Pass dal Fuorn

Przełęcz Forno (nazwa retoromańska: Pass del Fuorn, niemiecka: Ofenpass, włoska: Passo del Forno) - to położona w szwajcarskim kantonie Gryzonia, w Alpach Retyckich, przełęcz drogowa łącząca Zernez z Tschierv , miejscowością położoną w dolinie (i gminie) Val Müstair (➤ mapka)(➤ mapka).

Przez przełęcz, położoną na wysokości 2149 m n.p.m., biegnie droga 28 odgałęziająca się w Zernez od drogi 27 (jednej z ważniejszych dróg Engadyny, biegnącej od granicy szwajcarsko-austriackiej do Sankt Moritz i Silvaplany) i prowadząca na południowy wschód, przez tereny Szwajcarskiego Parku Narodowego, w stronę wspomnianej już wyżej miejscowości Tschierv w dolinie Val Müstair. W miejscowości Santa Maria Val Müstair droga skręca na północny wschód i doprowadza do Müstair (miejscowości, w pobliżu której znajduje się słynny z bezcennych fresków z VIII wieku i innych dzieł sztuki benedyktyński klasztor św. Jana) i dalej do granicy szwajcarsko-włoskiej, wreszcie do miejscowości polożonych w dolinie Val Venosta, przy starożytnej drodze rzymskiej Via Claudia Augusta, łączącej obecne południowe Niemcy z północą Włoch. W pobliżu przełęczy leży widoczny na jednym z zamieszczonych na tej stronie zdjęć szczyt Piz Daint (2968 m).

Przejście przez przełęcz Forno, znane od czasów prehistorycznych, w Starożytności miało znaczenie strategiczne, jako jedna z dróg prowadzących do Recji. Od Średniowiecza wiódł tędy szlak handlowy, a na przełomie XV i XVI wieku powstały przy drodze pierwsze elementy infrastruktury (schroniska, zajazdy), chociaż do połowy XIX wieku droga była dostępna tylko dla zwierząt jucznych lub dwokołowych wozów i w porównaniu z innymi przejściami alpejskimi (takimi jak Julierpass, Septimerpas czy Splügenpass) miała raczej drugorzędne znaczenie.




Na początku drugiej połowy XIX wieku, głównie w związku z rozwojem poczty, a także z powodów militarnych, drogę zaczęto przebudowywać na odcinku od Zernez do granicy z Włochami. W okresie międzywojennym możliwy stał się (początkowo przez kilka miesięcy w roku, poźniej przez cały rok) przejazd przez przełęcz samochodem. Planowano też, już na początku XX wieku, uruchomienie wzdłuż drogi wąskotorowej linii kolejowej, jednak plany te nie zostały zrealizowane.

Dzisiejsze znaczenie turystyczne przełęczy Forno wiąże się przede wszystkim z jej położeniem na terenie Szwajcarskiego Parku Narodowego; przez przełęcz biegnie też jedyna droga, którą można z Engadyny dojechać do wspomnianego wyżej klasztoru benedyktynów, wpisanego w 1983 roku na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO i uchodzącego za jedną z najważniejszych atrakcji turystycznych regionu.