Olimpia

Olimpia [Ολυμπία] - to licząca mniej niż 1 tys. mieszkańców miejscowość w Grecji, położona na półwyspie Peloponez, w regionie Grecja Zachodnia, w jednostce regionalnej Elida, 290 km na południowy zachód od Aten , ok.100 km na południe od Patras (➤ mapka(➤ mapka)). W Starożytności Olimpia była ośrodkiem kultu Zeusa, a także miejscem, gdzie przez prawie 1000 lat były rozgrywane, co 4 lata, Igrzyska Olimpijskie. Rozległe stanowisko archeologiczne z pozostałościami sanktuarium Zeusa i innych budowli o charakterze sakralnym lub służących organizacji Igrzysk, położone w pobliżu dzisiejszej Olimpii, na południowy wschód od centrum miejscowości, jest od 1989 roku wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Olympia leży na półwyspie Peloponez, w szerokiej dolinie rzeki Alfios ([Αλφειός]), najdłuższej na Peloponezie rzeki (ok. 110 km) mającej swe źródła w masywie Tajget, wpadającej do Morza Jońskiego. W Starożytności, prawdopodobnie już w XII wieku p.n.e., miejsce to było panhelleńskim, budującym tożsamość starożytnych Greków ośrodkiem kultu Zeusa. Było to także miejsce, gdzie odbywały się najważniejsze igrzyska sportowe starożytnej Grecji, Igrzyska Olimpijskie, organizowane co cztery lata od (jak się przyjmuje) 776 roku p.n.e. prawie do końca IV wieku n.e., gdy w 393 roku n.e. zostały, jako relikt pogaństwa, zniesione przez cesarza Teodozjusza I Wielkiego, ostatniego cesarza władającego zarówno zachodnią, jak wschodnią częścią Cesarstwa Rzymskiego.

Najważniejszym miejscem sanktuarium - świętego gaju w Olimpii, znanego jako Altis, była świątyna Zeusa, wzniesiona w stylu doryckim w latach 470–456 p.n.e. w centralnej jego części (w miejscu, gdzie zapewne wcześniej istniała jakaś, nie zachowana do naszych czasów, budowla poświęcona kultowi Zeusa); pod koniec lat 30. V wieku p.n.e. w świątyni umieszczony został gigantyczny (o wysokości ponad 13 m) posąg siedzacego na tronie Zeusa dłuta Fidiasza, zaliczany przez starożytnych Greków do tzw. siedmiu cudów świata. Posąg nie zachował się - został zniszczony już w V wieku w niejasnych okolicznościach (różne źródła podają różne informacje w tej kwestii); nie zachowała się również sama świątynia (miejsce, w którym stała, oznaczona jest markerem ), najpierw zniszczona w pożarze w V wieku n.e., potem dodatkowo w wyniku trzęsień ziemi w VI wieku n.e.

Według greckiego geografa Pauzaniasza żyjącego w II wieku n.e., autora Periegesis tes Hellados, przewodnika po Helladzie, na położonym na południe od wzgórza Kronos terenie otaczającym sanktuarium Zeusa znajdowało się ponad 70 różnych budowli - świątyń, ołtarzy, skarbców, budynków służących organizacji imprez sportowych, różnego rodzaju budynków pomocniczych, rzeźb, posągów, itp. Należały do nich m.in. świątynia Hery z początków VI wieku p.n.e., Prytanejon z pierwszej połowy V wieku p.n.e. (dorycki budynek "biurowo-reprezentacyjny", gdzie prawdopodobnie urzędowali organizatorzy igrzysk i gdzie zapewne świętowano zwycięstwa sportowców), Buleuterion z pierwszej połowy VI wieku p.n.e. (siedziba senatu Elidy, także budynek służący organizatorom igrzysk), stadion sportowy w wersji z V wieku p.n.e., skarbce różnych miast greckich z okresu od XII do V wieku p.n.e., usytuowane na tarasie u stóp wzgórza Kronos, Leonidajon z IV wieku (dom dla honorowych gości sanktuarium), Metroon z IV wieku p.n.e. (świątynia matki bogów, Rei), Pelopejon z VI wieku p.n.e. (temenos z symbolicznym grobem legendarnego Pelopsa), Filipejon z IV wieku (tolos zbudowany przez Filipa II Macedońskiego, ukończony przez Aleksandra Macedońskiego), czy Palestra z IV wieku p.n.e. (część kompleksu gimnazjonu).

Markerami i oznaczone są odowiednio: Muzeum Archeologiczne oraz muzeum poświęcone starożytnym Igrzyskom Olimpijskim.