Arezzo

Miasto i gmina (ok. 100 mieszkańców) we Włoszech, położone w Toskanii, niecałe 80 km na południowy wschód od Florencji (➤ mapka)(➤ mapka). Stolica prowincji, ważny ośrodek turystyczny znany z tradycji złotniczej, wielu zabytków architektury sakralnej i świeckiej, a także z Giostra del Saracino, organizowanego dwa razy w roku turnieju rycerskiego o początkach sięgających Średniowiecza.

Arezzo leży na wysokości 296 m n.p.m., w północnej części doliny Valdichiana, na zboczu wzgórza wznoszącego się nad zalewiskiem rzeki Arno. Pierwotnie było miastem etruskim, jednym z dwunastu najważniejszych miast Ligi Etruskiej. W 311 roku p.n.e. zostało zdobyte przez Rzymian. We wczesnym Średniowieczu było siedzibą biskupią, od końca XI wieku do 1384 roku niezależnym państwem-miastem, później jednym z ważniejszych miast Toskanii pod rządami Medyceuszy. Okres największego rozkwitu Arezzo przypadł na XIV wiek, później miasto zaczęło podupadać. W 1860 roku stało się częścią Królestwa Włoch. W czasie drugiej wojny światowej zostało poważnie zniszczone. Dziś jest jednym z najbogatszych miast Toskanii, europejską stolicą złotnictwa, ważnym ośrodkiem turystycznym.

Za najważniejszy plac miasta uchodzi charakterystyczny Piazza Grande , stromo opadający w stronę południowego zachodu, otoczony zabytkowymi budynkami. Od strony północno-wschodniej plac zamyka oznaczony markerem portyk zaprojektowany w 1573 roku na zlecenie Kosmy I Medyceusza (Cosimo I de' Medici) przez Giorgia Vasariego, znany jako Logge del Vasari. Markerem oznaczona jest historyczna siedziba stowarzyszenia charytatywnego, Palazzo della Fraternita di Laici, której budowa została rozpoczęta w 1375 roku, a ukończona w połowie XVI wieku przez Vasariego. Pałac, odnowiony w XVIII wieku był przez pewien czas siedzibą Trybunału Arezzzo, a dziś mieści też muzeum historyczne i archiwum. Warto zwrócić uwagę na umieszczoną w 1434 na fasadzie budynku płaskorzeźbę Madonna della Misericordia dłuta Bernarda Rossellino, otoczoną później posągami świętych Donata i Gregoria, a także na zbudowany w 1552 roku przez Felice di Salvatore da Fossato, umieszczony na szczycie dzwonnicy, zegar astronomiczny.

Od południowego zachodu plac zamyka absyda romańskiego kościoła Santa Maria della Pieve o historii sięgającej początków XI wieku, z charakterystyczną 4-kondygnacyjną fasadą, wysoką na 59 m kwadratową dzwonnicą z 1330 roku i godnymi uwagi dziełami sztuki we wnętrzu.

Dwa razy w roku, w trzecią niedzielę czerwca i pierwszą niedzielę września, na Piazza Grande odbywa się festiwal (symulacja średniowiecznych ćwiczeń wojskowych) znany jako Giostra del Saracino, będący jedną z głównych atrakcji turystycznych miasta.

W odległości niecałych 300 m na północ od Piazza Grande, przy Piazza del Duomo , wznosi się Katedra świętych Piotra i Donata (Cattedrale dei Santi Pietro e Donato), a w mniej więcej takiej samej odległości na zachód, przy Piazza San Francesco - Basilica di San Francesco .

Dalej na północ od Piazza Grande, przy Piazza San Domenico , stoi Basilica di San Domenico , od 1960 roku bazylika mniejsza. Budowę kościoła rozpoczęto w 1275 roku, a ukończono w XIV wieku. W tej świątyni, rok po rozpoczęciu budowy, odbyło się pierwsze w historii konklawe Kościoła rzymskiego. Wnętrze kościoła mieści wiele godnych uwagi dzieł sztuki, z których za najważniejsze arcydzieło uchodzi wiszący przed główną kaplicą słynny, zdobiony temperą i złotem drewniany krucyfiks autorstwa Cimabue (Cenni Bencivieni di Pepo), datowany na przełom lat 60. i 70. XIII wieku.


Za najważniejsze zachowane w Arezzo dzieła sztuki uważa się powszechnie (obok wspomnianego wyżej krucyfiksu Cimabue) freski Piera della Francesca (ok. 1420-1492) w romańskiej Bazylice św. Franciszka (Basilica di San Francesco), wzniesionej w XIV wieku, później parokrotnie rozbudowanej i przebudowanej, odrestaurowanej w połowie XIX wieku, od 1955 roku bazyliki mniejszej.

Przestronne jednonawowe wnętrze mieści wiele cennych dzieł sztuki. Za najważniejsze uchodzą freski Legenda Krzyża Świętego (Storie della Vera Croce) namalowane przez Piera della Francesca na ścianach głównej kaplicy bazyliki, przedstawiające legendę opowiadającą o odnalezieniu w pobliżu Jerozolimy prawdziwego krzyża, na którym zmarł Chrystus, przez cesarzową Helenę (św. Helenę), matkę cesarza rzymskiego Konstantyna Wielkiego.

Pierwsza katedra w Arezzo stała w innym miejscu, nad miejscem pochówku Donata z Arezzo, męczennika chrześcijańskiego zamordowanego w 363 roku. Obecna katedra, pod wezwaniem świętych Piotra i Donata (Duomo, Duomo do Arezzo) została zbudowana w latach 1277-1511 (warto wiedzieć, że relikwie św. Donata zostały przeniesione do innego kościoła, ale imię św. Donata pozostało w nazwie katedry w Arezzo). Niedokończona fasada z XV wieku została zastąpiona nową, zbudowaną na początku XX wieku. We wnętrzu katedry znajduje się wiele cennych dzieł sztuki, w tym fresk Piera della Francesca przedstawiający św. Marię Magdalenę. Warto też zwiedzić muzeum katedralne (Museo del Duomo), gdzie można zobaczyć m.in. krucyfiksy z XII i XIII wieku, a także malowidła Vasariego.

Przy schodach katedry stoi od 1594 roku pomnik Wielkiego Księcia Toskanii, Ferdynanda I Medyceusza, wykonany przez Pietra Francavilla według projektu Giambologny.



Z Piazza del Duomo sąsiaduje plac znany jako Piazza della Libertà , przy którym stoi Palazzo dei Priori , siedziba gminy Arezzo (Comune di Arezzo). Budynek, z potężną wieżą stanowiącą jeden z najbardziej charakterystycznych elementów panoramy miasta, pochodzi z pierwszej połowy XIV wieku; później był wielokrotnie przebudowywany.

Na południowy wschód od rejonu katedry rozciąga się duży park, znany jako Parco Il Prato , na terenie którego zachowały się pozostałości dawnej twierdzy Medyceuszy , zbudowanej przez Antonia da Signallo w XVI wieku w miejscu wcześniejszych fortyfikacji. Z okolic twierdzy rozciąga się widok na miasto i okolice.

Przy Via dell'Orto, niedaleko Palazzo dei Priori, stoi Casa del Petrarca - budynek, w którym 20 lipca 1304 roku urodził się Petrarka (Francesco Petrarca). Od 1931 roku budynek jest siedzibą Accademia Petrarca di Lettere, Arti e Scienze. Z kolei przy Via XX Settembre stoi Casa Vasari - dawna rezydencja Giorgia Vasariego. Do 1867 roku budynek był własnością spadkobierców Vasariego, później przeszedł w ręce Fraternita dei Laici, a następnie został sprzedany. Od 1911 roku jest własnością państwa i siedzibą muzeum. Markerem oznaczone jest muzeum sztuki - Museo Statale d'Arte Medievale e Moderna, gdzie można zobaczyć m.in. wiele dzieł Vasariego, a także interesującą kolekcję wyrobów majolikowych.