Czeski Krumlow

Czeski Krumlow (Český Krumlov) - to miasto statutarne położone w południowych Czechach, 173 km na południe od Pragi i 20 km na południowy zachód od Czeskich Budziejowic (➤ mapka)(➤ mapka). Jest jedną z najważniejszych destynacji turystycznych w Czechach, znaną z wpisanego w 1992 roku na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO historycznego centrum z kompleksem zamkowym oraz dobrze zachowaną architekturę gotycką, renesansową i barokową.

Liczące ok. 14 tys. mieszkańców miasto leży na wysokości 492 m n.p.m. na Wyżynie Szumawskiej, nad Wełtawą. Pierwsze wzmianki o leżącej w tym miejscu osadzie pochodzą z połowy XIII wieku. Z XIII wieku pochodzi też słynny krumlowski Zamek (Státní hrad a zámek Český Krumlov), później wielokrotnie przebudowywany i rozbudowywany. Budowę rozpoczął czeski ród szlachecki Vitkowiców, później właścicielami byli m.in. Rosenbergowie, Eggenbergowie, wreszcie (w latach 1719-1945) rodzina Schwarzenbergów. Miasto w dzisiejszym kształcie powstało w wyniku połączenia pierwotnie dwóch osad, z których jedna, Latrán, leży na lewym brzegu Wełtawy, pod Zamkiem, a druga, zwana Starym Miastem albo Miastem Wewnętrznym (Vnitřní město), w zakolu rzeki na jej prawym brzegu. Te dwa organizmy miejskie połączył w XVI wieku Wilhelm von Rosenberg, który polecił też przebudować krumlowski Zamek w stylu renesansowym.

Od początku istnienia miasta zamieszkiwała je zarówno społeczność czeska, jak niemiecka, która na początku XX wieku stanowiła już zdecydowaną większość (ok. 85%). Po pierwszej wojnie światowej miasta znalazło się w granicach Czechosłowacji, w 1938 roku, na kilka lat, w granicach nazistowskich Niemiec, a po drugiej wojnie światowej ponownie Czechosłowacji. Ludność niemiecka została wówczas wysiedlona, a miasto zaczęło podupadać. Zostało odrestaurowane po 1989 roku i obecnie jest jednym z najważniejszych w całych Czechach ośrodków turystycznych.
Zamek leży na lewym brzegu Wełtawy. Stanowi bardzo rozległy kompleks kilkudziesięciu budynków (z kilkoma dziedzińcami) pochodzących z różnych okresów. Najstarsza część Zamku stanowi tzw. Hradek z charakterystyczną okrągłą wieżą , z której rozciąga się rozległy widok. Markerem oznaczony jest tzw. Górny Zamek (Horní Hrad), a markerem ogrody zamkowe (Zámecká zahrada). Wchodząc od strony ogrodów do Zamku przechodzi się przez tzw. Most Płaszczowy (Plášťový most), skąd rozciąga się spektakularny widok na miasto. U stóp Mostu Płaszczowego znajduje się oznaczona markerem piesza kładka nad Wełtawą, którą można przejść na Stare Miasto.

Markerem oznaczony jest Rynek Starego Miasta (náměstí Svornosti). Na Starym Mieście znajduje się też główny zabytek sakralny miasta, kościół św. Wita . Do dzielnicy Latrán można ze Starego Miasta przejść przez Most Łaziebnicki , ze statuą św. Jana Nepomucena i krzyżem. Ulica Latrán prowadzi stąd w stronę Bramy Budziejowickiej , jedynej zachowanej bramy miejskiej, pochodzącej z przełomu XVI i XVII wieku. Większość zabudowy miasta, w stylu gotyckim, renesansowym i barokowym, pochodzi z XIII–XVII wieku. Całe historyczne centrum wraz z Zamkiem zostało w 1992 roku wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.


Zamek Czeski Krumlow (Státní hrad a zámek Český Krumlov), zajmujący powierzchnię 7 hektarów, jest drugim pod tym względem zamkiem w Czechach (po praskich Hradczanach), i jednym z najwiekszych w Europie Środkowej. Składa się z kilkudziesięciu budowli, rozmieszczonych wokół pięciu dziedzińców zamkowych i parku zamkowego. Dwiema głównymi częściami kompleksu są: tzw. Zameczek (Hradek) z okrągłą wieżą dziś pełniącą funkcję wieży widokowej, oraz wzniesiony na skalnej ostrodze Góry Zamek (Horní Hrad).

Jedną z atrakcji krumlowskiego Zamku jest zbudowany w latach 1680-1682 na miejscu wcześniejszych fortyfikacji barokowy teatr, usytuowany w zachodniej części kompleksu. Powstał w czasie, gdy Zamek był rezydencją Johanna Christiana von Eggenberg; na początku drugiej połowy XVIII wieku, gdy właścicielem Krumlowa był Joseph I Adam von Schwarzenberg, teatr otrzymał nowoczesne na owe czasy wyposażenie sceniczne (dekoracje, rekwizyty, maszyny, itp.), zachowane do dziś w niemal niezmienionym kształcie.


Ogrody zamkowe, zajmujące powierzchnie ok. 11 hektarów, zostały założone w końcu XVII wieku. Wschodnia część jest urządzona w stylu parku francuskiego, zachodnia - w stylu angielskim. We wschodniej części ogrodów główną ozdobą jest kaskadowa fontanna z rzeźbami postaci mitologicznych pochodząca z początków drugiej połowy XVIII wieku. W części angielskiej można zobaczyć jedną najcenniejszych budowli ogrodowych w Czechach - pochodzący z początku XVIII wieku Belweder - Letohrádek Bellarie. Między Zamkiem a ogrodami znajduje się trójpoziomowy wiadukt (wspomniany wyżej Most Płaszczowy) zbudowany nad wykonanym kiedyś głębokim wykopem pełniącym rolę fosy.

Za centrum Starego Miasta uchodzi Rynek (náměstí Svornosti), przy którym stoi ratusz z końca XVI wieku, powstąly w wyniku połączenia kilku domów z arkadami. Na placu stoi kolumna z fontanną (Mariánský Sloup s Kašnou) wzniesiona w 1715 roku po ustąpieniu zarazy.

Najcenniejszym zabytkiem miasta jest stojący na Starym Mieście kościół św. Wita (Kostel svatého Víta), późnogotycka, halowa, trzynawowa budowla z lat 1407–1439, zbudowana na fundamentach starszego kościoła z początków XIV wieku, później wielokrotnie przebudowywana.

Markerem oznaczone jest mieszczące się w budynku dawnego miejskiego browaru z 1605 roku Międzynarodowe Centrum Kulturalne Egona Schielego poświęcone malarzowi Egonowi Schiele, którego matka pochodziła z Czeskiego Krumlowa i który przez pewien czas tam mieszkał.

Za główne zabytki dzielnicy Latrán uchodzą: oznaczony markerem , pochodzący z połowy XIV wieku, później parokrotnie przebudowany kompleks trzech klasztorów (minorytów, klarysek i beginek) z kościołem Bożego Ciała i Marii Panny, dziś mieszczący centrum kulturalno-edukacyjne, oraz dawny kościół św. Jošta (Kostel sv. Jošta) z wieżą widokową, dziś mieszczący m.i. Muzeum Marionetek.