Arnhem

Miasto (ok. 160 tys. mieszkańców) położone we wschodniej Holandii, ok. 100 km na południowy wschód od Amsterdamu (➤ mapka)(➤ mapka). Ośrodek administracyjny prowincji Geldria.

Tereny, na których leży dzisiejsze Arnhem, były zamieszkałe już w czasach prehistorycznych. Pierwsze wzmianki pochodzą z końca IX wieku. W 1233 roku osada uzyskała prawa miejskie, a w 1443 roku Arnhem stało się jednym z miast Ligi Hanzeatyckiej. Później, po 1473 roku, miasto przechodziło parokrotnie z rąk do rąk (m.in. znajdowało się przez pewien czas w rękach władców Burgundii, następnie władców Geldrii), by ostatecznie w 1585 roku stać się częścią Zjednoczonych Prowincji, pierwszego w pełni niezależnego państwa holenderskiego, poprzednika dzisiejszej Holandii. W XIX wieku Arnhem stało się miejscem, gdzie, podobnie jak w Hadze, chętnie osiedlali się Holendrzy wracający z Indii, a także miejscowością letniskową odwiedzaną przez zamożnych gości z innych rejonów Holandii. We wrześniu 1944 roku rejon Arnhem był sceną nieudanej alianckiej operacji z udziałem wojsk powietrznodesantowych znanej jako operacja "Market Garden", która miała umożliwić szybkie wejście dowodzonej przez marszałka Montgomery'ego 21 Grupy Armii do Zagłębia Ruhry i poprzez to przyspieszyć koniec wojny, ale nie powiodła się m.in. dlatego, że aliantom nie udało się utrzymać znanego wszystkim z filmu A bridge too far mostu na Renie (znanego jako John Frostbrug, od nazwiska jednego z dowódców spadochroniarzy brytyjskich, którego oddział przez kilka dni utrzymywał odcinek drogi prowadzącej na most od strony północnej), oznaczonego na mapce poniżej markerem .

Dzisiejsze Arnem, pozostając ważnym ośrodkiem gospdarczym i centrum administracyjnym Geldrii, nie stanowi jednolitego urbanistycznie i architektonicznie zespołu miejskiego, co jest skutkiem może niezbyt udanej odbudowy miasta poważnie zniszczonego podczas wojny. Będąc tu, warto zwiedzić okolice położonego niedaleko dworca kolejowego niewielkiego placu zwanego Korenmarkt , z zachowaną dawną zabudową, a także rzucić okiem na kilka innych zabytków. Należą do nich m.in. dwa kościoły, kościół św. Euzebiusza (Sint-Eusebiuskerk) z XV-XVI wieku, pełniący dziś głównie funkcje wystawiennicze (choć co pewien czas odbywają się tu nabożeństwa), z platformą widokową na wieży (winda), oraz kościół św. Walburgi (Sint-Walburgiskerk), o historii sięgającej XIV wieku, całkowicie zniszczony podczas wojny, po wojnie odbudowany, dziś nie pełniący już funkcji religijnych, lecz będący miejscem, gdzie organizowane są wystawy i koncerty. Markerem oznaczony jest XV-wieczny dawny dom Maartena van Rossema, znany jako Duivelshuis (z powodu dekoracji na fasadzie), dziś należący do miasta, a markerem - Sabelspoort, barokowa brama z XVII wieku będąca jedynym zachowanym elementem dawnych murów miejskich. Markerem oznaczony jest Park Sonsbeek, najpopularniejszy park miejski Arnhem, znany m.in. z organizowanych co pewien czas międzynarodowych wystaw rzeźb; dla części czytelników interesująca może być też informacja, że w parku znajduje się pomnik Hendrika Antoona Lorentza, urodzonego w Arnhem wybitnego fizyka holenderskiego, laureata nagrody Nobla z 1902 roku).

Turystyczne znaczenie Arnhem było jednak przez ostatnie kilkadziesiąt lat (i jest wciąż jeszcze, choć z czasem z oczywistych powodów w coraz mniejszym stopniu) związane nie tyle z dawną historią miasta i jego zabytkami, ile raczej z historią najnowszą - okresem drugiej wojny światowej i wspomnianą wyżej operacją "Market Garden". Weterani, rodziny weteranów i turyści przyjeżdżali (i wciąż przyjeżdżają) do Arnhem, by zobaczyć replikę mostu Frosta (most, o który toczyły się walki podczas operacj "Market Garden" został w październiku 1944 roku zniszczony przez lotnictwo alianckie) i odwiedzić Airborne Museum at Hartenstein w miejscowości Oosterbeek (muzeum poświęcone bitwie pod Arnhem) oraz pobliski cmentarz wojskowy.


Interesujące turystycznie są okolice Arnhem. Jedną z atrakcji jest Nederlands Openluchtmuseum - otwarty w 1918 roku skansen, na terenie którego można zobaczyć pochodzące z różnych rejonów Holandii domy, zagrody, warsztaty rzemieślnicze, wiatraki, mosty zwodzone nad kanałami, itp.; inną - pobliskie safari (Koninklijke Burgers' Zoo), zajmujący obszar 45 hektarów ogród zoologiczny, jeden z największych w Holandii. Nieco dalej na północny zachód leży licznie odwiedzany przez turystów z kraju i zagranicy Park Narodowy Hoge Veluwe , ze słynnym Kröller-Müller Museum, znanym z drugiej największej (po Amsterdamie) kolekcji obrazów Van Gogha (markerem oznaczone jest południowe wejście do parku - więcej informacji można znaleźć na stronie varia.html).