Kalwaria Zebrzydowska

Kalwaria Zebrzydowska - to miasto (ok. 4,5 tys. mieszkańców) w południowej Polsce, w województwie małopolskim, 34 km na południowy zachód od Krakowa , 15 km na wschód od Wadowic (➤ mapka)(➤ mapka), założone w początkach XVII wieku przez wojewodę krakowskiego Mikołaja Zebrzydowskiego, który postanowił też na pobliskich wzgórzach zbudować "kalwarię" - tzn. zespół obiektów sakralnych symbolizujących stacje Męki Pańskiej. Położone na wzgórzu Żarek sanktuarium, otoczone parkiem pielgrzymkowym, jest do dziś jednym z najważniejszych centrów religijnych w Małopolsce. Najlepszy dojazd: z Krakowa najpierw drogą 7 (E77) i następnie drogą 52 w kierunku Bielska-Białej.

Miasto położone jest w kotlinie rzeki Skawinki, u stóp góry Żar (zwanej też Żarem Zebrzydowskim) i Lanckorońskiej Góry . Jego historia sięga początków XVII wieku, gdy ówczesny wojewoda krakowski, Mikołaj Zebrzydowski, uznał, że wzgórza otaczające dzisiejsze miejsce położenia Kalwarii Zebrzydowskiej mogą stanowić doskonały teren dla zbudowania "kalwarii" - czyli zespołu kościołów i kaplic symbolizujących stacje Męki Pańskiej. Takie "kalwarie", zakładane zazwyczaj na wzgórzach, tak by ukształtowanie terenu przypominało otoczenie Jerozolimy, miały zastępować to miasto w roli celu pielgrzymki w czasach, gdy dostęp do Ziemi Świętej był utrudniony. Powstawały w Europie od początku XV wieku, a szczególnie popularne stały się z końcem XVI wieku.

Pierwszym zbudowanym na górze Żarek obiektem sakralnym był mały kościół Ukrzyżowania (dziś jeden z kościołów parku pielgrzymkowego), później powstał zespół kościelno-klasztorny bernardynów, którzy mieli opiekować się budowaną drogą krzyżową. W pobliżu, między klasztorem a Zebrzydowicami, założono dla pielgrzymów małe miasto, nazwane Zebrzydowem. Nazwę Kalwaria nadano miejscowości po pierwszym rozbiorze Polski w 1772 roku, gdy region znalazł się w granicach Austrii; pod koniec XIX wieku zmieniono nazwę na "Kalwaria Zebrzydowska", ale sama miejscowość straciła prawa miejskie, by odzyskać je dopiero w 1934 roku.

Sanktuarium pasyjno-maryjne oo. bernardynów , położone na wysokości ok. 400 m n.p.m., składające się z kościelno-klasztornego zespołu architektonicznego oraz parku pielgrzymkowego, jest dziś jednym z najważniejszych centrów religijnych w Małopolsce; od 1999 roku jest wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO (jako bodaj jedyna kalwaria na świecie, co stanowi o jej wyjątkowej atrakcyjności turystycznej).


Zespół sakralny, złożony z kościoła (Bazylika Matki Boskiej Anielskiej) i zabudowań klasztornych, pełniących dziś w dużej części funkcję infrastruktury noclegowej i gastronomicznej dla pielgrzymów i turystów, pierwotnie zbudowany w stylu manieryzmu niderlandzkiego, poźniej został rozbudowany w atylu barokowym (warto zwrócić uwagę na bogato zdobione wnętrze). Plac przed kościołem (z pomnikiem Jana Pawła II), zwany Placem Rajskim, pełni funkcję placu odpustowego.

Wokół kościoła i klasztoru rozciąga się park pielgrzymkowy - z kilkudziesięcioma małymi kościółkami i kaplicami, rozsypanymi na okolicznych wzgórzach, porośniętych starymi drzewami - prowadzą do nich tzw. dróżki o łącznej długości ok. 7 km. W jednej z bocznych kaplic (kaplicy Zebrzydowskich) umieszczony jest uchodzący za cudowny wizerunek Matki Bożej Kalwaryjskiej (Matki Bożej płaczącej), który bernardyni otrzymali podobno 5 maja 1641 roku (początek kultu maryjnego).

W Wielkim Tygodniu w Kalwarii odgrywane są słynne misteria pasyjne, zaś 13 i 15 sierpnia - uroczystości Wniebowzięcia Matki Boskiej; jedne i drugie, niezwykle rozbudowane, przyciągają do Kalwarii Zebrzydowskiej tłumy pielgrzymów i turystów z kraju i z całego świata.