Trydent

Trydent - to liczące niecałe 120 tys. mieszkańców miasto w północnych Włoszech, stolica regionu Trydent-Górna Adyga i autonomicznej prowincji Trydent, położone przy autostradzie A22 łączącej przełęcz Brenner na granicy z Austrią i Bolzano z Rovereto , Weroną i Modeną (➤ mapka(➤ mapka)). Miasto o długiej historii, najbardziej znane jako miejsce, gdzie w latach 1545-1563 toczyły się obrady słynnego soboru trydenckiego, otwierającego epokę kontrreformacji. Dziś Trydent jest ważnym centrum politycznym, finansowym i przemysłowym północnych Włoch, znanym z relatywnie wysokiej jakości życia mieszkańców, ośrodkiem naukowym i kulturalnym, a także ośrodkiem turystycznym, znanym z dobrze zachowanego historycznego centrum z licznymi godnymi uwagi zabytkami. Turystów przyciągają też organizowane w Trydencie imprezy, m.in. międzynarodowy festiwal filmowy poświęcony górom oraz jarmark bożonarodzeniowy.

Miasto leży na wysokości 194 m n.p.m., w dolinie Adygi, 59 km na południowy zachód od Bolzano i 99 km na północ od Werony. Jest otoczone górami. Na południowy zachód od Trydentu wznosi się szczyt Monte Bondone (2180 m), położony w paśmie znanym jako Prealpi Gardesane, między doliną Adygi a doliną rzeki Sarca. Na północnym zachodzie leży Paganella, zaliczana do Dolomitów Brenta niewielka grupa górska z oznaczonym markerem najwyższym szczytem wznoszącym się na wysokość 2125 m. Na północny wschód od Trydentu wznosi się Monte Calisio (1097 m), na wschodzie, między doliną Adygi a doliną Valsugana, Marzola (1738 m), a na południowym wschodzie - Vigolana (2149 m), zaliczana do Prealp Weneckich (Prealpi Venete). W pobliżu Trydentu leży kilka jezior, w tym Jezioro Garda (Lago di Garda), największe we Włoszech (od miejscowości Riva del Garda , położonej na północnym krańcu jeziora, dzieli Trydent zaledwie 41 km), Lago di Caldonazzo , Lago di Levico , Lago di Toblino i Lago di Molveno .

W okresie przedrzymskim miejscowość znana dziś jako Trydent była osadą celtycką; w okresie rzymskim (poczynając od I wieku p.n.e.) nosiła nazwę Tridentum. W połowie IV wieku ówczesny Trydent stał się siedzibą biskupstwa; trzeci biskup trydencki, Vigilius, jest czczonym do dziś patronem miasta i regionu. Po upadku Cesarstwa Rzymskiego Trydent należał do kolejnych władców panujących nad terenami dzisiejszych północnych Włoch - Ostrogotów, Longobardów, Franków, Bawarów. W końcu X wieku miasto zostało włączone do Świętego Cesarstwa Rzymskiego, a w pierwszej połowie XI wieku stało się stolicą księstwa biskupiego, które przetrwało jako takie do czasów napoleońskich. Po upadku Napoleona Trydent, wraz z całym regionem, znalazł się pod kontrolą Habsburgów i stanowił część Cesarstwa Austrii, a potem Austro-Węgier do końca pierwszej wojny światowej. W 1918 roku miasto zostało zajęte przez wojska włoskie i następnie, w 1919 roku, na mocy traktatu pokojowwego zawartego w Saint-Germain-en-Laye, przyłączone do Włoch.

Historyczne centrum miasta leży na lewym brzegu Adygi. Najważniejszym placem Trydentu jest Piazza del Duomo , przy którym stoi słynna katedra, Cattedrale di San Vigilio , romańsko-gotycka katedra o początkach sięgających XIII (lub nawet XII) wieku, stojąca w miejscu wczesnochrześcijańskiej bazyliki, której pozostałości można zwiedzać w podziemiach. Katedra była sceną wielu ważnych wydarzeń historycznych, m.in. koronacji, w 1508 roku, cesarza Maksymiliana I Habsburga, a także zgromadzeń wspomnianego wyżej soboru trydenckiego; w świątyni są też groby większości biskupów Trydentu.

W północnej części Piazza del Duomo stoi fontanna Neptuna (Fontana di Nettuno) zbudowana w latach 1767-1768, uchodzaca na najpiękniejszą z fontann Trydentu (posąg na szczycie jest umieszczoną tu w latach 40. XX wieku kopią z brązu oryginalnego posągu Neptuna, stojącego na dziedzińcu ratusza). Od strony wschodniej przy Piazza del Domo stoi Palazzo Pretorio z XII wieku , do połowy XIII wieku będący rezydencją biskupią, dziś będący siedzibą Muzeum Diecezjalnego (Museo Diocesano); obok wznosi się dzwonnica, Torre Civica, pochodząca z XIII wieku. Warto zwrócić uwagę na stojące od strony północnej dwa budynki znane jako Case Cazuffi-Rella , z XVI-wiecznymi freskami na fasadach.

Drugim (obok katedry) głównym zabytkiem Trydentu jest zamek, zwany Castello del Buonconsiglio , jedna z największych tego rodzaju budowli w Alpach, pełniący od XIII wieku funkcję rezydencji biskupiej, położony na wzgórzu w północno-wschodniej części historycznego centrum miasta, w odległości ok. 1 km od Piazza del Duomo. Najstarszą częścią kompleksu zamkowego, wzniesioną w XIII wieku, jest Castelvecchio ); Magno Palazzo pochodzi z XVI wieku. Zamek jest dziś siedzibą dwóch muzeów: Museo Provinciale d'Arte i Museo del Risorgimento. W stojącej na południowym krańcu kompleksu wieży znanej jako Torre dell'Aquila można zobaczyć cykl słynych gotyckich fresków - Ciclo dei mesi - z przełomu XIV i XV wieku przypisywanych anonimowemu artyście z Czech, zamówionych przez księcia biskupa Georga von Lichtensteina, uchodzących za jeden najwybitniejszych przykładów gotyku w Trydencie i całych północnych Włoszech.

Poza katedrą jest w Trydencie kilka innych godnych uwagi zabytków sakralnych. Jednym z najważniejszych jest XVI-wieczny kościół Santa Maria Maggiore , wzniesiony w pierwszej połowie XVI wieku na polecenie księcia biskupa Bernardo Clesio w stylu renesansowym z elementami gotyku, z godnym uwagi portalem i cennymi dziełami sztuki we wnętrzu. Markerem oznaczony jest kościół Santi Pietro e Paolo o historii sięgającej XII wieku. Kościół, z neogotycką fasadą przebudowaną w połowie XIX wieku, stoi w pobliżu placu zwanego Piazzetta dell'Anfiteatro, gdzie prawdopodobnie znajdował się niegdyś rzymski amfiteatr. Kościół Sant'Apollinare , stojący nad Adygą, u stóp jednego z trzech wzgórz otaczających miasto, Doss Trento (dwoma pozostałymi są Doss sant'Agata i Dosse di San Rocco), pochodzi z XIII wieku, zaś romańskie opactwo San Lorenzo z kościołem oznaczonym markerem - z XII wieku.

Poza zabytkami wspomnianymi wyżej za główne atrakcje Trydentu uchodzą pozostałości po starożytnej historii miasta, zachowane w rejonie Piazza del Duomo (w tym elementy jednej z dawnych bram miejskich wbudowane w Torre Civico), pod placem znanym jako Piazza Cesare Battisti (Spazio Archeologico Sotterraneo del Sas), w rejonie Piazzetta Anfiteatro oraz w pobliżu kościoła Santa Maria Maggiore, a także stojące w różnych miejscach historycznego centrum Trydentu liczne, lepiej lub gorzej zachowane, w większości starannie odrestaurowane, różnego rodzaju zabytkowe budowle, od budowanych co najmniej od XIII wieku przez bogate rodziny trydenckie średniowiecznych wież mieszkalno-obronnych, poprzez rezydencje (palazzi) z XV i XVI wieku (m.in. Palazzo Thun, dzisiejsza siedziba ratusza i Palazzo Geremia, znany z fresków zdobiących jego fasadę, przy jednej z głównych ulic Trydentu, via Belenzani , pod nummerami odpowiednio 19 i 20, czy Palazzo Sardagna przy via Calepina pod numerem 14, w latach 1982-2013 będący siedzibą Muzeum Przyrodniczego - Museo tridentino di scienze naturali, obecnie - siedzibą rektoratu Uniwersytetu w Trydencie), do budynków pochodzących z XIX wieku, gdy miasto znajdowało się w granicach imprerium Habsburgów. Na Piazza di Fiera można zobaczyć jedyne zachowane fragmenty dawnych murów obronnych miasta.

Markerem oznaczony jest położony w odległości ok. 1 km na południowy zachód od Piazza del Duomo renesansowy pałac z połowy XVI wieku, zwany Palazzo delle Albere, będący niegdyś reprezentacyjną rezydencją (nie pozbawioną jednak elementów fortyfikacji) rodziny Madruzzo. W latach 1987-2002 pałac był siedzibą muzeum (dziś znanego jako Museo di Arte Moderna e Contemporanea di Trento e Rovereto - MART). Później siedziba muzeum została przeniesiona do Rovereto, a Palazzo delle Albere został w 2011 roku zamknięty do remontu; od 2015 roku organizowane są tu wystawy czasowe (oddziałem MART jest też Galleria Civica di Trento, mieszcząca się w budynku przy via Gelenzani pod numerem 44). Tuż obok Palazzo delle Albere znajduje się otwarte w 2013 roku MUSE - muzeum nauki kontunuujące działalność wspomianego wyżej Muzeum Przyrodniczego, jedno z najbardziej interesujących muzeów w Trydencie, mieszczące się w nowoczesnym budynku zaprojektowanym przez wybitnego włoskiego architekta, Renzo Piano.

Markerem oznaczony jest stojący w parku miejskim pomnik Dantego, odsłonięty w 1896 roku dla podkreślenia włoskiego charakteru miasta i mający stanowić odpowiedź na wzniesiony w 1889 roku w Bolzano pomnik Walthera von der Vogelweide, słynnego niemieckiego minnesängera, żyjącego na przełomie XII i XIII wieku.