Wisła

Miasto (około 12 tys. mieszkańców) i gmina w południowej Polsce, w województwie śląskim, na Śląsku Cieszyńskim, 91 km na południowy zachód od Katowic , 42 km od Bielska-Białej , 31 km od Cieszyna , 10 km na południowy wschód od Ustronia ; gmina sąsiaduje z Republiką Czech (➤ mapka)(➤ mapka). Wisła jest jednym z najlepiej znanych i najpopularniejszych ośrodków wypoczynkowych i turystycznych w regionie, w lecie stanowiąc dobrą bazę wypadową dla turystyki pieszej i rowerowej, w zimie - ośrodek narciarski.

Pierwsi osadnicy znaleźli się na terenach, na których leży dzisiejsza Wisła, na przełomie XVI i XVII wieku; pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z 1615 roku. Początkowo życie miejscowej ludności oparte było głównie na gospodarce pasterskiej, a rozwój nie był zbyt dynamiczny. Liczba ludności wprawdzie rosła, m.in. dlatego, że wzrastała liczba osadników szukających schronienia przed prześladowaniami religijnymi w okresie kontrreformacji; szybszy rozwój miejscowości zaczął się jednak dopiero w XIX wieku.

W 1837 roku powstała droga łącząca Wisłę z Ustroniem, rok później oddano do użytku nowy (murowany) kościół ewangelicki, a w 1856 roku - również kościół katolicki. Pojawiło się zainteresowanie okolicami miejscowości: pobliską Baranią Górą (pierwsza udokumentowana wycieczka na jej wierzchołek miała miejsce w 1810 roku) oraz znajdującymi się na jej zboczach źródłami rzeki Wisły (wiadomo, że w 1843 roku odbył taką wycieczkę poeta i geograf Wincenty Pol).

W drugiej połowie XIX wieku Wisła stała się szerzej znana, głównie dzięki działalności Bogumiła Hoffa (1829-1894), krajoznawcy i badacza kultury ludowej, który odwiedziwszy Wisłę w 1882 roku zaczął ją intensywnie reklamować, a trzy lata poźniej zbudował tu pierwszą willę o charakterze wypoczynkowym. Do rozpropagowania walorów miejscowości i szybkiego wzrostu liczby letników przyczynił się też warszawski filozof i psycholog (najbardziej znany ze swych eksperymentów parapsychologicznych) Julian Ochorowicz (1850-1917), który wybudował w Wiśle kilka pensjonatów i sam się tu w 1899 roku osiedlił; przyjeżdżali do niego m.in. Bolesław Prus, Władysław Reymont i Maria Konopnicka. W 1911 roku - do czego także przyczynili się Hoff i Ochorowicz - powstał w Wiśle zakład kąpielowy, a sama miejscowość uznana została oficjalnie za letnisko, odznaczające się szczególnymi walorami klimatycznymi.

Dalszy rozwój miejscowości nastąpił w okresie międzywojennym - powstała nowa droga z Cieszyna, doprowadzono do Wisły linię kolejową, uruchomiona została komunikacja autobusowa między Wisłą a Cieszynem i Katowicami. Powstawały nowe wille i pensjonaty, rozbudowywana była infrastruktura turystyczna (m.in. basen, skocznia narciarska, korty tenisowe, itp.). W 1931 roku miejscowe władze przekazały ówczesnemu Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej Ignacemu Mościckiemu zbudowaną ze składek ludności rezydencję na Zadnim Groniu, co dodatkowo przyczyniło się do wzrostu popularności Wisły jako miejscowości wypoczynkowej. Po II wojnie światowej większość przedwojennych willi i pensjonatów znacjonalizowano - zachował się jednak charakter miejscowości (która w 1962 roku otrzymała prawa i jej rola jako jednego z najważniejszych letnisk i ośrodków turystycznych Śląska i całej południowej Polski.

Centrum Wisły położone jest na wysokości nieco ponad 400 m n.p.m. Najwyższymi wzniesieniami w pobliżu miasta są: Barania Góra (1220 m n.p.m.), drugi pod względem wysokości, po Skrzycznem (1257 m n.p.m.), szczyt Beskidu Śląskiego i Stożek Wielki (978 m n.p.m.). Niedaleko Wisły jest też Wielka Czantoria (866 m n.p.m.). Specjalna wieża zbudowana na wierzchołku Baraniej Góry jest dobrym punktem widokowym. Szczególną atrakcją Baraniej Góry są znajdujące się na jej zboczu, na wysokości 1107 m n.p.m., źródła potoków zwanych Czarną i Białą Wisełką, które łączą się (w leżącym u podnóża Baraniej Góry zaporowym Jeziorze Czerniańskim) tworząc rzekę Wisłę.

W lecie okolice Wisły są doskonałym terenem dla turystyki pieszej i rowerowej. W zimie Wisła jest popularnym ośrodkiem narciarskim. Wisła jest też ośrodkiem skoków narciarskich oraz - co dla miłośników tej dycypliny sportu jest ważne - miejscowością, z której pochodzi znany polski skoczek Adam Małysz. W 2008 roku oddana została do użytku nowa skocznia ("Wisła Malinka"), jedna z dwu skoczni w Polsce nadających się do organizowania zawodów miedzynarodowych na najwyższym poziomie.

Będąc w Wiśle warto wybrać się na wycieczkę na każdą z dwu pobliskich przełęczy: Kubalonkę , na drodze 941 prowadzącej z Wisły na południe, w kierunku Istebnej , oraz Przełęcz Salmopolską , na drodze 942 prowadzącej do Szczyrku . Obie drogi są bardzo malownicze. Z przełęczy Kubalonka wąska droga leśna prowadzi do rezydencji Prezydenta RP.

Za centrum Wisły uważa się plac Bogumiła Hoffa . Markerem oznaczony jest pochodzący z 1838 roku klasycystyczny ewangelicko-augsburski kościół Apostołów Piotra i Pawła - główny kościół protestancki w Wiśle, która - o czym warto wiedzieć - jest jedynym w Polsce miastem z przewagą ludności protestanckiej i silnym ośrodkiem luteranizmu. W dawnej, pochodzącej z 1794 roku karczmie mieści się obecnie Muzeum Beskidzkie (oddział Muzeum Śląska Cieszyńskiego). Markerem jest oznaczony pałacyk myśliwski Habsburgów z lat 1897-1898 r., niegdyś stojący na polanie u stóp Baraniej Góry, przeniesiony do centrum miasta i pełniący obecnie funkcję siedziby miejscowego koła PTTK. Spacerując po parku Kopczyńskiego, między placem Hoffa i wiślańskim deptakiem a rzeką, warto rzucić okiem na amfiteatr , stający się corocznie w pierwszej połowie sierpnia główną areną odbywających się w Wiśle imprez w ramach tzw. Tygodnia Kultury Beskidzkiej (Wisła jest jedną z kilku miejscowości organizujących ten festiwal).

Szczególną atrakcją dla turystów przebywających w Wiśle może być modernistyczna rezydencja zbudowana w latach 1929-1930, według projektu znanego architekta Adolfa Szyszko-Bohusza, dla ówczesnego Prezydenta RP Ignacego Mościckiego, pełniąca w latach 1931-1952 i obecnie od 2002 roku funkcję rezydencji prezydentów Polski.

Właściwą rezydencję prezydenta stanowi tzw. Zamek Górny - którego część można zwiedzać (w zorganizowanych grupach, po uprzedniej rezerwacji). Tzw. Zamek Dolny - to pomieszczenia konferencyjne, hotel i restauracja; do całości rezydencji zalicza się też kaplicę św. Jadwigi Śląskiej, pochodzącą z 1909 roku.