Cortina d'Ampezzo

Cortina d'Ampezzo (w języku ladyńskim: Anpezo lub Ampëz) - to miejscowość i gmina (około 6 tys. mieszkańców) w północnych Włoszech, położona w Dolomitach, w prowincji Belluno regionu Wenecja Euganejska [Veneto]. Cortina, uchodząca za turystyczną stolicę Dolomitów, jest znanym od dawna, modnym i raczej drogim ośrodkiem sportów zimowych, ale także całoroczną miejscowością wypoczynkową, słynącą z malowniczego położenia, bogatej oferty sportowej, turystycznej i rekreacyjnej, a także z licznych galerii i warsztatów rzemiosła artystycznego oraz sklepów z artykułami najlepszych światowych marek, nastawionych głównie na klientów o większych niż przeciętne możliwościach finansowych. Dojazd do Cortiny d'Ampezzo: ze wschodu (od strony Misuriny ) lub z zachodu (od strony Arabby ) słynną drogą SR48 (Grande Strada delle Dolomiti / Große Dolomitenstraße), z północy (od strony Dobbiaco / Toblach w dolinie Val Pusteria) lub z południa - inną ważną drogą dolomicką - SS51 (➤ mapka)(➤ mapka).

Tereny, na których leży dzisiejsza Cortina d'Ampezzo, należące do historycznej krainy Cadore, zamieszkałe pierwotnie przez półmityczny lud Euganejczyków, a później przez Galów, w II wieku p.n.e. zostały podbite przez Rzymian. Po upadku Cesarstwa Rzymskiego i okresie najazdów różnych ludów germańskich, od drugiej połowy XI wieku tereny te były podporządkowane Patriarchatowi Akwilei, a później, od 1420 roku, stały się jedną z prowincji Republiki Weneckiej. W XVI wieku, w wyniku klęski Wenecjan w bitwie pod Agnadello (14 maja 1509 roku) zadanej im przez powstały z inicjatywy papieża Juliusza II antywenecki sojusz, do którego przystąpili m.in. król Francji Ludwik II, Ferdynand II Aragoński i cesarz Maksymilian I Habsburg, rejon Ampezzo znalazł się w rękach austriackich i pozostał częścią Tyrolu jako prowincji Cesarstwa Austriackiego, a później Austro-Węgier, aż do końca I wojny światowej, by dopiero po wojnie, na mocy traktatu pokojowego podpisanego 10 września 1919 w Saint-Germain-en-Laye między państwami Ententy a Austrią, przejść wraz z całym tzw. południowym Tyrolem pod panowanie włoskie.


Historia Cortiny jako miejscowości wypoczynkowej sięga co najmniej przełomu XIX i XX wieku, gdy zaczęli tu przyjeżdżać pierwsi turyści, początkowo głównie brytyjscy. Po I wojnie światowej miejscowość stała się modnym miejscem wypoczynku i rekreacji, odwiedzanym zarówno przez Włochów, jak przez gości z zagranicy. Okres szybkiego rozwoju zaczął się jednak dopiero w latach 50. XX wieku, zwłaszcza po Zimowych Igrzyskach Olimpijskich zorganizowanych w Cortinie w 1956 roku. Dzięki rozbudowanej infrastrukturze hotelowej i gastronomicznej, a także dzięki infrastrukturze sportowej, Cortina stała się szeroko znanym na świecie ośrodkiem narciarskim, zdolnym do obsługi masowego ruchu turystycznego i stale zyskującym na popularności, na co pewien wpływ miało z pewnością to, że w okolicach miasta i w samym mieście nakręcono kilka scen do głośnych później filmów (m.in. do The Pink Panther Blake'a Edwardsa z 1963 roku i do For Your Eyes Only z 1981 roku z Rogerem Moore jak Jamesem Bondem), a także i to, że corocznie odbywają się w Cortinie prestiżowe zawody Pucharu Świata w narciarstwie alpejskim.

Cortina d'Ampezzo leży na skrzyżowaniu dwu ważnych dróg dolomickich: SR48 i SS51. Jest położona na wysokości 1224 m n.p.m. w górnej części doliny rzeki Boite i otoczona ze wszystkich stron wielkimi dolomickimi grupami górskimi: od zachodu masywem Tofan (Tofana di Mezzo, 3241 m, Tofana di Dentro, 3238 m i Tofana di Rozes, 3225 m), a dalej, idąc w kierunku zgodnym z ruchem wskazówek zegara, masywami Pomagagnon (2450 m) i Cristallo (3221 m), następnie, po drugiej stronie przełęczy Tre Croci (1805 m), masywem Falorii (2331 m) w grupie Sorapiss (Punta Sorapiss 3205 m), wreszcie masywami Croda da Lago (2709 m) i Cinque Torri (2361 m) na południu i południowym zachodzie.

W samym mieście za główną ulicą można uważać Corso Italia . Markerem oznaczony jest główny kościół Cortiny - Basilica dei santi Filippo e Giacomo - siedziba parafii i dekanatu Cortina d'Ampezzo, zbudowany w latach 1769 i 1775 na miejscu dwóch wcześniej istniejących kościołów z XIII i XVI wieku. Markerem oznaczony jest dom handlowy słynnej spółdzielni La Cooperativa di Cortina przy Corso Italia, a markerem stojący przy Piazza Venezia budynek zwany Ciasa de ra Regoles, kiedyś siedziba lokalnych instytucji, dziś - trzech muzeów: paleontologicznego (Museo Paleontologico Rinaldo Zardini), etnograficznego (Museo Etnografico Regole d’Ampezzo) i muzeum sztuki nowoczesnej (Museo d’Arte Moderna Mario Rimoidi).


W lecie w rejonie Cortiny d'Ampezzo można uprawiać turystykę pieszą lub rowerową, jazdę konną, a także, oczywiście, wspinaczkę, jeśli ma się odpowiednie przygotowanie. W zimie króluje narciarstwo i inne sporty zimowe, których miłośnicy mają do dyspozycji trasy o różnym stopniu trudności (najwięcej "czerwonych" i "niebieskich") o łącznej długości ok. 140 km oraz kilkadziesiąt wyciągów różnego typu, a także snowpark (na Falorii).

Dwoma głównymi terenami narciarskimi w najbliższej okolicy Cortiny są: rejon Tofan na zachód miejscowości (markerem oznaczona jest dolna stacja wyciągu, położona niedaleko stadionu olimpijskiego ), oraz rejon Faloria-Cristallo na wschodzie (marker oznacza dolna stację wyciągu na Falorię). Około 15 km na zachód od Cortiny d'Ampezzo na zachód, można jeździć w rejonie Lagazuoi - Falzarego; zob. Passo Falzarego.

• Warto wiedzieć, że choć (jak wspomniano wyżej) rejon Cortiny d'Ampezzo, a dokładniej mówiąc, większe, zajmujące w przybliżeniu 1200 km² terytorium położone w trzech prowincjach dwóch regionów dzisiejszych Włoch, regionu Trydent-Górna Adyga i regionu Wenecja Euganejska, należało przez ponad cztery stulecia do Austrii, by dopiero po I wojnie światowej znaleźć się w granicach Włoch, nigdy nie stało się terytorium niemieckojęzycznym, lecz pozostało rejonem zamieszkałym przez Ladynów - rdzenną ludność Dolomitów posługującą się reliktowymi dialektami języka retoromańskiego. Jeszcze dziś, jak się szacuje, w kilku dolomickich dolinach, m.in. w Val di Fassa, Val Gardena, Val Badia i w Ampezzo, dialektami tymi mówi kilkadziesiąt tysięcy osób.