Ratyzbona / Regensburg

Miasto (nieco ponad 150 tys. mieszkańców) we wschodniej Bawarii, położone 113 km na południowy wschód od Norymbergi, 124 km na północny wschód od Monachium, stolicy Bawarii (➤ mapka)(➤ mapka). Stolica oraz polityczne, gospdarcze i kulturalne centrum Górnego Palatynatu. Ratyzbona jest jednym z najstarszych miast w Niemczech, o historii sięgającej czasów starożytnych, z dobrze zachowanym średniowiecznym centrum, wpisanym w 2006 roku na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Miasto jest jednym z najpopularniejszych ośrodków turystycznych w Niemczech.


Tereny, na których leży dzisiejsza Ratyzbona, były zamieszkałe już w czasach prehistorycznych. Pod koniec I wieku n.e. Rzymianie zbudowali tu pierwsze umocnienia, a w 179 roku n.e., za panowania Marka Aureliusza, twierdzę zwaną Castra Regina, w której stacjonował jeden z legionów. O ile wiadomo, miasto było już w ostatnim okresie istnienia Cesarstwa Rzymskiego siedzibą biskupstwa; dziś Ratyzbona jest siedzibą diecezji ustanowionej w 739 roku przez św. Bonifacego-Winfryda.

Ratyzbona była ważnym miastem już we wczesnym Średniowieczu, w szczególności za panowania Karola Wielkiego (już wówczas liczyła ponad 20 tys. mieszkańców). Po podziale imperium Karolingów w 843 roku miasto stało się siedzibą wschodniej cześci państwa Franków, rządzonej przez Ludwika Niemieckiego. Jako miejsce, gdzie w 845 roku przyjęło chrzest czternastu książąt czeskich - Ratzybona odegrała kluczową rolę w chrystianizacji Czech. W XII wieku, w latach 1135-1146, zbudowany został w Ratyzbonie kamienny most - Steinerne Brücke, dziś będący jedną z najważniejszych atrakcji turystycznych miasta. Na początku XIII wieku Ratyzbona stała się wolnym miastem Rzeszy, a pod koniec XV wieku - wolnym miastem cesarskim. W 1542 roku miasto przyjęło Reformację (aczkolwiek pozostało siedzibą diecezji rzymsko-katolickiej oraz trzech opactw - St. Emmeram, Niedermünster i Obermünster - zachowujących status wolnych terytoriów Świętego Cesarstwa Rzymskiego). W latach 1663-1803 Ratyzbona była siedzibą tzw. Nieustającego Sejmu Świętego Cesarstwa Rzymskiego. W 1810 roku miasto zostało przyłączone do Królestwa Bawarii.

W czasie drugiej wojny światowej miasto uległo stosunkowo niewielkim zniszczeniom (największą stratą było zniszczenie w nalocie w marcu 1945 roku zespołu opactwa Obermünster), dzięki czemu dziś może przyciągać turystów jednym z największych dobrze zachowanych średniowiecznych zespołów urbanistyczno-architektonicznych na północ od Alp, w 2006 roku wpisanym na Listę Światowego Dzedzictwa UNESCO. Osoby zainteresowane historią miasta mogą zyskać informacje w działającym od 2007 roku biurze (Besucherzentrum Welterbe Regensburg) mieszczącym się w zabytkowym, zbudowanym w latach 1616-1620 budynku będącym niegdyś magazynem soli (Salzstadel) stojącym obok wieży na południowym krańcu Steinerne Brücke.


Bodaj najbardziej znanym zabytkiem historycznego centrum Ratyzbony, położonego między Dunajem a rejonem dworca kolejowego (markerem oznaczona jest wpływająca tu do Dunaju rzeka Regen, od nazwy której pochodzi nazwa miasta), jest wspomniany już wyżej tzw. Kamienny Most (Steinerne Brücke). Most, zbudowany w latach 1135-1146, był przez pewien czas istotnym elementem najważniejszych szlaków handlowych łączących północną Europę z Wenecją i północną Italią; przeprawili się też tędy przez Dunaj uczestnicy drugiej (1147-1149) i trzeciej (1189-1192) wyprawy krzyżowej. Przy południowym końcu mostu stoi Wieża Mostowa (Brückturm), jedyna zachowana wieża obronna Kamiennego Mostu, zbudowana prawdopodobnie w drugiej połowie XIII wieku lub w pierwszej połowie XIV wieku, a obok niej wspomniany wyżej budynek Salzstadel (po stronie wschodniej) oraz inny zabytkowy magazyn, Ambergerstadel (po stronie zachodniej). Obok Salzstadel stoi zabytkowa restauracja (Historische Wurstküche) serwująca (na wynos) słynne regensburskie kiełbaski , także uchodząca za jedną z najważniejszych atrakcji turystycznych miasta.

Najważniejszym zabytkiem sakralnym Ratzybony jest katedra św. Piotra (Dom St. Peter, Regensburger Dom) - jedna z najważniejszych gotyckich budowli w południowych Niemczech, stojąca w pobliżu miejsca, gdzie stała pierwsza ratyzbońska katedra, wzniesiona wkrótce po założeniu diecezji. Budowę obecnej katedry rozpoczęto w drugiej połowie XIII wieku. Świątynia została otwarta w 1520 roku, ale później była jeszcze wielokrotnie przebudowywana, a jej wieże ukończono dopiero w 1869 roku. We wnętrzu warto zwrócić uwagę na liczne cenne dzieła sztuki, a także zwiedzić skarbiec katedralny. Kościół jest siedzibą i główną świątynią rzymsko-katolickiej diecezji Ratyzbona (Bistum Regensburg). Jest też siedzibą słynnego chóru, znanego jako Regensburger Domspatzen.

Markerem oznaczony jest stojący na południowy wschód od katedry, przy placu Alter Kornmarkt, najstarszy kościół Ratyzbony, Stiftskirche Unserer Lieben Frau zur Alten Kapelle (zwany też krócej Stiftskirche zur Alten Kapelle lub Alte Kapelle), o historii sięgającej początków XI wieku, później przebudowany. Kościół (zwłaszcza jego wnętrze) jest jednym z najwybitniejszych przykładów architektury rokokowej w Niemczech. Warto zwrócić uwagę na kaplice boczne - w jednej z nich, Gnadekapelle, przechowywany jest uważany za cudowny obraz Matki Bożej, niegdyś, w późnym Średniowieczu, ważny cel pielgrzymek.

Innymi ważniejszymi zabytkami sakralnymi w Ratyzbonie są: dawny kościół parafialny św. Ulryka (Dompfarrkirche St. Ulrich), kościół św. Jakuba (St. Jakob), protestancki kościół parafialny znany jako Neupfarrkirche , oraz kościół St. Emmeran . Pierwszy ze wspomnianych kościołów, stojący niedaleko katedry, na wschód od niej, pochodzący z pierwszej połowy XIII wieku, jest jednym z najstarszych gotyckich kościołów w Niemczech; dziś mieści diezecjalne muzeum sztuki sakralnej. Kościół św. Jakuba, znany też jako Schottenkirche, zbudowany jako kościół klasztoru benedyktynów, pochodzący z XII wieku, jest ważnym przykładem romańskiej architektury sakralnej w Niemczech. Stoi w pobliżu średniowiecznej bramy miejskiej, Jakobstor . Po północnej stronie pobliskiego Placu Bismarcka (Bismarckplatz) wznosi się pochodzący z początków XIX wieku gmach teatru (Stadttheater Regensburg ), jednej z najważniejszej instytucji kultury w Ratyzbonie. Kościół Neupfarrkirche, stojący na jednym z centralnych placów Ratyzbony, Neupfarplatz, został zbudowany w pierwszej połowie XVI wieku, po wypędzeniu z Ratyzbony ludności żydowskiej w 1519 roku (po śmierci cesarza Maksymiliana I Habsburga); pierwotnie był katolicki, później został przejęty przez protestantów. Kościół benedyktyńskiego opactwa St. Emmeran, o historii sięgającej VIII wieku, wyróżnia się wolnostojącą dzwonnicą. Przylegające rozległe zabudowania klasztorne na początku XIX wieku zostały przekształcone w pałac potężnego rodu Thurn i Taxis (Schloss Thurn und Taxis .

Markery - oznaczają odpowiednio: pozostałości z czasów rzymskich (Porta Praetoria), pochodzącą z połowy XIII wieku najwyższą wieżę mieszkalno-obronną w mieście, Goldener Turm, wspomnianą już bramę Jakobstor, oraz bramę miejską Ostentor. Marker oznacza inną średniowieczną wieżę mieszkalną, zbudowaną w stylu romańskim, stojącą w pobliżu katedry, przy placu Alter Kornmarkt.

Markerem oznaczone jest muzeum poświęcone historii wspomnianego już wyżej Nieustającego Sejmu Świętego Cesarstwa Rzymskiego, mieszczące się w Ratuszu Staromiejskim (Altes Rathaus Regensburg), w którym Sejm obradował. W pobliżu, przy placu Haidplatz, stoi zabytkowy zajazd, Gasthof zum Goldenen Kreuz , w którym cesarz Karol V miał poznać Barbarę Blomberg, matkę księcia Juana de Austria, urodzonego w w 1547 roku w Ratyzbonie, którego pomnik (kopia pomnika w Messynie na Sycylii), postawiony w 1978 roku (400 lat po jego śmierci), oznaczony jest markerem . Na północny zachód od Ratusza Staromiejskiego stoi oznaczony markerem budynek zwany Keplergedächtnishaus, z niewielkim muzeum biograficznym poświęconym Johannesowi Keplerowi, który zmarł tu w 1630 roku.

Godnymi uwagi miejscami we wschodniej części historycznego centrum Ratyzbony jest oznaczone markerem Muzeum Historyczne (Historisches Museum Regensburg), wspomniana już wieża Ostentor , oraz zbudowana nad Dunajem w latach 1854-1856 letnia rezydencja króla Bawarii Maksymiliana II (Königliche Villa ), dziś stanowiąca własność Bawarii i użytkowana przez bawarski urząd zajmujący się ochroną zabytków (Bayerische Landesamt für Denkmalpflege). Willa leży na publicznie dostępnym terenie znanym jako VillaPark .



Warto wiedzieć, że niedaleko Ratyzbony znajdują się dwie wzniesione przez Ludwika I Bawarskiego neoklasycystyczne budowle mające upamiętniać bohaterów niemieckojęzycznego świata i kręgu kulturowego: Walhalla , zbudowana w miejscowości Donaustauf w latach 1830-1842 według projektu architekta Leo von Klenzego na wzór Partenonu, oraz Befreiungshalle , okrągła budowla na wzgórzu Michelsberg w miejscowości Kelheim.

W pobliżu Kelheim, na południowy zachód od Befreiungshalle, nad Dunajem, leży też godne odwiedzenia benedyktyńskie opactwo Weltenburg (Kloster Weltenburg), założone w pierwszej połowie VII wieku, uchodzące za najstarszy klasztor na terenie Bawarii.