 m). Konieczne jest uzyskanie odpowiedniego zezwolenia i wynajęcie uprawnionego przewodnika tureckiego. Należy też pamiętać, że cały region, z różnych powodów, nie należy do najbezpieczniejszych - lepiej więc iść na Ararat przyłączając się do większej zorganizowanej grupy.

• Według jednej z interpretacji Biblii, dominującej w tradycji zachodniej, a zwłaszcza według opartej na tej tradycji uproszczonej opinii powszechnej, górę Ararat można identyfikować z miejscem, w którym miała osiąść podczas potopu tzw. arka Noego (Księga Rodzaju 6-8). Warto wiedzieć, że nie ma podstaw do tak jednoznacznej identyfikacji tego miejsca: w Księdze Rodzaju mówi się o "górach Araratu" lub nawet jeszcze ogólniej o "górach Armeńskich" (np. w wydaniu Pisma Świętego w przekładzie Wujka, Wydawnictwo Apostolstwa Modlitwy, 1962, s. 18). We wschodnich tradycjach interpretacji Biblii (również w tradycji armeńskiej), a także w islamie, wskazywano i wskazuje się na inne niż Ararat miejsca; z drugiej strony warto pamiętać, że opowieść o potopie występowała również w innych, nie-abrahamowych religiach, gdzie miejscem zatrzymania się odpowiednika arki Noego były np. Himalaje. Ale, oczywiście, nie ma przeszkód, by wierzyć w interpretację wspomnianą na początku - i zresztą, jak się wydaje, dla wielu turystów ta właśnie interpretacja była jednym z głównych motywów skłaniających do podjęcia wyprawy na szczyt.