Brunico (niemiecka nazwa: Bruneck) - to liczące ok. 16,5 tys. mieszkańców miasto i gmina we Włoszech, położone w regionie Trydent-Górna Adyga, w prowincji Bolzano, 67 km na południowy wschód od przełęczy Brenner , 74 km na północny wschód od Bolzano , stolicy prowincji (➤ mapka)(➤ mapka). Największe miasto doliny Val Pusteria, znane z XIII-wiecznego zamku oraz z położonego w pobliżu ośrodka narciarskiego, jednego z największych w Południowym Tyrolu.
Brunico leży na wysokości 838 m n.p.m., w pobliżu miejsca, gdzie do rzeki Rienza / Rienz
wpada płynąca z północy, dolinami Valle Aurina / Ahrntal i Val di Tures / Tauferer Tal, rzeka Aurino / Ahr
; na południe od Brunico, w stronę miejscowości Corvara
, biegnie dolina rzeki Gran Ega / Gader, znana jako dolina Val Badia / Gadertal. Brunico leży w odległości 74 km na północny wschód od Bolzano, 34 km od
Bressanone / Brixen, 54 km na południowy wschód od
Vipiteno / Sterzing, 36 km od wspomnianej przed chwilą Corvary, głównego ośrodka turystycznego górnej części doliny Val Badia (Alta Badia), 39 km od granicy z
Austrią . Na południe od Brunico wznosi się masyw Plan de Corones / Kronplatz
(2275 m), centrum dużego ośrodka narciarskiego, a także miejsce, gdzie działa jeden z oddziałów słynnego muzeum górskiego założonego przez Reinholda Messnera (Messner Mountain Museum) (zob.
niżej).
Brunico jest największym miastem długiej na 100 km doliny Val Pusteria / Pustertal, oddzielającej należący do Austrii Tyrol Wschodni od Tyrolu Południowego, należącego do
Włoch, oraz historyczną stolicą obejmujacego 26 gmin powiatu (comunità comprensoriale, Bezirksgemeinschaft) Val Pusteria. Dla większości (ok. 83%) mieszkańców Brunico językiem ojczystym jest język niemiecki.
Miasto zostało założone w połowie XIII wieku przez biskupa Bressanone, Brunona von Kirchberga, który wzniósł też dominujący nad miastem zamek (Castello di Brunico, Schloss Bruneck). Zamek, do którego można dojść spacerem w ciągu kilku minut z historycznego centrum miasta, jest częściowo udostępniony dla zwiedzających; w jednym z jego skrzydeł mieści się od 2011 roku jeden z sześciu oddziałów muzeum górskiego (MMM Ripa
) zaprojektowanego przez słynngo himalaistę włoskiego, Reinholda Messnera, poświęcony życiu ludzi gór w różnych regionach świata, ich kulturze, religiom, a także ich stosunkowi do turystyki.
Za ważniejsze zabytki sakralne Brunico uuchodzą: kościół Santa Caterina "Am Rain"
, pierwszy kościół zbudowany w XIV wieku w obrębie murów miejskich, u stóp zamku, kościół parafialny św. Ducha (Chiesa della Spirito Sancto
) z XIV wieku, w XVIII wieku przebudowany w stylu barokowym, zespół klasztorny i kościół urszulanek
z XVIII wieku, a także neoromański kościół parafialny Santa Maria Assunta
. Główną ulicą historycznego centrum miasta, w dużej mierze zachowującego średniowieczny wygląd, jest Via centrale
. Markerem
oznaczone jest muzeum miejskie, Museo civico di Brunico.
Na południe od miasta wznosi się na wysokość 2275 m kopulasty masyw Plan de Corones (nazwa niemiecka: Kronplatz); z platformy szczytowej rozciąga się rozległy widok, uważany za jeden z najpiękniejszych w całych Alpach. Na zboczach góry działa duży, popularny ośrodek narciarski, położony na wysokości 935-2275 m, oferujący ok. 120 km tras zjazdowych o różnym stopniu trudności oraz ponad 30 wyciągów. Niektóre z wyciągów są czynne w lecie, obsługując osoby uprawiające turystykę pieszą, wspinaczkę, a także kolarstwo górskie.
Na platformie szczytowej Plan de Corones stoi zaprojektowany przez Zahę Hadid nowoczesny budynek mieszczący inny oddział górskiego muzeum Messnera (MMM Corones
), otwarty w 2015 roku, poświęcony wspinaniu i historii alpinizmu.