Miasto na prawach powiatu, położone w centralnej Polsce, ok. 130 km na południowy zachód od Warszawy
(➤ mapka(➤ mapka)). Łódź jest największym miastem i stolicą województwa łódzkiego, czwartym największym pod względem liczby ludności miastem Polski, liczącym ok. 670 tys. mieszkańców, dawniej ważnym ośrodkiem przemysłowym, dziś znanym bardziej jako ośrodek naukowy i kuturalny.
Pierwsze wzmianki o Łodzi pochodzą z pierwszej połowy XIV wieku, lecz historia miejscowości aż do połowy XIX wieku nie ma z turystycznego punktu widzenia większego znaczenia, jako że szybki rozwój Łodzi nastąpił dopiero w tym stuleciu (zwłaszcza w jego drugiej połowie) i w stuleciu następnym. Z tego okresu pochodzą ślady mogące zainteresować osoby odwiedzające Łódź dzisiaj - w tym pozostałości wielkich zespołów fabrycznych zbudowanych w okresie szybkiego rozwoju miasta jako ośrodka przemysłowego, pochodzące z tego okresu rezydencje i domy mieszkalne o charakterze pałaców i inne zabytki architektury.
ŁÓDŹ
ul. Piotrkowska
fot. PL
Najbardziej znaną ulicą miasta jest długa na ponad 4 km reprezentacyjna ulica Piotrkowska
![](images_rama/red_1.gif)
, na długim odcinku funkcjonująca jako deptak, biegnąca w przybliżeniu południkowo od centralnego placu Łodzi, Placu Wolności
![](images_rama/blue_A.gif)
na północy do Placu Niepodległości
![](images_rama/blue_B.gif)
na południu. Przy ulicy Piotrkowskiej lub w jej pobliżu stoi kilka łódzkich kościołów, w tym katolicka Bazylika Archikatedralna św. Stanisława Kostki
![](images_rama/yellow_A.gif)
, ewangelicki kościół św. Mateusza
![](images_rama/yellow_E.gif)
i prawosławny sobór św. Aleksandra Newskiego
![](images_rama/yellow_F.gif)
, oraz kilkadziesiąt zabytkowych kamienic (z których niektóre są na zamieszczonej mapce oznaczone markerami
![](images_rama/purple_B.gif)
-
![](images_rama/purple_I.gif)
), w tym wiele okazałych rezydencji o charakterze pałaców, zbudowanych w okresie rozwkitu miasta w XIX i XX wieku przez najbogatsze rodziny łódzkie. Piotrkowska jest jedną z głównych ulic handlowych Łodzi z licznymi skepami i lokalami gastronomicznymi, miejscem spotkań mieszkańców i osób odwiedzających miasto. Za atrakcję turystyczną uchodzi istniejąca od 1998 roku tzw. Aleja Gwiazd, wzorowana na hollywoodzkiej Walk of Fame, zaczynająca się kilkadziesiąt metrów na południe od oznaczonego markerem
![](images_rama/white_1.gif)
skrzyżowania Piotrkowskiej z ulicami 6 Sierpnia i Romualda Traugutta.
Markerem
![](images_rama/pink_A.gif)
oznaczone jest jedno z najważniejszych łódzkich muzeów, Muzeum Historii Miasta, mieszczące się w zbudowanym w latach 1888-1902 dawnym pałacu Izraela Poznańskiego, jednego z najbogatszych żydowskich fabrykantów działających w XIX-wiecznej Łodzi, położonym w południowo-wschodnim narożniku dużego terenu z należącymi niegdyś do Poznańskiego zabudowaniami fabrycznymi, znanego dzisiaj jako Manufaktura
![](images_rama/purple_brown_A.gif)
i pełniącego od 2006 roku funkcję centrum handlowo-usługowo-rozrywkowego. Marker
![](images_rama/pink_B.gif)
oznacza stojący przy ulicy Więckowskiego 36 neorenesansowy pałac należący niegdyś do Maurycego Poznańskiego, syna Izraela, będący dziś gmachem głównym (znanym jako ms
1) otwartego w 1930 roku muzeum sztuki nowoczesnej; markery
![](images_rama/pink_C.gif)
i
![](images_rama/pink_D.gif)
, odpowiednio, oznaczają dwa inne budynki mieszczące oddziały Muzeum Sztuki - położony na terenie Manufaktury budynek tkalni Izraela Poznańskiego będący siedzibą oddziału ms
2 oraz stojąca przy ulicy Przędzalnianej 72 neorenesansowa, pochodząca z lat 70. XIX wieku rezydencja wchodząca w sład danego zespołu pałacowo-parkowego Edwarda Herbsta, będaca siedzibą oddziału znanego jako Muzeum Pałac Herbsta.
ŁÓDŹ
Muzeum Pałac Herbsta. Oddział Muzeum Sztuki
fot. PL
Ten ostatni budynek stoi w pobliżu tzw. Księżego Młyna
![](images_rama/purple_brown_B.gif)
, uważanego za jeden z najcenniejszych zabytków architektoniczno-urbanistycznych Łodzi zespołu fabryk włókienniczych i zabudowań towarzyszących (w tym osiedla robotniczego) należących niegdyś do Karola Scheiblera, oraz Parku Źródliska
![](images_rama/green_1.gif)
, uważanego za najstarszy w Łodzi.
ŁÓDŹ
dawne fabryki Księży Młyn - budynek przędzalni
fot. PL
Na zamieszczonej wyżej mapce oznaczone są także inne popularne parki Łodzi - Park Staromiejski
![](images_rama/green_2.gif)
(o którym powiemy nieco więcej niżej), największy w Łodzi, zajmujący obszar o powierzchni 188,21 ha Park im. Marszałka Józefa Piłsudskiego
![](images_rama/green_3.gif)
(zwany też Parkiem na Zdrowiu), sąsiadujący z Parkiem Piłsudskiego Ogród Botaniczny
![](images_rama/green_4.gif)
, oraz położony niedaleko Placu Niepodległości Park Reymonta
![](images_rama/green_5.gif)
.
Markery
![](images_rama/brown_A.gif)
-
![](images_rama/brown_B.gif)
oznaczają położone w północnej części miasta zabytkowe cmentarze: Stary Cmentarz i Cmentarz Żydowski. Pierwszy z nich, założony w 1855 roku, obejmuje część katolicką (m.in. z mauzoleum rodziny Heinzlów wystawionym na przełomie XIX i XX wieku), ewangelicką (m.in. z mauzoleum zwanym kaplicą Scheiblerów z lat 80. XIX wieku) i prawosławną; z zachowanych na cmentarzu grobowców ok. 200 ma charakter zabytków. Cmentarz Żydowski, założony w 1892 roku, jest największą w Polsce pod względem pwoerzchni nekropolią żydowską (ponad. 40 ha). Przy głównej alei cmentarza znajdują się mounmentalne grobowce żydowskich fabrykantów z wielkoprzemysłowego okresu historii miasta (w tym wzniesione w latach 1903-1905 mauzoleum Izraela Poznańskiego); na cmentarzu znajdują się też groby kilkudziesięciu tysięcy osób zmarłych lub zamordowanych podczas drugiej wojny światowej w okresie funkcjonowania łódzkiego getta.
ŁÓDŹ
pl. Wolności
w środku pomnik Tadeusza Kościuszki
w głębi od lewej Muzeum Etnograficzne i Archeoloiczne, kościół Zesłania Ducha Świętego i dawny ratusz
fot. PL
Najważniejszymi zabytkami przy Placu Wolności są: zbudowany w 1927 roku przy ówczesnym Rynku Nowego Miasta neoklasycystyczny ratusz
![](images_rama/purple_A.gif)
z czworoboczną wieżą z dzwonnicą i zegarem, jeden z najstarszych murowanych budynków w Łodzi, dziś mieszczący Archiwum Państwowe, oraz kościół Zesłania Ducha Świętego
![](images_rama/yellow_B.gif)
, wzniesiony w tym samym czasie i w tym samym stylu jako ewangelicki kościół św. Trójcy, w końcu XIX wieku całkowicie przebudowany, od 1945 roku będący kościołem katolickim. Obok kościoła stoi budynek Muzeum Etnograficznego i Archeologicznego
![](images_rama/pink_F.gif)
, a na środku Placu Wolności - pomnik Tadeusza Kościuszki.
Markerem
![](images_rama/blue_C.gif)
oznaczony jest położony na północ od Placu Wolności tzw. Stary Rynek, najstarszy plac Łodzi, do którego od południa przylega utworzony w latach 50. XX wieku Park Staromiejski
![](images_rama/green_5.gif)
(od 1995 roku na terenie parku, w pobliżu miejsca, gdzie kiedyś znajdowały dwie synagogi, stoi mający upamiętniać mieszkających tu niegdyś Żydów Pomnik Dekalogu, przedstawiający Mojżesza dźwigającego dwie kamienne tablice, autorstwa Gustawa Zemły), zaś markerem
![](images_rama/yellow_C.gif)
- stojący na środku Placu Kościelnego kościół Wniebowzięcia NMP, zbudowany w końcu XIX wieku na miejscu wcześniej tu istniejącego drewnianego kościoła (najstarszego kościoła w Łodzi), przeniesionego na ulicę Ogrodową (na miejsce oznaczone markerem
![](images_rama/yellow_D.gif)
) i obecnie funkcjonującego jako kościół św. Józefa.
Niedaleko Placu Wolności, przy Piotrkowskiej, stoi godna uwagi, oznaczona markerem
![](images_rama/purple_B.gif)
kamienica zbudowana na początku lat 80. XIX wieku przez Karola Scheiblera, a nieco dalej na południe, kamienica Oszera Kohna
![](images_rama/purple_C.gif)
, pochodząca z lat 70. XIX wieku, później przebudowana w stylu secesyjnym (i będąca pierwszą secesyjną kamienicą w Łodzi). Marker
![](images_rama/purple_D.gif)
oznacza stojącą przy ulicy Wólczańskiej 31/33, w pewnym oddaleniu od Piotrkowskiej, willę Leopolda Kindermanna z początku XX wieku, uchodząca za jeden z najwybitniejszych przykładów architektury secesyjnej w Polsce.
ŁÓDŹ
CH Manufaktura – budynki dawnego kompleksu fabrycznego Izraela Poznańskiego
fot. PL
Spacerując południowym odcinkiem Piotrkowskiej warto zwrócić szczególną uwagę na kilka innych zabytkowych budynków, m.in. na tzw. Kamienicę pod Gutenbergiem
![](images_rama/purple_E.gif)
z końca XIX wieku (z eklektyczną elewacją, w której środkowej części umieszczony jest posąg Gutenberga - stąd nazwa), secesyjną kamienicę Schychtów
![](images_rama/purple_F.gif)
z początku XX wieku, pałac Juliusza Kindermanna
![](images_rama/purple_G.gif)
z 1907 roku, Pałac Scheiblerów
![](images_rama/purple_H.gif)
i neoklasycystyczny dworek
![](images_rama/purple_I.gif)
zbudowany w 1833 roku dla Ludwika Geyera. Ludwik Geyer był też właścicielem zabudowań fabrycznych, o historii sięgającej połowy lat 30. XIX wieku, dziś będącym jednym z najstarszych w Polsce zabytków architektury przemysłowej; w fabryce Geyera znanej jako "Biała Fabryka"
![](images_rama/purple_brown_C.gif)
, mieści się dziś Centralne Muzeum Włókiennictwa. Po przeciwnej stronie stawu, nad którym stoi "Biała Fabryka", znajduje się założony przez Ludwika Geyera w połowie XIX wieku park, dziś zwany Parkiem Reymonta
![](images_rama/green_5.gif)
.
Na wschód od Piotrkowskiej, w sąsiedztwie dzielnicy Księży Młyn, leży wspomniany już wyżej, najstarszy w Łodzi Park Źródliska
![](images_rama/green_1.gif)
(składający się z dwu części, Park Źródliska I i Park Źródliska II, niegdyś stanowiących jeden park znany jako Ogród Spacerowy, założony w 1840 roku); na terenie parku znajduje się palmiarnia należąca do łódzkiego Ogrodu Botanicznego. Markerem
![](images_rama/purple_J.gif)
oznaczony jest pałac wchodzący niegdyś w skład kompleksu fabryczno-rezydencjonalnego zbudowanego przez Karola Scheiblera, dziś mieszczący Muzeum Kinematografii; markerem
![](images_rama/pink_E.gif)
oznaczona jest Państwowa Wyższa Szkoła Filmowa, Telewizyjna i Teatralna im. Leona Schillera.
ŁÓDŹ
Biała Fabryka
Centralne Muzeum Włókiennictwa w Łodzi
fot. PL
W pobliżu południowego krańca Piotrkowskiej i Placu Niepodległości na uwagę zasługują dwa kościoły: Bazylika Archikatedralna św. Stanisława Kostki
![](images_rama/yellow_A.gif)
i ewangelicki kościół św. Mateusza
![](images_rama/yellow_E.gif)
. Pierwszy z tych kościołów - to rzymskokatolicki kościół wzniesiony w latach 1901–1912, wzorowany na katedrze w Ulm; świątynia jest najwyższym budynkiem w Łodzi i jednym z najwyższych kościołów w Polsce. Ewangelicki kościół św. Mateusza został zbudowany w stylu neoromańskim w latach 1909–1928; słynie z organów i doskonałej akustyki.
Las Łagiewnicki
Markerem
![](images_rama/green_6.gif)
oznaczony jest tzw. Las Łagiewnicki, duży, zajmujący powierzchnię 1205,45 ha kompleks leśny, położony w granicach administracyjnych Łodzi, w północno-wschodniej części miasta. Las jest największym w Łodzi terenem rekreacyjnym i jednym z największych w Europie kompleksów leśnych położonych w granicach miasta.
Na skraju Lasu Łagiewnickiego leży popularne podmiejskie osiedle willowo-letniskowe znane jako Arturówek
![](images_rama/white_A.gif)
, z trzema zbiornikami wodnymi, kąpieliskami, plażą, wypożyczalnią sprzętu wodnego i bogatą infrastrukturą noclegową i gastronomiczną.