Bivio

Bivio (po niemiecku Stalla, w języku retoromańskim Beiva) - to niewielka (ok. 200 mieszkańców) miejscowość położona w dolinie Oberhalbstein (Val Sursette, Surses), w szwajcarskim kantonie Gryzonia, nad rzeką Julia (Giulia, Gelgia), 65 km na południowy wschód od Churu , stolicy Gryzonii, 18 km od miejscowości Savognin , politycznego centrum gminy Surses, 16 km na zachód od Silvaplany w Górnej Engadynie, 9 km na zachód od przełęczy Julierpass 2284 m , łączącej dolinę Oberhalbstein z Górną Engadyną. Miejscowość turystyczna w pobliżu dwu przełęczy alpejskich, wspomnianej Julierpass i Septimerpass , w zimie ośrodek narciarski (➤ mapka)(➤ mapka). Dojazd drogą 3.

Do końca 2015 roku Bivio było samodzielną gminą w okręgu Surses, w dystrykcie Albula w Gryzonii. 1 stycznia 2016 z połączenia wielu dawnych gmin tego okręgu powstała gmina Surses. Bivio leży w najbardziej na południowy wschód wysuniętej części gminy i jest najwyżej położoną miejscowością w gminie - na wysokości 1769 m n.p.m. Językiem oficjalnym w Bivio jest język włoski, mimo, że dziś większość mieszkańców mówi po niemiecku; często można się też spotkać z określeniem Bivio jako "najbardziej wielojęzycznej miejscowości Szwajcarii", ponieważ używa się tu, obok włoskiego i niemieckiego, także języka retoromańskiego, dialektu lombardzkiego i jeszcze paru innych dialektów.

Pierwsze wzmianki o Bivio pochodzą z IX wieku. Historyczne znaczenie miejscowości związane jest głównie z jej położeniem na tradycyjnym, znanym już od czasów rzymskich szlaku handlowym prowadzącym przez przełęcz Septimerpass (2310 m), niegdyś jednym z ważniejszych przejść przez Alpy, łączącym dolinę Oberhalbstein z doliną Val Bregaglia, a także w pobliżu innej ważnej przełeczy alpejskiej, Julierpass (2284 m), przez którą prowadzi droga do Górnej Engadyny, skąd, przez przełęcz Malojapass (1815 m) prowadzi droga do doliny Val Bregaglia (Septimerpass od dawna nie jest już przełęczą drogową). Dziś położenie Bivio jest jednym z główych elementów decydujących o znaczeniu miejscowości z turystycznego punktu widzenia.


W samej miejscowości głównymi zabytkami są dwa kościoły, katolicki i ewangelicki (w Bivio Reformację przyjęła, inaczej niż w wielu innych miejscowościach regionu, tylko część mieszkańców). Katolicki kościół parafialny Sankt Gallus , istniejący już w XIII wieku lub nawet wcześniej, był po przebudowie na początku drugiej połowy XV wieku rekonsekrowany, i potem raz jeszcze rekonsekrowny w roku 1518; we wnętrzu warto zwrócić uwagę na późnogotycki ołtarz wykonany przez Ivo Strigela z Memmingen. Kościół ewangelicki pochdzi z drugiej połowy XVII wieku; obecnego wyglądu nabrał po renowacji przeprowadzonej w latach 1996-1997.