Tyndaris / Tindari

Mała miejscowość (zaledwie kilkudziesięciu stałych mieszkańców) położona w północno-wschodniej Sycylii, w prowincji Messyna, nad zatoką Morza Tyrreńskiego zwaną Golfo di Patti, na niewysokim (268 m n.p.m.) wzgórzu, 60 km na zachód od Messyny (➤ mapka)(➤ mapka), znana z tzw. Sanktuarium Czarnej Madonny, parku archeologicznego (z pozostałościami miasta z czasów greckich i rzymskich), a także pięknego widoku na znajdującą się u stóp wzgórza lagunę.

Miasto Tyndaris (Τύνδαρις) zostało założone w 396 lub 395 roku p.n.e., po II wojnie peloponeskiej, jako jedna z ostatnich greckich kolonii na Sycylii przez Dionizjusza I Starszego, tyrana Syrakuz w latach 405-367 p.n.e. Położone na wzgórzu miasto, otoczone od strony lądu obronnymi murami, których pozostałości są jeszcze dziś dobrze widoczne, szybko stało się jednym z ważniejszych ośrodków greckich na Sycylii. Później zostało zdobyte przez Kartagińczyków i było m.in. ich bazą morską podczas I wojny punickiej, gdy w 257 roku p.n.e. doszło pod Tyndaris do słynnej bitwy morskiej między flotą rzymską a flotą kartagińską, wówczas nierozstrzygniętej. Jednak niedługo potem, po zajęciu przez Rzymian dzisiejszego Palermo (wówczas Panormus), Tyndaris przeszedł na stronę Rzymu, a później, w 36 roku p.n.e., po wygranej przez Marka Agryppę słynnej bitwie morskiej pod Mylae (dzisiaj Milazzo) między siłami Oktawiana, któremu służył Agryppa, a siłami Pompejusza (któremu Tyndaris był początkowo podporządkowany), stał się kolonią rzymską. W okresie Cesarstwa Rzymskiego miasto przeżywało okres rozkwitu, mimo zniszczeń powstałych w wyniku katastrofy naturalnej (dużego osuwiska) w I wieku n.e.; w czasach wczesnochrześcijańskich było nawet siedzibą diecezji. Później jednak dobre czasy się skończyły i miasto wielokrotnie zostało poważnie zniszczone: m.in. w IV wieku przez dwa trzęsienia ziemi, w IX wieku przez Arabów (wcześniej, od 535 do 836 roku było w rękach Bizancjum), w XII wieku, podczas tzw. nieszporów sycylijskich przez Fryderyka II Aragońskiego, wreszcie w XVI wieku przez Hajraddina Barbarossę (wówczas admirała floty Turków osmańskich, wcześniej słynnego pirata). Od XVI wieku Tyndaris było wprawdzie znanym miejscem pielgrzymek (zob. niżej), ale poza tym nie odgrywało większej roli w regionie.



Pozostałości z czasów greckich i rzymskich, niektóre dość dobrze zachowane, znajdują się na terenie parku archeologicznego, położonego na północno-wschodnim zboczu wzgórza, zwróconym ku morzu i ku Wyspom Liparyjskim. Pierwsze prace wykopaliskowe na tym terenie były prowadzone już w pierwszej połowie XIX wieku, poźniej podjęto je w drugiej połowie XX wieku. Markerem oznaczone jest wejście na teren udostępnionego turystom parku archeologicznego, gdzie można zapoznać się z układem urbanistycznym starożytnego miasta i obejrzeć pozostałości infrastruktury oraz różnych budowli prywatnych i publicznych, w tym pozostałości teatru greckiego z IV wieku p.n.e., później w czasach rzymskich przebudowanego (od 1956 roku służącego jako scena organizowanego corocznie festiwalu artystycznego); w niewielkim muzeum na terenie parku eksponowana jest część znalezionych w okolicy przedmiotów - fragmenty rzeźb, ceramika, mozaiki, monety, itp. (druga część znalezisk z terenu Tyndaris znajduje się w Muzeum Archeologicznym w Palermo).

Stojący na szczycie wzgórza (w miejscu, które niegdyś było zapewne centralnym miejscem starożytnego miasta), widoczny z daleka (m.in. z wielu punktów autostrady A20 i drogi SS113) budynek sanktuarium powstał stosunkowo niedawno, bowiem dopiero w drugiej połowie XX wieku. Wcześniej stał tu niewielki kościół, zniszczony w lipcu 1544, gdy wspomniany wyżej Hajraddin Barbarossa zaatakował sycylijskie wybrzeże Morza Tyrreńskiego, w drugiej połowie XVI wieku odbudowany i funkcjonujący odtąd jako sanktuarium będące celem pielgrzymek, z których najważniejszą jest pielgrzymka organizowana każdego roku w dniach 7 i 8 września, z okazji święta liturgicznego Narodzenia NMP. Przedmiotem kultu jest uważana za cudowną, wyrzeźbiona w cedrowym drewnie, ciemna w kolorycie figurka Matki Bożej z Dzieciątkiem Jezus, "Czarna Madonna" (Madonna Nera), pochodzenia bizantyjskiego, przywieziona tu najprawdopodobniej z Konstantynopola w okresie ikonoklazmu, w VIII-IX wieku, pozostawiona jakoby pod opieką miejscowego opata przez żeglarzy, których statek rozbił się podczas sztormu. Z okolic sanktuarium rozciąga się piękny widok na długą na 1,5 km leżącą u stóp wzgórza mieliznę, tworzącą rodzaj laguny (Laguna di Oliveri-Tindari) ze stawami zwanymi Laghetti di Marinello, uznanej za rezerwat przyrody.