Udine

Miasto i gmina (ok. 100 tys. mieszkańców) we Włoszech, położone w regionie autonomicznym Friuli-Wenecja Julijska, w pobliżu granicy ze Słowenią, 131 km na północny wschód od Wenecji i 77 km na północny zachód od Triestu , stolicy regionu (➤ mapka)(➤ mapka). Udine jest nieoficjalną stolicą historycznego regionu Friuli, jednym z najbogatszych miast we Włoszech, ważnym ośrodkiem przemysłowym i handlowym, a także węzłem komunikacyjnym. Miasto jest znane z zabytków architektury, a także z produktów regionalnych (wina, prosciutto, sery).

Tereny, na których leży dzisiejsze Udine, między wybrzeżem Adriatyku a Alpami, były zamieszkałe już w czasach prehistorycznych. Pierwsze wzmianki o Udine pochodzą z 983 roku (w jednym z dokumentów mówi się o przekazaniu przez cesarza Ottona II zamku Utinum patriarchom Akwilei). Od XIII wieku miasto było jednym z najważniejszych w regionie ośrodkiem przemysłu i handlu. W 1420 roku zostało zdobyte przez Republikę Wenecką i pozostawało pod panowaniem Wenecji do 1797 roku. Póżniej, po krótkim okresie panowania Francuzów, znalazło się w granicach Królestwa Lombardzko-Weneckiego, by ostatecznie w 1866 roku zostać włączonym do Królestwa Włoch.

Za główną atrakcję Udine uważa się główny plac miasta, Piazza della Libertà przy którym od strony południowej stoi Loggia del Lionello - ratusz zbudowany w połowie XV wieku w stylu gotyku weneckiego. Od północnego wschodu plac zamyka renesansowa, zaprojektowana przez Bernardina da Morcote structura zwana Porticato di San Giovanni, z wybijającą godziny wieżą zegarową, Torre dell'Orologio , z dwiema rzeźbami Maurów, przypominającą wieżę zegarową na Placu św. Marka w Wenecji. Warto też zwrócić uwagę m.in. na pochodzącą z pierwszej połowy XVI wieku fontannę zaprojektowaną przez Giovanniego Carrarę z Bergamo, kolumnę z lwem św. Marka, kolumnę z posągiem Sprawiedliwości, posągi mitologicznych postaci Herkulesa i Kakusa, a także rzeźbę upamiętniającą zawarcie pokoju w Campo Formio.

Za przejściem w kształcie łuku, zwanym Arco Bollani , którego autorem był, według większości źródeł, Andrea Palladio, zaczynają się schodki, po których można wejść na niewysokie wzgórze, na którym stoi Castello di Udine , zamek zbudowany przez Wenecjan w XVI wieku na ruinach fortyfikacji longobardzkich zniszczonych w 1511 roku przez trzęsienie ziemi, dziś będący siedzibą kilku niewielkich muzeów. Obok zamku stoi kościoł Santa Maria di Castello , z zachowanymi fragmentami sięgającymi czasów longobardzkich, kiedyś pełniący rolę kościoła parafialnego, przejętą później przez katedrę. Świątynia była kilkakrotnie odbudowywana, m.in. po zniszczeniach spowodowanych przez trzęsienie ziemi z 1511 roku.

Markerem oznaczona jest katedra, której początki sięgają XIII wieku. Zbudowana na planie krzyża łacińskiego, z trzema nawami i kaplicami bocznymi oraz ośmioboczną dzwonnicą, konsekrowana w 1335 roku jako Santa Maria Maggiore świątynia znana jest z fresków, m.in autorstwa Giovanniego Battisty Tiepola. Kościół został przebudowany w XVIII wieku w stylu barokowym na zlecenie rodu, z którego pochodził m.in. ostatni doża wenecki, Ludovico Manin, panujący w latach 1789–1797 i zdetronizowany przez Napoleona. Wśród licznych dzieł sztuki warto zwrócić uwagę na prace wspomnianego przed chwilą Giovanniego Battisty Tiepola. Jego dziełem, a także jego syna, Domenica Tiepolo, były także freski zdobiące stojącą w pobliżu katedry inną świątynię, znaną jako Oratorio della Purità wzniesioną na początku drugiej połowy XVIII wieku. Prace obu artystów są eksponowane w oznaczonym markerem dawnym pałacu patriarchów Akwilei, wzniesionym w 1517 roku przez Giovanniego Fontanę po tym, jak wcześniej istniejąca rezydencja została zniszczona przez trzęsienie ziemi.


Mając w Udine więcej czasu można też wybrać się do Muzeum Etnograficznego , położonego nieco dalej od centrum miasta. Dobrym miejscem na odpoczynek podczas zwiedzania miasta może być Piazza Giacomo Matteotti , kwadratowy plac znany również jako Piazza San Giacomo. W zabudowie placu wyróżnia się fasada kościoła San Giacomo, którego początki sięgają 1378 roku (obecna, XVI-wieczna fasada została zaprojektowana przez Bernardina da Morcote), a na placu warto rzucić okiem na kolumnę z z figurą Madonny z Dzieciątkiem z drugiej połowy XV wieku oraz na fontannę z połowy XVI wieku.

• Rejon Udine słynie z produktów regionalnych, m.in. wina, prosciutto i serów, promowanych m.in. podczas festiwalu odbywającego się w Udine corocznie we wrześniu.