Żelazowa Wola

Mała (zaledwie 65 mieszkańców) wieś na Mazowszu, w odległości 54 km na zachód od Warszawy , 8 km na północny wschód od Sochaczewa, nad rzeką Utratą, na skraju Puszczy Kampinoskiej. Miejsce urodzenia Fryderyka Chopina: muzeum (w budynku, w którym kompozytor się urodził) i otaczający je piękny park. W lecie odbywają się w Żelazowej Woli koncerty i recitale fortepianowe z udziałem wybitnych artystów.

Nazwa wsi pochodzi od nazwiska jej właścicieli (Żelazo) wzmiankowanych w aktach grodzkich z 1579 roku; od przełomu XVIII i XIX wieku wieś należała do hrabiów Skarbków. Fryderyk Chopin urodził się w 1810 roku w budynku będącym jedną z oficyn dworu Skarbków, jako drugie dziecko Mikołaja Chopina, Francuza z pochodzenia, zatrudnionego od 1802 roku jako guwerner dzieci Skarbków, i Justyny z Krzyżanowskich. W tym samym, 1810 roku, rodzina Chopinów przeniosła się do Warszawy, gdzie ojciec Fryderyka miał uczyć języka i literatury francuskiej w jednej ze szkół.

Po samobójczej śmierci w 1834 roku ostatniego właściciela Żelazowej Woli z rodziny Skarbków, dworek przechodził wielokrotnie z rąk do rąk, niszczejąc. Z całości pozostała tylko jedna oficyna (do której, by nadać budynkowi lepszy wygląd, dobudowano widoczny na zdjęciach kolumnowy portyk z trójkątnym tympanonem), o której jednak, choć w tym właśnie budynku urodził się Chopin, środowisko muzyczne nie pamiętało jako o miejscu ważnym dla kultury polskiej. Przypomniano sobie o Żelazowej Woli w dość szczególnych okolicznościach, pod koniec XIX w., ale dopiero po I wojnie światowej, pod koniec lat 20. XX wieku, Warszawskie Towarzystwo Przyjaciół Domu Chopina i Komitet Chopinowski z Sochaczewa wykupiły budynek i otaczające go tereny z rąk prywatnych.


Na początku lat 30. XX wieku rozpoczęto renowację i przebudowę obiektu, a wkrótce potem przystąpiono do tworzenia zaprojektowanego przez Franciszka Krzywdę-Polkowskiego parku otaczającego dom urodzenia Chopina. Zgromadzono też kolekcję przedmiotów mających stanowić wyposażenie muzeum poświęconego kompozytorowi, które to eksponaty niestety w większości zaginęły podczas II wojny światowej, a sam budynek został ponownie uszkodzony.

Wkrótce po zakończeniu wojny powrócono do prac nad renowacją budynku, odtworzeniem parku i gromadzeniem wyposażenia muzeum; otwarto je w 1949 roku, w setną rocznicę śmierci kompozytora. Początkowo muzeum pozostawało pod opieką Muzeum Narodowego, poźniej, od 1953 roku - Towarzystwa im. Fryderyka Chopina, wreszcie, od 2005 roku - Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina.

Od 1954 roku w Żelazowej Woli odbywają się (z inicjatywy prof. Zbigniewa Drzewieckiego, pianisty i wybitnego pedagoga) - od początku maja do końca września, w każdą niedzielę (w 2012 roku również w każdą sobotę) - Koncerty Chopinowskie, z udziałem wybitnych polskich i zagranicznych pianistów, w tym laureatów Międzynarodowych Konkursów Chopinowskich, a od 2006 roku również recitale młodych pianistów, zwane "Prezentacjami Muzycznymi".