Como

Miasto i gmina (ok. 85 tys. mieszkańców) w Lombardii, położone na wysokości 201 m n.p.m. w pobliżu południowo-zachodniego krańca Jeziora Como , 52,5 km na północ od Mediolanu (➤ mapka)(➤ mapka). Malowniczo położone miasto, stolica prowincji Como, słynące z kilku interesujących zabytków, z których za najważniejszy uchodzi katedra Santa Maria Assunta, jest jednym z najczęściej odwiedzanych przez turystów miejscowości w Lomabrdii, dla wielu z nich pełniąc też rolę bazy wypadowej do zwiedzania całego regionu. Dojazd autostradą A9 (zjazd Como Centro) lub drogami biegnącymi wzdłuż brzegu południowo-zachodniej odnogi Jeziora Como (SS340 lub SP583), zaś od wschodu drogą SP342.

Tereny, na których leży dzisiejsze Como, były zamieszkałe już w czasach przedrzymskich (zachowały się ślady kultury Golasecca z IX-IV wieku p.n.e. i ślady obecności Galów, którzy przybyli tu na początku IV wieku p.n.e.). Rzymianie zdobyli Comum oppidum i okolice w 196 roku p.n.e., a w 59 roku p.n.e. Juliusz Cezar polecił osuszyć bagna w pobliżu południowego krańca jeziora i założyć tam Novum Comum (wcześniej istniejąca osada leżała nieco dalej na południe) - miasto, które wkrótce otrzymało status municipium i w następnych stuleciach prosperowało jako ważny ośrodek handlowy. W 379 roku stalo się siedzibą biskupstwa.


Po upadku Zachodniego Cesarstwa Rzymskiego rejon Como i samo miasto znalazło się pod kontrolą Longobardów, potem Franków, zachowując prze pewien czas względną niezależność. W 1127 roku w wyniku przegranej wojny z Mediolanem niezależność tę utraciło, później, dzięki Fryderykowi Barbarossie, którego wsparło w konflikcie z Ligą Lombardzką, ją odzyskało, by jednak ostatecznie w XIV wieku podporządkować się Księstwu Mediolanu, z którym odtąd dzieliło losy, poprzez najazdy Francuzów, dominację Hiszpanów i panowanie Austriaków - aż do wejścia w skład zjednoczonych Wloch.

Tradycyjnie gospodarka Como oparta była na produkcji słynnego na cały świat jedwabiu i przemyśle tekstylnym. Najlepszy okres pod tym względem miasto przeżywało w XVIII wieku, gdy zarazem cały rejon Jeziora Como znalazł się w kręgu zainteresowania arystokratów, intelektualistów, artystów i innych osób dysponujących wystarczającymi środkami finansowymi, by wybrać się w podróż po Europie w ramach grand tour. Dziś, gdy jedwabnictwo (głównie z powodu uwarunkowań zewnętrznych) w rejonie Como zaczyna podupadać, turystyka (choć już nie w stylu grand tour) zaczyna odgrywać coraz większą rolę. Dla części przyjeżdżających tu gości magnesem jest fakt, że w okolicach Como i innych miejscowościach nad jeziorem od pewnego czasu kupują luksusowe posiadłości różnego rodzaju celebryci i że rejon Jeziora Como jest stosunkowo często wykorzystywany jako sceneria popularnych filmów fabularnych, seriali, itp.; z pewnością jednak większość gości przyciąga do Como malownicze położenie miasta, piękno okolicznych krajobrazów, bliskość Alp, a także interesujące zabytki.



Za centrum miasta uważa się Piazza Cavour , położony w pobliżu portu plac otwarty na jezioro. Markerem oznaczona jest przystań promów i statków wycieczkowych kursujących po jeziorze (Navigazione Lago di Como), a markerem - Life Electric, postawiona w 2015 roku na końcu falochronu i mola rzeźba Daniela Libeskinda, poświęcona pamięci wybitnego włoskiego fizyka i wynalazcy, Alessandro Volty (1745-1827), urodzonego w Como i tamże zmarłego. Na zachód od Piazza Cavour biegnie promenada znana jako Lungo Lario Trento , prowadząca w stronę parku publicznego - Giardini del Tempio Voltiano . Na północ od parku stoi Tempio Voltiano , zbudowany w stylu neoklasycystycznym, przypominający świątynię budynek mieszczący muzeum naukowe poświęcone życiu i osiągnięciom naukowym Volty, a nieco na zachód od niego - Monumento ai Caduti , pomnik upamiętniający poległych w I wojnie światowej, dzieło Giuseppe Terragniego (1904-1943), włoskiego architekta, pioniera włoskiego racjonalizmu. Na północny wschód od Piazza Cavour biegnie druga część głównej promenady Como, Lungo Lario Trieste , prowadząca w kierunku ronda przy Piazza Matteotti Giacomo i dalej na północ do dolnej stacji kolejki linowo-terenowej Como-Brunate (zob. niżej).

Najważniejszym zabytkiem Como jest katedra Santa Maria Assunta (Cattedrale di Como), jeden z największych i najsłynniejszych kościołów północnych Włoch. Katedra, wzniesiona na miejscu wcześniejszego romańskiego kościoła Santa Maria Maggiore, stoi przy Piazza Duomo ok. 200 m na południowy wschód od Piazza Cavour. Budowę świątyni zaczęto w 1396 roku, w stylu późnego gotyku, kontynuowano w stylu renesansowym, a ukończono w wieku XVIII. Jej długość wynosi 87 m, szerokość 36-56 m, a wysokość (do szczytu kopuły, którą projektował Filippo Juvarra) - 75 m. Kościół jest zbudowany na planie krzyża łacińskiego, ma trzy nawy i transept, z kopułą na skrzyżowaniu nawy głównej i transeptu. W wychodzącej na Piazza Duomo (na południowy zachód), pochodzącej z lat 1447-1498 fasadzie przeważa gotyk, choć są też elementy renesansowe. Warto zwrócić uwagę na charakterystyczną rozetę, widoczną na jednym ze zdjęć zamieszczonych wyżej oraz na główny portal flankowany przez renesansowe figury Pliniusza Starszego (Gaius Plinius Secundus), historyka i pisarza, ktory urodził się w Comum Novum w 23 roku n.e., a zmarł podczas wybuchu Wezuwiusza w 79 roku n.e. w Stabiach (dziś Castellammare de Stabia), oraz Pliniusza Młodszego (Gaius Plinius Caecilius Secundus), żyjącego w latach 61-113 polityka, mówcy, prawnika i pisarza, siostrzeńca i adoptowanego syna Pliniusza Starszego, także urodzonego w Comum Novum. We wnętrzu kościoła warto zwrócić uwagę na gobeliny z XVI i XVII wieku, XVI-wieczne malowidła Bernardina Luiniego i Gaudenzia Ferrariego oraz na barokowy ołtarz główny z 1728 roku, wykonany z marmuru, onyksu i brązu. W jednej linii z fasadą katedry stoi przy Piazza Duomo pochodzący z 1215 roku Palazzo del Broletto , zbudowany w stylu romańsko-gotyckim, z renesansową XV-wieczną fasadą z marmuru lombardzkiego w trzech kolorach i wieżą (Torre del Comune) od strony północno-zachodniej. Budynek był kiedyś ratuszem, później pełnił różne funkcje (był m.in. siedzibą teatru, także archiwum); dziś mieści salę kongresową, sale wystawowe, a także pomieszczenia, w których organizowane są różne uroczystości i inne imprezy.

W układzie urbanistycznym historycznego centrum Como, otaczającego katedrę, widać ślady stuktury rzymskiego castrum; zachowały się też elementy średniowiecznych murów obronnych i fortyfikacji, które odbudował i rozbudował w XII wieku Fryderyk Barbarossa, m.in. Torre Gattoni , Porta Torre i Torre di San Vitale .

Na południowy wschód od katedry stoi kościoł San Fedele , romańska świątynia wzniesiona w pierwszej połowie XII wieku na miejscu wcześniejszego kościoła z czasów karolińskich, z dzwonnicą później przebudowaną. Na szczególną uwagę zasługuje portal ze średniowiecznymi płaskorzeźbami. Inne godne uwagi zabytki sakralne Como - to Sant'Agostino , kościół wzniesiony przez cystersów na początkiu XIV wieku, gruntownie przebudowany w XX wieku (z freskami z XV-XVII wieku we wnętrzu i w przylegającym klasztorze), oraz Sant'Abbondio , kościół poświęcony w 1095 roku przez papieża Urbana II, z malowidłami z XI wieku i XIV-wiecznymi freskami w apsydzie. Jeśli chodzi o architekturę cywilną, to warto rzucić okiem na Teatro Sociale , budynek zaprojektowany przez Giuseppe Ciusiego w 1813 roku, z neoklasycystyczną fasadą, a także na tzw. Casa del Fascio (Dom Faszyzmu), budynek uchodzący za jedna z najważniejszych dzieł wspomnianego już wyżej Giuseppe Terragniego.

Markerem oznaczony jest plac znany jako Piazza Medaglie d'Oro, przy którym znajdują się dwa popularne muzea: mieszczące się w Palazzo Giovio, otwarte w 1897 roku Museum Archeologiczne (Museo Archeologico Paulo Giovio), oraz mieszczące się w innym budynku przy tym samym placu otwarte w 1932 roku muzeum historyczne, Museo storico Giuseppe Garibaldi , poświęcone zjednoczeniu Włoch i w szczególności upamiętniające pobyt Garibaldiego w Como w 1866 roku. Niedaleko Piazza Medaglie d'Oro, w Palazzo Volpi, ma siedzibę Pinacoteca Civica , z galerią sztuki i specjalistyczną biblioteką, należąca wraz ze wspomnianym wcześniej Muzeum Volty i dwoma muzeami wymienionymi przed chwilą do zespołu muzeów miejskich Como.


Mając w Como nieco więcej czasu warto odwiedzić kilka miejsc położonych nieco dalej od centrum miasta. Należa do nich oznaczone na zamieszczonej mapce: ogrody Villa Olmo, kolejka linowa Como-Brunate, muzeum jedwabnictwa, kościoł San Carpoforo oraz pozostałości zamku Baradello.

• Villa Olmo - to położone nad jeziorem ogrody z neoklasycystycznym pałacem z końca XVIII wieku zaprojektowane przez szwajcarskiego architekta Simeone Cantoniego na zlecenie markiza Innocenzo Odescalchiego. Od 1924 roku Villa Olmo jest własnością gminy Como. Ogrody są stale otwarte dla publiczności, natomiast pałac w czasie trwania organizowanych tu wystaw.
• Kolejka linowa Como-Brunate, której dolna stacja oznaczona jest markerem , a górna markerem - to działająca od 1894 roku (początkowo jako kolej parowa, później parokrotnie modernizowana), używana zarówno przez mieszkańców, jak przez turystów kolej linowo-terenowa prowadząca z Como do wsi Brunate. Długość linii wynosi 1084 m (z czego początkowe 130 m trasy biegnie tunelem), a deniwelacja 496 m. Z drogi rozciągają się widoki na Como i Jezioro Como; górna stacja jest też punktem startowym kilku szlaków turystycznych biegnących przez okoliczne wzgórza.
• Muzeum Jedwabnictwa (Museo Didattico Della Seta) - to owarte w 1990 muzeum poświęcone historii przemysłu jedwabniczego w rejonie Como.
• San Carpoforo - to XI-wieczny kościół zbudowany, zgodnie z miejscową legendą w miejscu, gdzie kiedyś znajdowała się świątynia Merkurego, by pochować szczątki św. Karpofora (zamordowanego podczas prześladowań chrześcijan za panowania Dioklecjana) i innych meczenników.
• Markerem oznaczone są pozostałości stojącego na wzgórzu na wysokości 430 m na południe od dzisiejszego Como zamku znanego jako Castel (lub Castello) Baradello, stanowiącego niegdyś część większego systemu fortyfikacji zbudowanych na początku drugiej połowy XII wieku przez Fryderyka Barbarossę. W XVI wieku zamek (z wyjątkiem wieży, która zachowała się do dziś) został rozebrany na polecenie cesarza Karola V, który nie chciał, by twierdza wpadła się w ręce Francuzów.

• Como szczyci się tym, że było miastem rodzinnym wielu wybitnych osób. Oprócz wspominanego wyżej Volty oraz obu Pliniuszów urodzili się tu m.in. Benedetto Odescalchi (1611–1689), poźniejszy papież Innocenty XI, Paolo Giovio (1483–1552), włoski historyk, od 1528 roku biskup Nocery, a także Cosima Liszt (1837-1930), córka Franciszka Liszta i druga żona Ryszarda Wagnera, od 1883 do 1908 roku dyrektor festiwalu wagnerowskiego w Bayreuth.