Saloniki

Saloniki [Θεσσαλονίκη] - to liczące ok. 315 tys. mieszkańców miasto w północnej Grecji, położone nad Zatoką Salonicką (północną częścią Zatoki Termajskiej ), w północno-zachodniej części Morza Egejskiego, 502 km na północ od Aten , 78 km ( w linii prostej) na północny wschód od szczytu Mytikas (2918 m), najwyższego punktu masywu Olimpu (➤ mapka(➤ mapka)). Miasto o długiej historii, założone w IV wieku p.n.e., dziś drugie pod względem liczby ludności miasto Grecji, ważny ośrodek przemysłowy, handlowy, naukowy i kulturalny. Ważny węzeł komunikacyjny drogowy i kolejowy, międzynarodowy port lotniczy Saloniki-Macedonia (położony ok. 10 km na południe od centrum miasta), port morski. Siedziba gminy i jednostki regionalnej Saloniki oraz całej Macedonii Środkowej. Ośrodek turystyczny, znany z licznych godnych uwagi zabytków architektury (w tym figurujących na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO).

Saloniki zostały założone po śmierci Aleksandra III Macedońskiego, ok. 315 roku p.n.e., przez Kassandra, jednego z dowódców jego wojsk; nazwa miasta pochodzi od imienia jego żony Tessaloniki, córki Filipa II Macedońskiego, przyrodniej siostry Aleksandra. Miasto szybko stało się najważniejszym w Macedonii, później było ważną metropolią Cesarstwa Rzymskiego (a także jednym z pierwszych ośrodków chrześcijaństwa, odwiedzonym przez św. Pawła w czasie jego drugiej wyprawy misyjnej), następnie, po podziale Cesarstwa Rzymskiego na część zachodnią i wschodnią, drugim największym miastem Cesarstwa Wschodniorzymskiego, i wreszcie drugim, po Konstantynopolu, najważniejszym miastem Cesarstwa Bizantyńskiego, liczącym w połowie XII wieku, jak się szacuje, ok. 150 tys mieszkańców. Od 1430 roku Saloniki były w rękach Turków - do 1912 roku, gdy po tzw. pierwszej wojnie bałkańskiej znalazło się w granicach Grecji. Poważnie ucierpiało podczas obu wojen światowych w XX wieku. Dziś miasto jest jednym z najważniejszych ośrodków biznesu w Europie Południowo-Wschodniej, z jednym z największych portów na Morzu Egejskim, centrum naukowym (Uniwersytet Arystotelesa w Salonikach jest największym uniwersytetem w Grecji i na Bałkanach) i kulturalnym, a także ważnym ośrodkiem turystycznym, z zabytkami pochodzącymi ze wszystkich okresów historii.


Markerem oznaczony jest port. Za główne arterie Salonik uważa się trzy ulice biegnące z północnego zachodu na południowy wschód, równolegle do brzegu Zatoki Salonickiej na południowy wschód od portu: biegnąca wzdłuż brzegu, bodaj najsłynniejsza ulica Salonik, aleja Nikis ([Λεωφόρος Νίκης]) , ulica Tsimiski ([Οδός Τσιμισκή]) , handlowa ulica Egnatia ([Οδός Εγνατίας]) , jedna z najruchliwszych w mieście (markerem oznaczone są zachowane przy tej ulicy pozostałości bizantyńskich murów obronnych miasta), i ulica Agiou Dimitrou ([Οδός Αγίου Δημητρίου]) , przy której stoi Bazylika św. Dymitra ([Ιερός Ναός Αγίου Δημητρίου Πολιούχου Θεσσαλονίκης]), uważana za najważniejszy kościół Salonik, zbudowany w połowie VII wieku i będący przez stulecia jednym z najważniejszych celów pilegrzymek wyznawców kościoła prawosławnego (kościół został poważnie zniszczony w wielkim pożarze, który w 1917 roku zniszczył dwie trzecie miasta, ale odbudowany).

Przy alei Nikis leży główny plac Salonik - Plac Arystotelesa ([Πλατεία Αριστοτέλους]) , zaprojektowany przez francuskiego architekta Ernesta Hébrarda w 1918 roku, po pożarze w 1917 roku, ale ukończony dopiero w latach 50. XX wieku, będący sceną większości uroczystości, ceremonii i różnego rodzaju imprez w Salonikach.

Markerem oznaczona jest tzw. Biała Wieża ([Λευκός Πύργος]), stojąca w miejscu dawnej bizantyńskiej fortyfikacji, przebudowanej przez Turków i w czasach panowania tureckiego będąca więzieniem i miejscem egzekucji. Dziś wieża, uważana za symbol Salonik i za jedną z najważniejszych atrakcji turystycznych miasta, mieści muzeum historyczne. Dalej na południowy wschód, przy nadmorskiej promenadzie, stoi konny pomnik Aleksandra Macedońskiego ([Άγαλμα Μεγάλου Αλεξάνδρου]) .

Do ważniejszych zabytków Salonik należą także: pozostałości Forum Romanum , figurująca na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO tzw. Rotunda ([Ροτόντα]), budowla z wysoką na 30 m kopułą, zbudowana przez cesarza Galeriusza na początku IV wieku z przeznaczeniem na mauzoleum, później przekształcona w kościół chrześcijański św. Jerzego i ozdobiona mozaikami, w okresie panowania tureckiego funkcjonująca jako meczet, stojący niedaleko Rotundy łuk triumfalny Galeriusza , a także Heptapyrgion ([Επταπύργιο Θεσσαλονίκης]), stojąca na akropolu twierdza o historii sięgającej czasów bizantyńskich, później wykorzystywana przez Turków, od XIX wieku jako więzienie, funkcjonujące zresztą również później, w niepodległej Grecji, aż do roku 1989. Warto też zwrócić uwagę na oznaczony markerem zabytkowy budynek tureckich łaźni znany jako Bey Hamman, zachowany przy ulicu Egnatia.

Jeśli chodzi o zabytki sakralne, to - poza wspomnianą wyżej Bazyliką św. Dimitra - warto pamiętać przynajmniej o kościele znanym jako Panagia Acheiropoietos ([Ιερός Ναός Παναγίας Αχειροποιήτου]) z V wieku (figurującym na liście UNESCO), katedrze Agia Sophia ([Ιερός Καθεδρικός και Προσκυνηματικός Ναός της του Θεού Σοφίας]) z IX wieku, oraz o kościele Panagia Chalkeon ([Βυζαντινός Ναός Παναγίας των Χαλκέων]).

Za najważniejsze muzea w Salonikach uważa się Muzeum Archeologiczne ([Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης]) oraz Muzeum Kultury Bizantyńskiej ([Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού]). Do innych godnych uwagi muzeów należą: Muzeum Sztuki Współczesnej ([Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης]), Muzeum Kinematografii ([Μουσείο Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης]), Muzeum Fotografii ([Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης]), Muzeum Żydowskie ([Εβραϊκό Μουσείο Θεσσαλονίκης]) i Muzeum Atatürka ([Μουσείο Ατατούρκ Θεσσαλονίκης]), muzeum biograficzne poświęcone Mustafie Kemalowi Atatürkowi, tureckiemu politykowi i pierwszemu prezydentowi Republiki Turcji, mieszczące się w domu, w którym się urodził.



Warto wiedzieć, że Saloniki, uważane za kulturalną stolicę współczesnej Grecji, są organizatorem wielu cyklicznych imprez (targów, kongresów, wystaw, festiwali, itp.), z których za najważniejsze uchodzą odbywające się corocznie Międzynarodowe Targi w Salonikach oraz Międzynarodowy Festiwal Filmowy.