Trenczyn / Trenčín

Liczące ok. 56 tys. mieszkańców miasto położone w zachodniej Słowacji, nad rzeką Wag, przy drodze E75, 121 km na północny wschód od Bratysławy , 118 km na południowy zachód od granicy z Polską (➤ mapka)(➤ mapka). Stolica kraju trenczyńskiego, jednego z ośmiu głównych regionów podziału administracyjnego Słowacji (zwanych krajami), słynąca ze średniowiecznego zamku (znanego jako Zamek w Trenczynie albo Zamek Trenczyński), położonego na skalistym wzgórzu nad miastem.

Najstarsze ślady osadnictwa na terenach, na których leży dzisiejszy Trenczyn, pochodzą z czasów prehistorycznych. Pierwsza wzmianka o miejscowości, pochodząca z roku 179 n.e., ma postać wyrytej w skale na polecenie legata Marcusa Valeriusa Maximianusa łacińskiej inskrypcji informującej, że w obozie wojskowym Laurgaricio, na terenie dzisiejszego Trenczyna, zatrzymał się legion rzymski po stoczonej bitwie z plemionami germańskimi w trakcie wojen markomańskich. Napis, będący jedyną na terenie Słowacji inskrypcją zachowaną z czasów rzymskich, można zobaczyć w pobliżu północno-wschodniego krańca jednego z głównych placów Trenczyna, Mierové námestie, za stojącym tam hotelem.


Początki zamku i leżącej u jego stóp osady sięgają zapewne czasów Wielkich Moraw. Na przełomie tysiącleci rejon dzisiejszgo Trenczyna był prawdopodobnie kontrolowany przez Bolesława Chrobrego. W 1017 lub 1018 roku znalazł się w granicach państwa wegierskiego i pozostał częścią Węgier do końca pierwszej wojny światowej, przechodząc z rąk do rąk; przez pewien czas był siedzibą słynnego możnowładcy węgierskiego Mateusza Czaka (Matúš Čák), na początku XIV wieku suwerennie władającego całą zachodnią częścią dzisiejszej Słowacji. Miasto w ciągu tysiąclecia swych dziejów przeżywało okresy lepsze i gorsze - te ostatnie w związku z toczącymi się wojnami, epidemiami i pożarami. Po ostatnim z wielkich pożarów, w 1790 roku, ktory zniszczył całe miasto, zamek został opuszczony i popadł w ruinę. Odrestaurowany został dopiero stosunkowo niedawno i stał się główną atrakcją turystyczną Trenczyna.

Dwa główne place historycznego centrum Trenczyna - to Štúrovo námestie oraz wspomniane jest wyżej Mierové námestie . Pierwszy z tych placów ma nieregularny kształt; gdy wchodzi się lub wjeżdża na Štúrovo námestie od strony ulicy Palackého , najbardziej rzucającym się w oczy budynkiem jest stojący po lewej strony charakterystyczny budynek synagogi (zbudowanej w 1912 roku, zniszczonej podczas drugiej wojny światowej, ale po wojnie odbudowanej). Przechodząc przez centralną, trójkątną część placu warto rzucić okiem na fontannę z postacią wynurzającego się z niej wodnika Valentína (atrakcja dla dzieci), a po dojściu do południowo-wschodniego krańca placu spojrzeć w lewo, w stronę zwieńczonej ośmiokątną wieżą z zegarem Bramy Miejskiej (jednej z dwu bram stanowiących niegdyś część fortyfikacji miasta), przez którą można przejść na drugi główny plac historycznego centrum Trenczyna, Mierové námestie.

Ten ostatni plac, przypominający bardziej szeroką ulicę, biegnie z południowego zachodu na północny wschód. W pobliżu Bramy Miejskiej, od strony północno-zachodniej, stoi jednonawowy barokowy kościół pijarów (dawniej jezuitów) pod wezwaniem św. Franciszka Ksawerego, z przylegającym klasztorem (Kostol a kláštor piaristov, Piaristický kostol sv. Františka Xaverského). Na środku placu stoi pochodząca z 1912 roku kolumna (morowa) Świętej Trójcy , a jego północno-wschodni koniec wychodzi na oznaczony markerem hotel, za którym znajduje się wspomniana wyżej wyryta w skale pochodząca z czasów rzymskich inskrypcja.

Głównym zabytkiem i główną atrakcją miasta jest, jak wspomniano, ogromny (trzeci pod względem wielkości w Słowacji) Zamek Trenczyński (Trenčiansky hrad), położony na wysokim skalistym wzgórzu nad centrum miasta, tworzący dziś kompletną położoną na dwóch poziomach twierdzę z murami, basztami, wieżami (z jednej z tych wież rozciąga się niezwykle rozległy i interesujący widok na Trenczyn i okolice) oraz zamkowo-pałacowymi zabudowaniami, chociaż warto pamiętać, że dzisiejszy kształt zamku jest prawie w całości wynikiem odbudowy, z zaledwie kilkoma elementami zachowanymi z przeszłości. Teren Zamku częściowo można zwiedzać indywidualnie, częściowo tylko w ramach wycieczek z przewodnikiem.

Markerem oznaczony jest położony niedaleko zamku kościół farny (Farský kostol Narodenia Panny Márie), odnowiony i przebudowany po pożarze w 1528 roku w stylu renesansowym. Koło kościoła znajduje się kaplica grobowa i ossuarium św. Michała (Pohrebná kaplnka a kostnica svätého Michala), jedyna zachowana w Trenczynie budowla gotycka. Do kościoła można dojść od Bramy Miejskiej ulicą Farną (Farská ulica) i odrestaurowanymi XVI-wiecznymi krytymi drewnianymi schodami , albo od wspomnianego wyżej hotelu ulicą Matusową .