Góra Kalwaria

Miasto (ok. 11,5 tys. mieszkańców) położone w województwie mazowieckim, 33 km na południowy wschód od Warszawy. Dojazd z Warszawy drogą 79 przez Piaseczno lub drogą 724 (➤ mapka).

Góra Kalwaria leży w centralnej części województwa mazowieckiego, w powiecie piaseczyńskim, na lewym brzegu Wisły. Jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej.

Dzisiejsza Góra Kalwaria leży w miejscu, gdzie niegdyś, od XIII wieku, istniała wieś rycerska, a później, od drugiej połowy XVI wieku, wieś szlachecka Góra. Zniszczona podczas tzw. potopu szwedzkiego (1655-1660), w 1666 roku stała się własnością biskupa poznańskiego Stefana Wierzbowskiego, który w następnych latach odbudował miejscowość jako nowe założenie urbanistyczne, oparte na średniowiecznych planach Jerozolimy, pomyślane jako osiedle specjalnie przystosowane do odprawiania nabożeństw pasyjnych. W 1670 roku miejscowość otrzymała prawa miejskie (na prawie magdeburskim) i nazwę "Nowa Jerozolima"; do miasta sprowadzono liczne zakony (w tym dominikanów, franciszkanów, bernardynów, pijarów i marianów), zakazano natomiast osiedlania się w mieście Żydów. Po śmierci biskupa w 1687 roku miasto zaczęło podupadać, a na przełomie XVIII i XIX wieku rozebrano większość wzniesionych wcześniej obiektów sakralnych i uchylono wspomniany wyżej zakaz, co spowodowało, że Żydzi stali się wkrótce najliczniejszą grupą mieszkańców miasta, a samo miasto - jednym z ważniejszych żydowskich ośrodków religijnych, w tym centrów chasydów.

Głównym zabytkiem Góry Kalwarii jest pobernardyński kościół Niepokalanego Poczęcia NMP, zbudowany w miejscu, gdzie już w XIII wieku stał pierwszy drewniany kościół parfialny, a poźniej kościół wzniesiony przez biskupa Wierzbowskiego w latach 60. XVII wieku i przekazany bernardynom; obecna świątynia powstała w drugiej połowie XVIII wieku. Za centrum miasta uchodzi plac ograniczony ulicami Pijarską (droga 79), Piłsudskiego, 3 Maja i ks. Zygmunta Sajny; po jego wschodniej stronie stoi klasycystyczny ratusz, a po zachodniej barkowoy kościół Podwyższenia Krzyża Św. z drugiej połowy XVII wieku (dawna kaplica kalwaryjska).

Dla części turystów interesujące będą ślady obecności w mieście ludności żydowskie, m.in. tzw. Dwór Cadyka (należący niegdyś do cadyka Icchaka Meira Altera, rabina i założyciela jednej z dynastii chasydzkich, żyjącego w latach 1798-1866), dwie synagogi (przy ul. Pijarskiej 5 i Pijarskiej 10-12) oraz cmentarz, z pomnkiem ku czci ofiar Holokaustu.

• Kilka kilometrów na południowy wschód od Góry Kalwarii, nad starorzeczem wiślanym, znanym jako Jezioro Czerskie, leży miejscowość Czersk, znana z ruin średniowiecznego zamku książąt mazowieckich, uważanych za jeden z ważniejszych zabytków na Mazowszu.