Utrecht

Liczące ok. 360 tys. mieszkańców miasto w środkowej Holandii, położone w prowincji Utrecht, 65 km na wschód od Hagi , 45 km na południowy wschód od Amsterdamu (➤ mapka)(➤ mapka). Stolica prowincji Utrecht. Miasto o długiej historii, znane w szczególności z roli, jaką odgrało w XVI wieku w wojnie o wyzwolenie Holandii spod panowania hiszpańskiego. Miasto uniwersyteckie, ważny ośrodek kulturalny, węzeł komunikacyjny.

Wiadomo,że tereny, na których leży dzisiejszy Utrecht, były zamieszkałe już w czasach prehistorycznych, ale za początek historii miasta uważa się zazwyczaj budowę w połowie I wieku n.e., za panowania cesarza Klaudiusza, rzymskich fortyfikacji wyznaczających północne granice imperium. W pierwszym okresie nowożytnej historii Utrechtu, od końca VII wieku (gdy papież Sergiusz I mianował anglosaskiego misjonarza, św. Willibrordusa, biskupem Fryzów) do 1527 roku, miasto (z prawami miejskimi nadanymi w 1122 roku) było siedzibą potężnego i bogatego biskupstwa i jednym z najważniejszych ośrodków chrześcijaństwa w ówczesnej Holandii, a zarazem, dzięki korzystnemu położeniu, ważnym ośrodkiem handlowym. W 1528 roku świecka władza nad Utrechtem przeszła w ręce cesarza Karola V Habsburga, kilkadziesiąt lat później jednak miasto przyłączył się do buntu przeciwko panowaniu Hiszpanów, a w 1579 roku właśnie w Utrechcie podpisany został przez północne prowincje Holandii traktat uważany przez historyków za początek długiego procesu prowadzącego ostatecznie do powstania dzisiejszej niepodległej Holandii.

Dzisiaj Utrecht jest czwartym pod względem liczby ludności miastem Holandii, ważnym ośrodkiem gospdarczym, naukowym (Uniwersytet) i kulturalnym, a także ważnym węzłem komunikacyjnym. Warto też wiedzieć, że od 1853 roku, gdy rząd holenderski zezwolił Watykanowi na przywrócenie biskupstwa Utrechtu (zlikwidowanego w 1580 roku przez protestancke władze Republiki Zjednoczonych Prowincji Niderlandów), Utrecht stał się ponownie stolicą holenderskiego katolicyzmu.


Głównym, z turystycznego punktu widzenia, placem Utrechtu, jest Domplein , plac położony na wschód od malowniczego kanału Oude Gracht , przy którym stoją, oddzielnie, wieża katedralna (Domtoren) po stronie zachodniej, oraz katedra św. Marcina (Domkerk) po stronie wschodniej. Wznosząca się na wysokość ok. 112 metrów gotycka wieża jest najwyższą wieżą kościelną w Holandii; z platformy widokowej u nasady hełmu (wejście po schodach) rozciąga się rozległy i spektakularny widok na Utrecht i okolice. Została wzniesiona w latach 1321-1382 jako dzwonnica kościoła św. Marcina (wówczas kościoła katedralnego katolickiej diecezji Utrechtu), zbudowanego w latach 1254-1517, poźniej przejętego przez protestantów. Z tej ogromnej świątyni zachowała się tylko część wschodnia, oznaczona markerem ; wadliwie skonstruowana i nieukończona nawa w części zachodniej zawaliła się podczas burzy w 1674 roku (dlatego dzwonnica i zachowana część świątyni stoją w pewnej odległości od siebie). Na wieży znajduje się zespół 14 dzwonów (w tym 7 zabytkowych, pochodzących z początków XVI wieku i 7 współczesnych) i carillon. Zwiedzając katedrę warto pamiętać o otoczonym krużgankami dziedzińcu (Pandhof Domkerk) między kościołem a kapitularzem , gdzie 23 stycznia 1579 roku została podpisana wspomniana wyżej unia utrechtcka. Kapitularz dziś jest połączony z głównym gmachem Uniwersytetu w Utrechcie . Marker oznacza położony na wschód od katedry kościół Pieterskerk, konsekrowany w 1048 roku, jeden z najstarszych zabytków Utrechtu.

Drugim, obok okolic Domplein, najpopularniejszym rejonem turystycznym Utrechtu są okolice wspomnianego wyżej kanału Oude Gracht, głównego kanału przepływającego przez centrum miasta, z zachowaną zabytkową zabudową obu brzegów i wieloma mostami, z których bodaj najbardziej znanym jest Stadhuisbrug utworzony w 1547 roku przez połączenie dwóch starszych mostów (Huidenbrug i Broodbrug) i będący jednym z głównych placów historycznego centrum. Będąc tu, warto zwrócić uwagę na oznaczony markerem neoklasycystyczny, zbudowany w 1830 roku ratusz, oraz na stojący w pobliżu zabytkowy budynek poczty, Postkantoor Utrecht , zbudowany w 1920 roku, dziś mieszczący m.in. bibliotekę miejską, kino, przestrzeń wystawową, lokale gastronomiczne, itp.

Do innych ważniejszych atrakcji Utrechtu należą dwa muzea: Museum Catharijneconvent , założone w 1979 roku muzeum sztuki sakralnej, mieszczące się w kompleksie budynków obejmującym dawny XV-wieczny klasztor joannitów i kościół św. Katarzyny (który jest obecnym kościołem katedralnym katolickiej diecezji Utrechtu), gromadzące bogatą kolekcję dzieł sztuki (malarstwo, rzeźba, rzemiosło artystyczne, ceramika, przedmioty z kości słoniowej, itp.) oraz Centraal Museum , założone w 1838 roku, najstarsze muzeum miejskie w Holandii, z kolekcją malarstwa i działem sztuki użytkowej, zarządzające też od niedawna modernistyczną willą (zwaną Rietveld Schröderhuis ) zaprojektowaną w 1924 roku przez Gerrita Rietvelda, uważaną za jedno z najbardziej reprezentatywnych dzieł grupy De Stijl (zwiedzanie z przewodnikiem).

Marker (na pierwszej z mapek zamieszczonych na tej stronie) oznacza Paushuize ("dom papieża"), renesansowy dom zbudowany przez Adriaana Floriszoona Boeyensa, urodzonego w Utrechcie w 1459 roku, zmarłego w Rzymie w 1523 roku duchownego katolickiego, w 1522 roku wybranego na papieża (znanego jako Adrianus VI) - jedynego papieża z Holandii i ostatniego przed Janem Pawłem II papieża nie będącego Włochem. Boeyens (1 lipca 1517 roku mianowany kardynałem przez Leona X), zlecił w tymże roku budowę domu w Utrechcie, przebywając w Hiszpanii, na dworze cesarza Karola V, spodziewając się jednak powrotu do rodzinnego miasta; ostatecznie nigdy w nim nie zamieszkał. Budynek pełnił w przeszłości różne funkcje; dziś jest wykorzystywany do celów reprezentacyjnych oraz jako miejsce organizacji kongresów, konferencji, ale także innych imprez (w tym wesel).