Waranasi

Waranasi (Benares, Kaśi) [ang. Varanasi, Banaras lub Benaras, Kashi] - to najstarsze miasto w Indiach i jedno z najstarszych zamieszkanych bez przerwy, od chwili powstania do dnia dzisiejszego, miast na świecie. Położone nad Gangesem w stanie Uttar Pradeś [Uttar Pradesh], ok. 260 km ( w linii prostej) na południowy wschód od stolicy stanu - Lucknow , ok. 700 km od Delhi , ok. 360 km od Katmandu w Nepalu (➤ mapka)(➤ mapka). Ponad 3,1 mln mieszkańców. Leży między dopływami Gangesu - Waruną [Varuna] i Asi [Assi] (skąd większość źródeł wywodzi nazwę miasta). Waranasi, uważane za religijną stolicę Indii, odwiedzają miliony pielgrzymów i turystów. Miasto ma dwie stacje kolejowe (jedną w centrum, drugą ok. 15 km na wschód od centrum) i lotnisko (18 km na północny zachód, w miejscowości Babatpur).

Waranasi jest jednym z najstarszych miast świata. Według wyznawców hinduizmu zostało założone przez boga Śiwę [ang. Shiva], co nadaje mu szczególny status. Przyjmuje się najczęściej, że pierwsza osada powstała około 3000 lat temu. W pierwszym tysiącleciu p.n.e. znana była jako Kaśi [Kashi] ("Miasto Światła"), gdzie żyło jedno z plemion Ariów. Przez długi czas Waranasi było główną siedzibą buddyzmu. Okres rozkwitu miasta jako centrum hinduizmu przypada na ostatnie stulecia pierwszego tysiąclecia, gdy hinduizm, po okresie upadku, odrodził się w Indiach, w znacznym stopniu pod wpływem działalności Śankary, żyjącego prawdopodobnie w VIII wieku (są w tej kwestii duże rozbieżności wśród uczonych), jednego z najwybitniejszych indyjskich filozofów i reformatorów religijnych, twórcy Adwajtawedanty.


W końcu XII wieku północne Indie zostały podbite przez muzułmanów. Nowi władcy niszczyli najcenniejsze świątynie starej kultury, w wyniku czego, paradoksalnie, w Waranasi, "najstarszym mieście Indii", nie ma zabytków (większość budowli pochodzi z ostatnich 200 lat); do szczególnych zniszczeń doszło w czasach panowania Aurangzeba (1658-1707), szóstego władcy imperium Mogołów, fanatycznego propagatora islamu. W latach 1775-1947 Waranasi, formalnie pozostając jednym z wielu królestw rządzonych przez lokalnych władców (oficjalny status "królestwa Waranasi" zostało miastu i okolicom nadane w 1737 roku, jeszcze za panowania Mogołów), znajdowało się de facto w rękach Brytyjczyków, buntując się przeciwko nim w roku 1857, podczas tzw. powstania sipajów. Od 1947 roku jest jednym z miast niepodległej Republiki Indii.

Główną turystyczną atrakcją Waranasi są ghaty - schody do rzeki - ciągnące się wzdłuż zachodniego brzegu Gangesu, którymi miliony pielgrzymów przybywających do Waranasi schodzą do świętej rzeki, by modlić się i dokonać rytualnych ablucji. Szczególną rolę pełnią ghaty kremacyjne, gdzie odbywają się ceremonie pogrzebowe. W pobliżu ghatów obowiązuje zakaz ruchu samochodowego; dojazd rikszami jest dozwolony, ale lepiej dojść do rzeki pieszo. Najlepszą formą oglądania ghatów jest rejs łodzią po rzece; najczęściej, zaczynając w Daśaśwamedha Ghat [Dasaswemedh Ghat] , płynie się najpierw w górę rzeki do Assi Ghat , a następnie zawraca i płynie do Manikarnika Ghat .

Dla wyznawców hinduizmu Waranasi jest miejscem świętym. Każdy powinien tu przybyć przynajmniej raz w życiu i odbyć rytualną, oczyszczającą z grzechów kąpiel w świętej rzece Ganges - będącej ucieleśnieniem Gangi, bogini oczyszczenia.

Dla pielgrzymów przybywających do Waranasi najważniejszych jest pięć ghatów, w których mają obowiązek dokonać kąpieli w określonej kolejności tego samego dnia. Są to: Asi, Daśaśwamedha Ghat, Barnasangam, Panćaganga, Manikarnika. Od wczesnego rana skupiają się na poszczególnych ghatach, by medytować w rytualnych, często bardzo skomplikowanych pozycjach, składać ofiary (pudźa) i odbywać oczyszczające kąpiele.

Z kolei śmierć w Waranasi, spalenie zwłok na jednym z ghatów kremacyjnych i wrzucenie prochów do Gangesu jest marzeniem każdego Hindusa, ponieważ daje szansę na zbawienie (moksha), uwolnienie się cyklu reinkarnacyjnego. Dla ściągających z całych Indii pielgrzymów pragnących dożyć tu swoich ostatnich dni wybudowano tzw. poczekalnię śmierci - betonowe pomieszczenie, gdzie mogą się przespać na papierowych posłaniach.


Jednym z najważniejszych, najstarszych i jednocześnie najbardziej kolorowych ghatów w Waranasi jest Daśaśwamedha Ghat. Tu można zobaczyć piękną panoramę rzeki, spotkać największą liczbę sadhus (świętych mężów) i brahminów (kapłanów). Każdego wieczora odbywa się "wieczorna ceremonia aarti" - trwający około 1,5 godziny hinduistyczny rytuał o bardzo skomplikowanej, widowiskowej liturgii, wywodzącej się z wedyjskich rytuałów ognia, w którym światło świec, z knotami moczonymi w ghee lub kamforze, jest ofiarowane bóstwu Gangi. Po zakończonej ceremonii setki zapalonych świec w wiankach z kwiatów płyną rzeką. Daśaśwamedha Ghat znaczy dosłownie "ghat dziesięciu poświęconych koni": według legendy bóg Brahma poświęcił tu 10 koni, aby pozwolić Śiwie wrócić z wygnania. Jest to jeden z najstarszych ghatów w Waranasi.

Manikarnika Ghat - to główny ghat kremacyjny w Waranasi, najświętszy ze wszystkich, związany z kultem boga Wisznu (kreacji) i Śiwy (zniszczenia), symbol narodzin i destrukcji. Każdy wyznawca hinduizmu pragnie być spopielony właśnie tutaj, ale jedynie najbardziej zasłużone rodziny mogą kremować swoich zmarłych.

Na Manikarnika Ghat jest święta studnia, zwana Manikarnika Kund (Studnia Wiedzy). Według legendy stoi na źródle, które powstało w miejscu, gdzie podczas tańca upadł kolczyk Parvat, małżonki boga Śiwy. Pomiędzy studnią a ghatem leży kamienna płyta ze śladami, jak wierzą pielgrzymi, stóp Wisznu.

Niedaleko Manikarnika Ghat w labiryncie starego miasta, stoi tzw. Złota Świątynia , poświęcona Wiśweśwara–Śiwie (czyli Śiwie władcy wszechświata - Wiśwanatha), najważniejszy obiekt dla wyznawców hinduizmu. Turyści nie mają wstępu na jej teren. Obecna świątynia została zbudowana w 1776 roku przez Ahalya Bai, na miejscu, w którym wcześniej istniała świątynia, zburzona przez muzułmanów w 1600 r. Pokrycie jej złotych wież (ponad 800 kg), było darem maharadży Lahore Randźita Singha. W świątyni znajduje się "Kolumna Światła" [Vishwanath Jyotirlinga] - podobno tak właśnie, jako kolumna światła, ukazał się po raz pierwszy Śiwa.

Waranasi jest miastem, w którym działa kilka szkół wyższych. Szczególne znaczenie ma uczelnia znana jako Banaras Hindu University , założona w 1916 roku. Posiada największy na świecie (ok. 700 ha) kampus, usytuowany na terenach podarowanych przez maharadżę Waranasi. BHU słynie ze studiów nad sanskrytem i innymi tradycyjnymi sztukami indyjskimi, ale ma również stojące na wysokim poziomie wydziały humanistyczne i techniczne oraz medyczne, a także poświęcone sztukm pięknym. Studiuje tu około 15 tys. studentów, wielu spoza Indii. Na terenie kampusu znajduje się znana Świątynia Matki Indii, z wykutą w marmurze mapą Indii.


W odległości 13 km na północny wschód od Waranasi leży miejscowość Sarnath, gdzie Budda wygłosił swoje pierwsze kazanie. Sarnath jest jednym z czterech najświętszych miejsc buddyzmu, obok miejsca urodzenia, miejsca przebudzenia i miejsca śmierci Buddy.

W odległości 14 km na wschód od Waranasi, po drugiej stronie rzeki, znajduje się twierdza zwana Ramnagar Fort - historyczna i obecna siedziba maharadży Waranasi, który jest kulturalnym patronem miasta i wszystkich ceremonii religijnych. Twierdza, zbudowana z kremowego piaskowca, pochodzi z XVIII w. Na jej terenie jest świątynia i muzeum.

• Waranasi jest znanym ośrodkiem tkactwa jedwabnego, wytwarzane są tu metodami rzemieślniczymi słynne jedwabne brokaty.
• Turyści powinni pamiętać, że fotografowanie (zwłaszcza z bliska) ceremonii pogrzebowych w Waranasi jest niedopuszczalne.