Pula

Liczące prawie 60 tys. miasto w Chorwacji, położone nad Adriatykiem, na południowym krańcu półwyspu Istria, w żupanii istryjskiej, 54 na południe od miejscowości Pazin , stolicy żupanii, 59 km na południowy wschód od miejscowości Poreč , innego ważnego ośrodka turystycznego na półwyspie (➤ mapka(➤ mapka)). Miasto jest znane z licznych zabytków rzymskich.

Pula (nazwa włoska: Pola) jest największym miastem na półwyspie Istria i ósmym największym miastem Chorwacji. Miasto leży na kilku wzgórzach w pobliżu południowego krańca Istrii, w głębokiej zatoce. W Starożytności, co najmniej od V wieku p.n.e., tereny dzisiejszej Puli zamieszkiwali Ilurowie. W II wieku p.n.e. zostały zajęte przez Rzymian, a od 43 roku p.n.e. Pula była kolonią rzymską (Pietas Julia) pełniąc rolę ważnego ośrodka administracyjnego i handlowego. W 425 roku miasto stało się siedzibą biskupstwa. Po upadku Cesarstwa Rzymskiego Pula znalazła się najpierw pod kontrolą Bizancjum, później - Republiki Weneckiej. Na pewien czas, w wyniku licznych epidemii, miasto wyludniło się i podupadło, odzyskując znaczenie w XIX wieku, stając się liczącym się ośrodkiem przemysłowym oraz ważnym portem handlowym i wojennym, a także ośrodkiem turystycznym. Po pierwszej wojnie światowej Pula, podobnie jak cała Istria, należała do Włoch, po drugiej wojnie - do Jugosławii, a po rozpadzie Jugosławii znalazła się w granicach Chorwacji (tracąc przy tym wówczas pozycję istryjskiego centrum administracyjnego na rzecz miejscowości Pazin).


Miasto znane jest z licznych dobrze zachowanych zabytków z czasów rzymskich, z których bodaj najsłynniejszym jest oznaczony markerem amfiteatr, zbudowany prawdopodobnie w czasach panowania Wespazjana. Amfiteatr, mogący pomieścić ponad 20 tys. widzów, jest jednym z trzech najlepiej zachowanych amfiteatrów rzymskich, obok amfiteatru w Rzymie oraz ammfiteatru w Al-Dżamm w Tunezji. Dziś w sezonie letnim w amfiteatrze organizowane są festiwale filmowe.

Markerem oznaczony jest plac (Trg Forum) zajmujący miejsce rzymskiego Forum , przy którym stoją m.in.: świątynia Augusta (Augustov hram) wzniesiona za panowania Oktawiana Augusta w I wieku n.e. oraz pochodzący z XIII wieku budynek ratusza . Do innych ważniejszych zabytków rzymskich należą: tzw. mały teatr rzymski (Rimsko Kazalište), łuk triumfalny z I wieku znany jako Łuk Sergiusza (Slavoluk Sergijevaca), oraz dwie bramy: tzw. Brama Herkulesa (Herkulova vrata, z płaskorzeźbą przedstawiającą głowę Herkulesa) z I wieku i Porta Gemina (Dvojna vrata) z połowy II wieku, jedna z nielicznych bram zachowanych po rozebraniu murów miejskich w XIX wieku. Niedaleko teatru oraz wspomnianych wyżej bram znajduje się oznaczone markerem muzeum archeologiczne (Arheološki muzej Istre).

Do głównych chrześcijańskich zabytków sakralnych Puli zalicza się katedrę Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny (Uznesenje Blažene Djevice Marije) oraz kaplicę Santa Maria Formosa (Kapela sv. Marije Formoze). Katedra powstała w VI wieku, gdy Pula stała się siedzibą biskupstwa. Została rozbudowana w X wieku, przebudowana w XV wieku, a jej obecny kształt, z późnorenesansową fasadą, pochodzi z początków XVI wieku. Kaplica Santa Maria Formosa została zbudowana na planie krzyża greckiego, także w VI wieku, przez diakona Maksymiana, poźniejszego pierwszego arcybiskupa Ravenny. Innym godnym uwagi zabytkiem jest zespół kościelno-klasztorny franciszkanów (Crkva i samostan sv. Franje) z kościołem św. Franciszka znanym z podwójnej ambony, której jedna strona wychodzi na ulicę.

Markerem oznaczona jest zaprojektowana w kształcie gwiazdy z czterema bastionami twierdza wenecka (Kaśtel) z XVII wieku, zbudowana na pozostałościach rzymskiego capitolium zaprojektowana na szczycie wzgórza położonego w centrum Starego Miasta. Od 1961 roku jest siedzibą muzeum historycznego.