Zagrzeb /Zagreb

Stolica i największe miasto (ok. 800 tys. mieszkańców) Chorwacji, położone 382 km na południe od Wiednia, 381 km od Bratysławy, 374 km na południowy zachód od Budapesztu, 374 km na wschód od Wenecji i 138 km od Lublany (➤ mapka)(➤ mapka). Administracyjne, gospodarcze i kulturalne centrum Chorwacji, węzeł komunikacyjny, liczący się ośrodek turystyczny.

Zagrzeb leży na północnym brzegu rzeki Sawa, na wysokości 122 m n.p.m., na południowych zboczach pasma górskiego znanego jako Medvednica (z najwyższymi szczytami nieco przekraczającymi wysokość 1000 m n.p.m.). Jest miastem wydzielonym na prawach żupanii, stolica kraju i stolicą otaczającej miasto żupanii zagrzebskiej.

Tereny, na których leży dzisiejszy Zagrzeb, były zamieszkałe w czasach rzymskich, jednak pierwsza wzmianka o mieście będącym zalążkiem dzisiejszego Zagrzebia pochodzi z pierwszej połowy XI wieku roku, gdy składało się ono z dwóch ośrodków, dzisiaj tworzących dzielnice Gornji Grad (Górne Miasto) i Kaptol. Górne Miasto, znane też pod nazwą "Gradec", było zamieszkałe w większości przez rzemieślników i kupców, Kaptol, zamieszkały w dużej części przez duchowieństwo, zajmował tereny wokół stojącego tam kościoła, w 1094 roku podniesionego do godności katedry. Gradec i Kaptol są dziś dwiema najbardziej interesującymi z punktu widzenia turystycznego dzielnicami miasta; trzecią jest miejskie centrum współczesnego Zagrzebia, ukształtowane w XIX i XX wieku - Donji Grad (Dolne Miasto).


Górująca nad miastem katedra Wzniebowzięcia Najświętszej Marii Panny , najwyższa budowla sakralna w Chorwacji, pochodzi, w swym obecnym kształcie, z XIX wieku. Pierwszą katedrą w Zagrzebiu był kościół istniejący już przez 1094 rokiem i podniesiony w tymże roku do godności katedry. Świątynia ta została zniszczona podczas najazdu Mongołów w 1242 roku, w drugiej połowie XIII wieku odbudowana, ale w 1880 roku ponownie zniszczona, tym razem w wyniku trzesienia ziemi. Wówczas, w ostatnich dwu dekadach XIX wieku, została odbudowana w stylu neogotyckim, z dwie bardzo wysokimi (ponad 100 metrów) wieżami, i w takim kształcie przetrwała do dzisiaj. We wnętrzu warto zwrócić uwagę na kilka cennych dzieł sztuki, a także zwiedzić skarbiec, z najstarszymi eksponatami pochodzącymi z XI wieku.

Za główny plac Górnego Miasta uważa się Plac św. Marka (Trg svetog Marka, Mrkov trg) ze stojącym na nim kościołem św. Marka (Crkva svetog Marka), zbudowanym w XIV wieku w stylu gotyckim na romańskich fundamentach, później przebudowanym w stylu neogotyckim, z charakterystycznym dachem zdobionym dachówką w barwach narodowych Chorwacji oraz herbami Chorwacji i Zagrzebia. Warto zwrócić uwagę na zachowany z epoki Średniowiecza południowy portal z rzeźbami apostołów.

Markerem oznaczona jest tzw. Kamienna Brama (Kamenita vrata), będąca niegdyś elementem dawnego systemu murów miejskichj Górnego Miasta, jedyna zachowana z czterech bram dawnego Gradca. W Kamiennej Bramie przechowywany jest uważany za cudowny (ponieważ w niezrozumiały sposób ocalał w pożarze w 1731 roku) obraz Matki Bożej z XVI lub XVII wieku, popularny przedmiot kultu. Marker oznacza pochodzącą z XIII wieku wieżę Lotrščak (kula Lotrščak), z której rozciąga się widok na Dolne Miasto.

Za najważniejszy plac Dolnego Miasta uchodzi plac bana Josipa Jelačicia (Trg bana Josipa Jelačića), niegdyś pełniący funkcję rynku targowego, dziś centrum współczesnego Zagrzebia i atrakcja turystyczna. Na placu stoi pomnik Josipa Jelačicia, chorwackiego arystokraty i naczelnego dowódcy wojsk chorwackich w latach 1848-1849. Z placu odchodzi w kierunku zachodnim Ilica , główna ulica handlowa Zagrzebia.