Orange

Miasto (ok. 30 tys. mieszkańców) na południu Francji, w dolinie Rodanu, w regionie Prowansja-Alpy-Lazurowe Wybrzeże, w departamencie Vaucluse, 21 km na północ od Awinionu , w okolicy słynącej z win (Côte-du-Rhône), oliwek, miodu i trufli (➤ mapka)(➤ mapka). Znane z dobrze zachowanych zabytków rzymskich.

Miasto zostało założone w 35 roku p.n.e. przez weteranów drugiego legionu rzymskiego jako Arausio (pełna nazwa: Colonia Julia Firma Secundanorum Arausio) w miejscu, gdzie wcześniej istniała osada celtycka.

W epoce Cesarstwa Orange było ważnym ośrodkiem politycznym i administracyjnym, w IV wieku stając się nawet siedzibą biskupstwa. W 412 roku miasto zostało zdobyte i splądrowane przez Wizygotów. W Średniowieczu Orange - od 1163 roku, z woli Fryderyka Babarossy, Księstwo Orange - przechodziło z rąk do rąk. W 1544 roku, w wyniku kolejnych związków dynastycznych, tytuł księcia Orange oddziedziczył Wilhelm I Orański, hrabia Nassau - założyciel dynastii Orańskiej-Nassau, panującej później w Holandii i Anglii. W czasie wojen religijnych miasto opowiedziało się po stronie protestantów; po incydencie w 1562 roku, podczas pierwszej wojny religijnej, gdy protestanci spalili relikwie św. Eutropa, zniszczyli dzwonnicę katedry i znieważyli biskupa, przybyłe z pobliskiego Awinionu wojska papieskie zniszczyły miasto i dokonały masakry ludności; później w ogniu walk miasto znalazło się jeszcze wielokrotnie. Dla Francji, po zwycięskich walkach z wojskami dynastii Orańskiej-Nassau, zdobył miasto Ludwik XIV, co zostało ostatecznie potwierdzone przez traktat w Utrechcie w roku 1713.

Najważniejszymi zabytkami Orange są: najlepiej zachowany we Francji teatr rzymski oraz łuk triumfalny z I w. n.e. - Arc de Triomphe (Avenue de l'Arc de Triomphe), upamiętniający zwycięstwa wojsk rzymskich. Na mapce zaznaczone jest też położenie Musée Municipal (Rue Madeleine Roch), muzeum poświęconego historii regionu, gdzie eksponowane są m.in. wykonane z kilkuset kawałków marmuru ogromne stare mapy katastralne okolic Orange, oraz położenie katedry (La cathédrale Notre-Dame-de-Nazareth ), która do 1801 roku była siedzibą biskupstwa.

Teatr rzymski w Orange, z półkolistą widownią na 10 tys. miejsc, został zbudowany za czasów cesarza Oktawiana Augusta, na naturalnym stoku wzgórza - Colline Saint-Eutrope - nazwanego tak później od imienia św. Eutropa, piewszego biskupa Saintes (III wiek). Ściana teatru za sceną ma 103 m długości, 37 m wysokości i prawie 2 m grubości. Fasada sceny była pierwotnie podzielona na trzy kondygnacje, każda z wieloma kolumnami; dziś z łącznej liczby kilkuset zachowały się tylko dwie, na najniższym piętrze. W niszy trzeciej kondygnacji stał posąg Oktawiana Augusta, 3,5-metrowej wysokości; obecna statua jest kopią oryginału.

W czasach rzymskich teatr, odznaczający się idealną akustyką, był także miejscem spotkań i wykładów; dzisiaj organizowane są w nim koncerty, głównie muzyki poważnej, ale również inne imprezy. Festiwal "Chorégies d'Orange" uchodzi za najstarszy festiwal artystyczny we Francji (pierwsze przedstawienie miało miejsce w roku 1868); od roku 1971 teatr jest miejscem "Nouvelles Chorégies".

Różne źródła podają różne informacje dotyczące rzymskiego łuku triumfalnego, drugiego z głównych zabytków Orange. Wszyscy podają jako datę pierwsze ćwierćwiecze I wieku; jedni jednak twierdzą, że łuk został wzniesiony dla uczczenia zwycięstw Juliusza Cezara nad Galami, inni - że raczej chodziło o zwycięstwa Germanika; warto pamiętać, że teren między dzisiejszym Orange a Rodanem był miejscem, gdzie wcześniej, w 105 roku p.n.e., armia rzymska poniosła, w tzw. bitwie pod Arausio, druzgocącą klęskę w bitwie z germańskimi plemionami Cymbrów i Teutonów (niektóre źródła podawały informacje o 100 tys. zabitych żołnierzy armii rzymskiej). Łuk, zbudowany w miejscu wejścia do miasta od północy Via Agrippa, ok. 600 m na północ od teatru, poźniej stał się częścią fortyfikacji zbudowanych przez niederlandzkich władców miasta.

Oprócz zabytków rzymskich atrakcją Orange może też być wizyta na starym mieście, skupionym wokół ratusza i wspomnianej wyżej katedry (La cathédrale Notre-Dame-de-Nazareth); początki katedry sięgają XII wieku, później jednak, podczas wojen religijnych, była wielokrotnie uszkadzana.

• Warto wiedzieć, że w Orange odbyły się dwa synody Kościoła katolickiego - w 441 i 529 roku. Ten drugi odegrał istotną rolę w zwalczaniu przez Kościół tzw. herezji pelagiańskiej (dotyczącej nauki o łasce).