Luksemburg (nazwa francuska: Luxembourg lub Ville de Luxembourg; nazwa niemiecka: Luxemburg lub Stadt Luxemburg lub Luxemburg-Stadt; nazwa luksemburska: Lëtzebuerg lub Stad Lëtzebuerg) - to licząca nieco ponad 120 tys. mieszkańców stolica Wielkiego Księstwa Luksemburga, położona 219 km na południowy wschod od Brukseli, stolicy Belgii, 241 km na południowy zachód od Frankfurtu nad Menem w Niemczech, i 366 m na północny wschód od Paryża, stolicy Francji (➤
mapka)(➤ mapka). Miasto o długiej historii, sięgającej X wieku, dziś jest jednym z najważniejszych miast Unii Europejskiej (obok Brukseli i Strassburga), siedzbą wielu instytucji europejskich, w tym Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.
LUKSEMBURG
po lewej Casemates du Bock
w dole rzeka Alzette i most Stierchen
po prawej zabudowania opactwa Neumünster z kościołem św. Jana
fot. JD
Miasto Luksemburg leży w południowej części kraju, u zbiegu rzek Alzette i Pétrusse, w miejscu, gdzie w Starożytności znajdowało się skrzyżowanie dwu ważnych dróg rzymskich. Za założyciela miasta w czasach nowożytnych uważa się żyjącego w latach 919-998 Zygfryda I z Lotaryngii, który wszedł w posiadanie terenów, na których leży dzisiejsze miasto Luksemburg, wraz z istniejącym tu wcześniej niewielkim zamkiem, i w 963 roku na skale zwanej Bock zbudował nowy zamek, wokół którego rozrosła się osada (od 1244 roku mająca prawa miejskie). Z uwagi na jej strategiczne z militarnego punktu widzenia położenie kolejni lokalni władcy coraz bardziej rozbudowywali fortyfikacje miejskie, z których część zachowała się do naszych czasów: w 1443 roku Luksemburg znalazł się w rękach władców Burgundii, później wielokrotnie przechodził z rąk do rąk (przez pewien czas znajdował się pod panowaniem Habsburgów, najpierw hiszpańskich, potem austriackich, ale kilkakrotnie na pewien czas przejmowali też miasto Francuzi, a także Prusacy), by ostatecznie po tzw. kryzysie luksemburskim, w 1867 roku, stać się (zgodnie z postanowieniami Traktatu Londyńskiego) stolicą państwa niepodległego (chociaż jeszcze do 1890 roku pozostającego w unii personalnej z ówczesną Holandią) i neutralnego (z czym była związana decyzja o zburzeniu fortyfikacji twierdzy Luksemburg - jednej z najpotężniejszych w ówczesnej Europie).
Układ urbanistyczny miasta Luksemburg, z uwagi na ukształtowanie terenu, przeciętego wąwozami rzek Alzette
i Pétrusse
, położonymi w wielu miejscach kilkadziesiąt metrów niżej niż dzielnice położone wyżej, na skalnych wzgórzach, jest dość skomplikowany.
Najważniejszą z turystycznego punktu widzenia dzielnicą Luksemburga (jedną z 24 dzielnic, na którą Luksemburg jest podzielony), jest historyczne centrum miasta, Ville-Haute (nazwa niemiecka: Oberstadt; nazwa luksemburska: Uewerstad), położone (zgodnie z nazwą) wysoko (i połączone z niektórymi innymi rejonami Luksemburga dwiema publicznymi windami: windą Grund, łączącą płaskowyż znany jako Plateau du Saint-Esprit w dzielnicy Ville-Haute z placem Op der Schmëdd w dzielnicy Grund, oraz windą panoramiczną łączącą Ville-Haute z dzielnicą Pfaffenthal).
Za jeden z najważniejszych zabytków dzielnicy Ville-Hauta jest stojący przy ulicy Rue du Marché-aux-Herbes Pałac Książęcy
(Palais Ducal / Großherzogliches Palais / Groussherzogleche Palais), zbudowany w drugiej połowie XVI wieku (jako ratusz miejski), później rozbudowany, pełniący w różnych okresach różne funkcje, od 1890 roku (gdy zerwana została unia personalna Luksemburga z Holandią) będący oficjalną rezydencją władców Luksemburga, a także siedzibą parlamentu luksemburskiego. Odrestaurowany w latach 90. XX wieku pałac jest dostępny dla zwiedzających przz 6 tygodni w lecie (zwiedzanie z przewodnikiem). Na wschód od Pałacu Książęcego znajdują się dwa godne uwagi muzea: Narodowe Muzeum Historii i Sztuki
(Musée national d'histoire et d'art), z działami archeologii, monet i medali, sztuki dekoracyjnej i sztuk pięknych, oraz Muzeum Miejskie
(Musée d'histoire de la Ville de Luxembourg), poświęcone historii miasta.
Na zachód od Pałacu Książecego leżą dwa najważniejsze place historycznego centrum Luksemburga: Place Guillaume II
(od imienia Wilhelma II Holenderskiego, od 1840 roku króla Holandii i Wielkiego Księcia Luksemburga, którego pomnik stoi we wschodniej części placu), powszechnie znany jako Knuedler, oraz Place d'Armes
. W południowo zachodniej części pierwszego z wymienionych placów stoi dwupiętrowy neoklasycystyczny Ratusz
z pierwszej połowy XIX wieku (w którym w 1952 roku odbyło się pod przewodnictwem Jeana Monneta pierwsze posiedzenie Wysokiej Komisji w Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, które dziś można traktować jako jeden z pierwszych kroków w procesie, który ostatecznie doprowadził do powstania Unii Europejskiej). W dzielnicy Ville-Haute znajdują się też dwa najważniejsze zabytki sakralne Luksemburga: kościół św. Michała
(Église Saint-Michel) o historii sięgającej końca X wieku, oraz gotycka katedra Notre Dame
(Cathédrale Notre-Dame) - dawny kościół jezuitów z pierwszej połowy XVII wieku.
LUKSEMBURG
widok z Chemin de la Corniche na dolinę Alzette
fot. JD
LUKSEMBURG
widok z Chemin de la Corniche na dolinę Alzette
fot. JD
W pobliżu kościoła św. Michała znajduje się północny koniec Chemin de la Corniche
- słynnej, uważanej za jedną z największych atrakcji turystycznych Luksemburga promenady biegnącej nad wąwozem rzeki Alzette, ze spektakularnymi widokami na niżej położoną dzielnicę Grund
i w szczególności na dawne opactwo benedyktynów Neumünster
(dziś pełniące funkcję centrum kultury) z kościołem św. Jana. Niedaleko opactwa, nad Alzette, znajduje się inne godne uwagi muzeum: Narodowe Muzeum Historii Naturalnej
(Nationalmusée fir Naturgeschicht).
Inną popularną atrakcją turystyczną Luksemburga są pozostałości dawnych fortyfikacji Luksemburga, kazamaty wydrążone w XVIII wieku w skale Bock
(wpisane na Listę Światowego Dzedzictwa UNSESCO); marker
oznacza inne udostępnione dla zwiedzających fragmenty dawnych fortyfikacji, kazamaty Pétrusse.
Zupełnie inny charakter niż Ville-Haute ma położona na północny wschód od historycznego centrum Luksemburga dzielnica Kirchberg
, gdzie znajdują się siedziby wielu instytucji Unii Europejskiej oraz siedziby wielu banków (w szczególności, markerem
oznaczony jest budynek Parlamentu Europejskiego, markerem
- gmach Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, markerem
- Europejski Bank Inwestycyjny, wreszcie markerem
- Europejski Trybunał Obrachunkowy). Główna trasa łącząca te dwie dzielnice biegnie wysoko ponad doliną Alzette przez most Wielkiej Księżnej Charlotty
(Pont Grande-Duchesse Charlotte), znany też jako Pont Rouge; główną arterią dzielnicy Kirchberg jest Aleja Kennedy'ego
(Avenue John F. Kennedy).
W dzielnicy Kirchberg znajdują się dwa interesujące muzea - muzeum sztuki współczesnej MUDAM
(Musée d'Art Moderne Grand-Duc Jean), i otwarte w 2012 roku Musée Dräi Eechelen
poświęcone historii twierdzy Luksemburg w latach 1443-1903, mieszczące się w zrekonstruowanym forcie Thüngen. Marker
oznacza budynek Filharmonii luksemburskiej.
LUKSEMBURG
w środku Schlassbréck - zabytkowy most na wschodnim krańcu Ville-Haute
fot. JD