Passo di Gavia

Passo di Gavia (nazwa niemiecka: Gaviapass) - to przełęcz drogowa w Alpach włoskich, położona w prowincji Sondrio, na wysokości 2621 m n.p.m. Przez przełęcz biegnie droga regionalna SP29 łącząca Bormio w górnej części doliny Valtellina z miejscowością Ponte di Legno w dolnie Val Camonica (➤ mapka)(➤ mapka).

Passo di Gavia jest dziesiątą pod względem wysokości dostępną dla samochodów przełęczą w Alpach. Leży w Parku Narodowym Stelvio (Parco Nazionale dello Stelvio) Oddziela pasmo Alp Retyckich znane jako pasmo Sobretta-Gavia, z najwyższym szczytem Monte Sobretta (3296 m) od grupy Ortlera (Ortler-Gruppe) - markery i oznaczają odpowiednio dwa wysokie szczyty grupy Ortlera, Gran Zebrù / Königspitze (3851 m) oraz Monte Cevedale (3769 m), pod które podchodzą dwie wcinające się w grupę Ortlera doliny boczne doliny Valfurva . Główną miejscowością przy drodze SP29 biegnącej przez Passo di Gavia jest Santa Caterina di Valfurva , znany ośrodek turystyki górskiej, w zimie popularny ośrodek narciarski.

Szczytami położonymi najbliżej przełęczy są Monte Gavia (3223 m) w grupie Sobretta-Gavia i Corno dei Tre Signori (3360 m) w grupie Ortlera; stosunkowo niedaleko przełęczy wznosi się też kilka innych trzytysięczników, dla których zdobycia dotarcie na Passo di Gavia może być dobrym punktem wyjścia (niektóre z tych szczytów są dostępne dla turystów, inne tylko dla osób posiadających odpowiednie wyposażenie i umiejętności wspinaczkowe). Na samej przełęczy stoi schronisko znane jako Rifugio Bonetta ; nad położonym obok jeziorem Lago Bianco stoi charakterystyczny drewniany krzyż (Crocifisso di Passo Gavia), postawiony w 1929 roku przez osoby jakoby cudownie ocalone po tym, jak jadąc samochodem zostały w rejonie przełęczy zaskoczone przez wyjątkowo gęstą mgłę. Nieco dalej na północ przy drodze stoi mała kapliczka (Chiesetta Alpina al Passo Gavia), a w jej pobliżu inne schronisko - Rifugio Berni .


Przeprawa przez przełęcz Gavia była znana od dawna, jednak aż do połowy XX wieku droga byłą bardzo wąska, nieutwardzona i niewystarczająco zabezpieczona (mimo, że podczas pierwszej wojny światowej, z uwagi na strategiczne znaczenie przełęczy położonej w pobliżu linii frontu, historyczna droga została częściowo przebudowana) - stąd wypadki, jakie się na niej zdarzały (bodaj najtragiczniejszym był wypadek pojazdu wojskowego w 1954 roku, w którym poniosło śmierć osiemnaście osób). Dzisiejszy stan drogi jest wynikiem prac przeprowadzonych w drugiej połowie XX wieku; droga jest obecnie całkowicie utwardzona, pozostaje jednak wąska i niebezpieczna, zwłaszcza przy złej pogodzie - toteż jadąc tędy należy zachowywać szczególną ostrożność.

Dziś turystyczne czy kulturowe znaczenie przełęczy Gavia wiąże się przede wszystkim z kolarstwem. Przełęcz znalazła się już kilkanaście razy na trasie słynnego profesjonalnego wyścigu Giro d'Italia - i za każdym razem wspinaczka na nią (od strony Valtelliny dłuższa, ale nieco łagodniejsza, od strony Val Camonica krótsza, ale trudniejsza) stanowiła jeden z najbardziej wymagających elementów etapu. Tym większym wyzwaniem może stanowić wjazd na Passo di Gavia dla kolarzy amatorów, jednak - podobnie jak ma to miejsce w przypadku przełęczy Stelvio - zdobycie przełęczy stanowi dla wielu z nich ukoronowanie ich kolarskiej "kariery"; droga przez Passo di Gavia jest też jedną z tras alpejskich najpopularniejszych wśród motocyklistów.