Cieszyn

Miasto (ok. 35 tys. mieszkańców) położone w południowej Polsce, w województwie śląskim, na prawym (wschodnim) brzegu Olzy, wzdłuż której biegnie granica z Czechami, 377 km na południowy zachód od Warszawy , 88 km od Katowic i 40 km od Bielska-Białej (➤ mapka)(➤ mapka). W latach 1290-1918 stolica Księstwa Cieszyńskiego, początkowo pozostającego w rękach miejscowej linii Piastów, od 1653 roku pod panowaniem Habsburgów, dziś ośrodek administracyjny i kulturalny powiatu cieszyńskiego w województwie śląskim, a także popularny ośrodek turystyczny. Dojazd z Bielska-Białej drogą S52.

Początki Cieszyna sięgają IX wieku. Według legendy miasto zostało założone w 810 roku przez Bolka, Leszka i Cieszka, trzech synów lokalnego księcia (według jednych chodzi o czeskiego księcia Lecha, poległego w walce z wojskami cesarza Karola Wielkiego w 805 roku, według innych o legendarnego protoplastę Polaków), którzy, spotkawszy się po długiej rozłące postanowili w miejscu spotkania założyć osadę (do tej legendy nawiązywano organizując obchody tysiąclecia Cieszyna w 1810 roku, a także ich powtórzenie w 2010 roku).

Nawet jeśli wspomniana opowieść jest tylko legendą, to Cieszyn jest jednak jednym z najstarszych miast na terenie dzisiejszej Polski: za pewne można przyjąć, że pierwszy gród obronny stanowiący zalążek późniejszego miasta Cieszyna, o którym pierwsze wzmianki pochodzą z połowy XII wieku, istniał na Górze Zamkowej, położonej na północny zachód od centrum dzisiejszego miasta, rzeczywiście już w IX wieku. Za datę lokacji Cieszyna przyjmuje się najczęściej rok 1220. Wiadomo też, że od 1290 roku miasto było centrum admionistracyjnym Księstwa Cieszyńskiego, formalnie istniejącego do 1918 roku śląskiego księstwa, które do 1653 roku znajdowało się w rękach miejscowej linii Piastów, a poźniej przeszło pod panowanie Habsburgów i pozostawało w granicach imperium Habsburgów do końca pierwszej wojny światowej.



Po pierwszej wojnie światowej terytorium Ksiąstwa Cieszyńskiego stało się przedmiotem trwającego wiele miesięcy sporu, a nawet konfliktu zbrojnego między Polską a Czechosłowacją, zakończonego formalnie dezycją Rady Ambasadorów w Paryżu w 1920 roku. Na mocy tej decyzji położona na prawym brzegu Olzy część Cieszyna znalazła się w Polsce, zaś część położona na lewym brzegu, Czeski Cieszyn (Český Těšín) - w Czechosłowacji. Później miasto zostało na kilka lat połączone w latach 1938-1945 - najpierw w wyniku zajecia przez wojska polskie w październiku 1938 roku tzw. Zaolzia, zamieszkałej głównie przez Polaków przyznanej w 1920 roku Czechosłowacji, położonej "za Olzą" części dawnego Księstwa Cieszyńskiego, a we wrześniu 1939 roku w wyniku zajęcia Śląska przez Niemców), jednak po drugiej wojnie światowej podział Cieszyna wzdłuż Olzy jako rzeki granicznej został przywrócony.

Za najważniejsze atrakcje turystyczne Cieszyna uważa się Rynek i jego okolice, z kilkoma godnymi uwagi zabytkami (w tym Ratuszem Miejskim i kościołem św. Marii Magdaleny ), oraz wzgórze zamkowe, ze śladami najwcześniejszych okresów historii miasta, w tym XI-wieczną romańską rotundą św. Mikołaja oraz pałacem Habsburgów .

Spośród budynków otaczających Rynek, oprócz wspomnianego już wyżej stojącego w południowo-zachodniej pierzei ratusza w stylu klasycystycznym z wieżą z 1801 roku, na uwagę zasługuje sąsiadujący z ratuszem stojący w południowo-wschodniej pierzei budynek istniejącego od połowy XVIII wieku hotelu "Pod Brunatnym Jeleniem" , w którym zatrzymywali się tacy m.in. goście, jak książę Józef Poniatowski czy rosyjski car Aleksander (obecny budynek pochodzi z 1912 roku), a także, pod numerem 12, budynek otwartego w 1901 roku tzw. Domu Narodowego (dawniej Domu Polskiego), w którym dziś działa Cieszyński Ośrodek Kultury. Na rynku stoi XVIII-wieczna fontanna z figurą Św. Floriana. Otoczenie stanowią zabytkowe mieszczańskie kamienice stanowiącr zabudowę kilkunastu uliczek, z których warto wymienić m.in. Głęboką (przy której stoi oznaczone markerem Muzeum Drukarstwa, przypominające o tradycjach drukarskich na Śląsku Cieszyńskim), Śrutarską, Sejmową, Menniczą, czy Stary Targ.

Niedaleko rynku, przy Placu Dominikańskim, stoi zabytkowy kościół parafialny św. Marii Magdaleny , dawniej dominikański - jeden z najstarszych kościołów w Cieszynie, przebudowany po pożarze w końcu XVIII wieku, z zachowanymi elementami gotyckim z przełomu XIII/XIV wieku. Również niedaleko Rynku, ale po przeciwnej stronie, przy ulicy Szersznika, wznosi się barokowy kościół św. Krzyża , rozbudowany w XVIII wieku przez jezuitów z wcześniej istniejącej w tym miejscu kaplicy, dziś należący do franciszkanów. Dalej od Rynku stoją: należący do zespołu klasztornego bonifratrów kościół Wniebowzięcia NMP z przełomu XVII i XVIII wieku, przebudowany w końcu XVIII wieku, późnorenesansowy kościół św. Trójcy z przełomu XVI i XVII wieku z neogotycką wieżą oraz kościoł św. Jerzego z przełomu XIV i XV w.

Na północny zachód od Rynku i Starego Miasta znajduje się niewysokie wzgórze, zwane Górą Zankową, na którym bodaj najcenniejszym zabytkiem jest XI-wieczna romańska rotunda św. Mikołaja , jeden z najstarszych zabytków na ziemiach polskich. Warto też zwrócić uwagę na pozostałości rozebranego w 1839 roku zamku z czasów piastowskich (m.in. dwie wieże oznaczone markerami i ), a także na klasycystyczny pałac Habsburgów z XIX wieku (dziś mieści się w nim szkoła muzyczna) i otaczający go park angielski z licznymi pomnikami przyrody.

Do innych atrakcji Cieszyna zalicza się

• oznaczone markerem , mieszczące się w XVIII -wiecznym pałacu Laryszów Muzeum Śląska cieszyńskiego, jedno z najstarszych publicznych muzeów na ziemiach polskich,
• Teatr im. Mickiewicza w budynku z początków XX wieku,
• altankę z XIX wieku zwaną Studnią Trzech Braci , której nazwa nawiązuje do wspomnianej wyżej legendy o założeniu miasta,
• tzw. "Cieszyńską Wenecję" - okolice ulicy Przykopa , z należącymi niegdyś do rzemieślników zabytkowymi budynkami z XVIII i XIX wielu oraz licznymi mostkami przerzuconymi przez sztuczny kanał zwany Młynówką, a także
• zabytkowy Browar Zamkowy działający od 1846 roku, dziś należący do Grupy Żywiec koncernu Heineken.

• Warto wiedzieć, że w Cieszynie znajduje się największy, mogący pomieścić ok. 7 tys. osób kościół ewangelicko-augsburski w Polsce. Oznaczony markerem kościół, znany jako Kościół Jezusowy, jest jedym z sześciu wzniesionych kiedyś na Śląsku "kościołów łaski", tzn. tych, które protestanci mogli wybudować na Śląsku po podpisaniu ugody zawartej w 1707 roku w Altranstädt w Saksonii przez króla szwedzkiego Karola XII i Józefa I Habsburga. Z tych sześciu kościołów kościół w Cieszynie jest jedynym zachowanym do naszych czasów. Jego budowę rozpoczęto w 1710 roku, a kształt zbliżony do dzisiejszego świątynia uzyskała w 1772 roku, po dobudowaniu wieży.