Palermo

Miasto i gmina (ponad 650 tys. mieszkańców) we Włoszech, stolica Sycylii. Największe miasto oraz najważniejszy ośrodek gospodarczy i kulturalny wyspy, położone w jej północno-zachodniej części. Miasto, założone w VIII wieku p.n.e., z licznymi zabytkami architektury i dziełami sztuki zachowanymi z różnych okresów historycznych oraz bogatą ofertą turystyczną, jest dziś jednym z głównych celów turystycznych we Włoszech i w całym regionie Morza Śródziemnego, przyciągającym każdego roku tysiące odwiedzających z całego świata. Palermo dysponuje lotniskiem międzynarodowym, znanym jako Falcone-Borsellino Airport, położonym 32 km na zachód od miasta, w miejscu zwanym Punta Raisi. Port w Palermo jest, obok portu w Messynie , jednym z dwóch głównych portów na Sycylii, połączonym liniami promowymi m.in. z Genuą, Livorno, Neapolem i Cagliari na Sardynii, obsługującym rocznie ok. 2 mln pasażerów. Jeśli już się jest na wyspie, to z Messyny do Palermo najlepiej jechać autostradą A20 i dalej A19, z Katanii - autostradą A19,a z Trapani - autostradą A29 (➤ mapka)(➤ mapka).

Palermo zostało założone w 734 roku p.n.e. jako kolonia fenicka. Od V wieku p.n.e. znajdowało się w rekach Kartaginy, później było przez pewien czas kolonią grecką, a w 254 roku p.n.e. - jako Panormus (od greckiej nazwy miasta, Πάνορμος) - zostało zajęte przez Rzymian, stając się na kilka wieków ważnym rzymskim ośrodkiem handlowym. Po upadku Cesarstwa Rzymskiego Palermo zostało opanowane najpierw przez Wandalów, potem Gotów, następnie przez Bizancjum. W 831 roku Palermo zostało zajęte przez Arabów, stając się później kwitnącą stolicą Emiratu Sycylii i najważniejszym miastem na wyspie, a nawet jednym z najważniejszych miast ówczesnego muzułmańskiego świata, porównywanym z Kordobą czy Kairem.

W 1072 roku Palermo zostało zdobyte przez Normanów. W 1130 roku, za panowania Rogera II, miasto zostało stolicą założonego wówczas potężnego Królestwa Sycylii, obejmującego wyspę (już wówczas w całości opanowaną przez Normanów) oraz południową część Półwyspu Apenińskiego, z Neapolem. Zamek zbudowany wcześniej przez Arabów, przebudowany, stał się siedzibą normańskich władców Sycylii i dziś nazywany jest Pałacem Normanów (Il Palazzo dei Normanni).

Królestwo Sycylii formalnie przetrwało do 1816 roku, choć w ciągu niemal 7 stuleci swej historii wielokrotnie przechodziło z rąk do rąk. W końcu XII wieku znalazło się pod panowaniem Świętego Cesarstwa Rzymskiego: po udanej inwazji na wyspę Henryk VI Hohenstauf, syn cesarza Fryderyka I Barbarossy, koronował się w 1194 roku w Palermo na króla Sycylii. Hohenstaufowie panowali jednak na Sycylii tylko do 1266 roku - po zwycięstwie w bitwie pod Benewentem nad ówczesnym królem Sycylii Manfredem koronę sycylijską otrzymał wówczas Karol I Andegaweński. Panowanie francuskie też nie trwało długo, bowiem już w 1282 roku wybuchło w Palermo powstanie (tzw. nieszpory sycylijskie), po którym Andegaweni utrzymali się w kontynentalnej części Królestwa Sycylii (zwanej odtąd na ogół, nieformalnie, Królestwem Neapolu), natomiast Sycylia przeszła w ręce władców Aragonii, a potem, po śmierci Jana II Aragońskiego w 1479 roku, weszła w skład zjednoczonej Hiszpanii, pozostając w rękach hiszpańskich aż do początków XVIII wieku.


Na początku XVIII wieku, w wyniku wojny w sukcesję hiszpańską w latach 1701-1714, Sycylia została zajęta przez wojska koalicji walczącej przeciwko panującym w Hiszpanii Bourbonom i następnie znalazła się na krótko pod panowaniem Sabaudii, a potem na krótko pod panowaniem Austrii. W 1734 roku wróciła jednak w ręce Hiszpanów i pozostała pod panowaniem Bourbonów nawet w okresie rewolucji francuskiej i wojen napoleońskich (mimo że Neapol został na pewien czas przejęty przez Napoleona, który w 1806 roku utworzył formalnie Królestwo Neapolu, podporządkowane Francji). Po Kongresie Wiedeńskim Bourbonowie z Sycylii odzyskali Neapol, a utworzone w 1816 roku Królestwo Obojga Sycylii przetrwało pod rządami hiszpańskimi do powstania zjednoczonych Włoch w 1860 roku.

Okres panowania hiszpańskiego był dla Sycylii raczej okresem stagnacji, przynajmniej do końca XVII wieku. Później, choć nie wróciły najlepsze czasy z epoki arabskiej czy normańskiej, doszło do ożywienia gospodarczego i kulturalnego, mimo że Palermo nie było już wówczas stolicą królestwa, lecz tylko - jako administracyjne centrum Sycylii - stolicą regionu.

Do przyspieszonego rozwoju miasta doszło zwłaszcza w ostatnich dekadach XIX wieku i pierwszych dekadach XX wieku. Palermo zaczęło się rozrastać przede wszystkim w kierunku północno-zachodnim, wzdłuż ulic stanowiących przedłużenie Via Maqueda - Via Ruggiero Settimo i Via della Libertà, wzdłuż Via Roma, oraz ich przecznic, Via Dante czy Via Notarbortolo. Powstały wówczas liczne secesyjne (stile Liberty) reprezentacyjne budynki, rezydencje i wille (wiele z nich projektował słynny architekt Ernesto Basile), m.in. budynek opery, Teatro Massimo, jedna z największych w Europie budowli tego typu.

Pierwsze lata II wojny światowej nie spowodowały w Palermo żadnych bezpośrednich strat. Natomiast masowe bombardowania miasta przez aliantów w lipcu 1943 roku, w związku z inwazją na Sycylię ("Operation Husky"), spowodowały ogromne zniszczenia, zwłaszcza w historycznym centrum miasta, w rejonie portu i sąsiadujących z nim dzielnic. Okres odbudowy powojennej z różnych powodów nie przebiegał dobrze. Miały na to wpływ, jak twierdzi większość źródeł, nieudolne zarządzenie miastem, spekulacje nieruchomościami, korupcja, działalność przestępczości zorganizowanej, ale też takie czynniki jak trzęsienie ziemi w 1968 roku, itp.; w każdym razie, jak się wydaje, miasto wciąż nie może być uważane za w pełni odrestaurowane (co znajduje odzwierciedlenie w opiniach wielu turystów, informujących po powrocie z Palermo o całych zaniedbanych lub niemal zrujnowanych dzielnicach, brudzie i bałaganie). Wydaje się jednak, że w ostatnim czasie sytuacja uległa poprawie, a miasto, choć nie wykorzystuje w pełni swego turystycznego potencjału, słusznie uchodzi za jeden z najbardziej interesujących celów turystycznych we Włoszech.


Palermo leży w północno-zachodniej części Sycylii, nad zatoką zwaną Golfo di Palermo, u stóp wzgórza Monte Pellegrino wznoszącego się na wysokość 609 m n.p.m. i osłaniającego miasto od północnego zachodu, na obrzeżach doliny Conca d'Oro, o łagodnym klimacie, pełnej palm, gajów oliwnych i plantacji owoców cytrusowych.

Według większości przewodników głównymi zabytkami Palermo są Pałac Normanów - Il Palazzo dei Normanni , którego początki sięgają czasów arabskich, oraz katedra , pochodząca z kolei z okresu panowania Normanów. Poza tym jednak miasto słynie z licznych zabytkowych kościołów i budowli świeckich pochodzących z różnych okresów historycznych, położonych w większości w pobliżu głównych osi zabudowy miasta, którymi są Corso Vittorio Emanuele oraz Via Maqueda i stanowiące przedłużenie tej ostatniej arterii w kierunku północno-zachodnim Via Ruggiero Settimo , a dalej Via della Libertà , biegnące przez secesyjną zabudowę pochodzącą z XIX i pierwszych dekad XX wieku. Są też w Palermo interesujące muzea (warto pamiętać zwłaszcza o Museo Archeologico Regionale ), interesujące rozwiązania urbanistyczne i architektoniczne (np. Quattro Canti - skrzyżowanie Corso Vittorio Emanuele i Via Maqueda), a także piękne parki i ogrody (chociaż niektóre, podobnie jak wiele dzielnic miasta, są bardzo zaniedbane).
Pałac Normanów, leży między dwoma dużymi placami: Piazza Indipendenza (od tej strony wchodzi się do pałacu) i Piazza della Vittoria. W miejscu, gdzie dziś stoi pałac, wcześniej, w XI wieku, zbudowali zamek Arabowie, na fundamentach budowli rzymskiej; nazwa al-Kasar (zamek) oznaczała wtedy całą dzielnicę, a ulicę prowadzącą od zamku do portu (dziś Corso Vittorio Emanuele, zwana też na wielu mapach Via Vittorio Emanuele) nazywano Cassaro. Zdobywcy powiększyli i przebudowali zamek, nakładając własny styl architektoniczny na wcześniejszy, arabski. Był królewską siedzibą Rogera II, później jednak, już za Hohenstaufów, a jeszcze bardziej pod panowaniem hiszpańskim, stracił na znaczeniu. Dzisiejszy kształt pałacu jest wynikiem kolejnych przebudów, dokonanych w XVI i XVII wieku.

Bodaj najważniejszą zachowaną z czasów normańskich częścią pałacu jest Cappella Palatina - trójnawowa bazylika ufundowana przez Rogera II w 1132 roku, uważana za wybitny przykład arabsko-normańskiej architektury. We wnętrzu warto zwrócić uwagę m.in. na mozaiki ze scenami biblijnymi pokrywające ściany i kopułę (w tym zwłaszcza wizerunek Chrystusa Pantokratora w kopule), charakterystyczny dla sztuki islamu stalaktytowy drewniany strop (mukarnas), także stojący naprzeciwko środkowej apsydy tron królewski, czy świecznik (uważany za najstarszy zabytek romański na Sycylii); warto też obejrzeć przedmioty liturgiczne i dzieła sztuki przechowywane w krypcie pod prezbiterium.

W samym pałacu, który jest dziś siedzibą parlamentu sycylijskiego (Assemblea Regionale Siciliana), część pomieszczeń (w tym dawne apartamenty królewskie) można zwiedzać z przewodnikiem. Można też zwiedzać (również tylko z przewodnikiem) obserwatorium astronomiczne z kolekcją dawnych przyrządów, mieszczące się na najwyższym piętrze jedynej zachowanej wieży narożnej pałacu (pierwotnie były cztery), tzw. Pizańskiej; dodatkową atrakcją może być rozciągający się stąd widok na Palermo.

Będąc w pobliżu Pałacu Normanów warto podejść do pobliskiego, otoczonego ogrodem kościoła San Giovanni degli Eremiti , z charakterystycznymi arabskimi kopułami. Kościół został zbudowany, podobnie jak Cappella Palatina, w 1132 roku dla Rogera II, w miejscu, gdzie wcześniej znajdował się pochodzący z VI wieku, z czasów papieża Grzegorza Wielkiego, klasztor benedyktynów.

Markerem oznaczona jest Porta Nuova, zbudowana w 1583 roku dla upamietnienia wizyty w mieście (w 1535 roku) wizyty Karola V, z z renesansową loggią (widoczną na zdjęciu obok). Tu zaczyna się jedna z dwóch (drugą jest Via Maqueda ) głównych ulic miasta, Corso Vittorio Emanuele , biegnąca na północny wschód w kierunku dzisiejszego portu jachtowego , zamknięta na drugim końcu inną bramą, zwaną Porta Felice .

Idąc Corso Vittorio Emanuele w opisanym kierunku, w stronę portu, po kilku minutach znajdziemy sie przy skrzyżowaniu z ulicą Via Matteo Benello, przy której stoi Pałac Arcybiskupi . Za skrzyżowaniem zaczyna się Piazza Carhedrale - plac, przy którym wznosi się palermitańska Katedra Najświętszej Maryi Panny Wniebowziętej (Cattedrale Metropolitana della Santa Vergine Maria Assunta).

Katedra w Palermo stoi w miejscu, gdzie niegdyś znajdowała się wczesnochrześcijańska bazylika, którą Arabowie przekształcili w meczet. Świątynia powstała w latach 1179-1185, pierwotnie w stylu normańskim, później jednak była wielokrotnie przebudowywana, w wyniku czego jest dziś budowlą, w której współobecne są elementy bardzo różnych stylów architektonicznych. Obok zachowanych elementów z dawnego meczetu i elementów normańskich (w tym pasa dekoracji rzeźbiarskiej wzdłuż prawego boku katedry), mamy tu dobudowane na przełomie XIV i XV wieku wieże z gotyckimi biforiami, dodany w XV wieku portyk w stylu gotyku katalońskiego (z portalem z dwuskrzydłowymi drewnianymi drzwiami i mozaiką z Matką Boską nad nimi), dobudowane w drugiej połowie XVIII wieku boczne kaplice z małymi kopułami pokrytymi majolikową dachówką, dodaną w końcu XVIII wieku centralną barokową kopułę, czy całkowicie w XVIII wieku przebudowane (w neoklasycystycznym stylu) wnętrze, gdzie warto zwrócić szczególną uwagę na dwie pierwsze kaplice po prawej stronie (z królewskimi grobowcami) oraz na kaplicę św. Rozalii, patronki miasta.


Oznaczone markerem skrzyżowanie Corso Vittorio Emanuele i prostopadłej do tej arterii ulicy Via Maqueda, położone paręset metrów dalej za Piazza Cathedrale (jeśli idzie się w stronę portu), nosi nazwę oficjalną Piazza Vigliena, ale jest najczęściej nazywane Quattro Canti. Plac powstał w 1600 roku, gdy zaprojektowany został nowy plan miasta, dzielący Palermo na cztery główne dzielnice (mandamenti), wyznaczone przez wspomniane wyżej dwie główne ulice. Charakterystyczną cechą zabudowy placu są wklęsłe fasady czterech narożnych budynków (powodujące, że kształt placu zbliżony jest do ośmiokąta), zdobione fontannami i licznymi rzeźbami (m.in. posągami patronów poszczególnych dzielnic, pór roku, hiszpańskich władców Sycylii, itp.).

Dzielnica północno-wschodnia, na wschód od Quattro Canti - to Kalsa, gdzie za czasów arabskich mieściła się siedziba emira; w tej dzielnicy zachowało się też stosunkowo dużo zabytków aragońskich. Dzielnica północno-zachodnia, między Via Maqueda a portem - to Castellamare lub Loggia - w tej dzielnicy od XI wieku handluje się na malowniczym targu zwanym Vucciria, uważanym przez wielu turystów za jedną z największych atrakcji Palermo. Dzielnica południowo-wschodnia, na południe od Quattro Canti, a na wschód od Pałacu Normanów - to Albergheria (tu warto zajrzeć na inny bazar - Mercato di Ballarò), zaś na północ od Pałacu Normanów, a na zachód od Quattro Canti rozciąga się dzielnica zwana Capo.

W pobliżu Quattro Canti, przy Via Maqueda, stoi kościół San Giuseppe dei Teatini , zbudowany w pierwszej połowie XVII wieku, uważany za jeden z najlepszych przykładów baroku sycylijskiego w Palermo (mimo klasycystycznej fasady, pochodzącej z połowy XIX wieku).

Tuż obok Quattro Canti leżą dwa inne place otoczone zabytkami i przyciągające tysiące turystów: Piazza Pretoria i Piazza Bellini .

Piazza Pretoria to stosunkowo mały plac, uważany jednak za jeden z najważniejszych i najpiękniejszych placów Palermo. Prawie w całości jest zajęty przez położony na trzech poziomach zespół fontann i basenów zwanych Fontanna Pretoria, zaprojektowany w połowie XVI wieku przez Francesca Camillianiego w stylu toskańskiego renesansu, otoczony balustradą z kutego żelaza autorstwa Giovanniego Battisty Basilego, z licznymi rzeźbami postaci mitologicznych, ale także alegoriami czterech rzek Palermo (Gabriele, Maredolce, Papireto i Oreto), itp.

Od strony północno-wschodniej plac Piazza Pretoria jest zamknięty przez widoczny w głębi na zdjęciu obok kościół Santa Caterin a, stojący przy dominikańskim klasztorze. Zespół ten powstał w XIV wieku, ale kościół w obecnym kształcie, z późnorenesansową fasadą, pochodzi z końca XVI wieku; kopuła powstała jeszcze poźniej, w połowie XVIII wieku. Warto zwrócić uwagę na bardzo bogate wnętrze świątyni, uważane także za dobry przykład baroku sycylijskiego.

Od południowwego wschodu przy placu (na zdjęciu po prawej stronie) stoi pałac zwany Palazzo Senatorio lub Palazzo Municipio, będący dziś siedziba ratusza. Budynek bywa też nazywany Palazo delle Aquile (od zdobiących go rzeźb orłów - aquile); powstał w XVI wieku, ale poźniej został przebudowany i jego obecny kształt pochodzi z XIX wieku.

Na południowy wschód od Piazza Pretoria leży inny niewielki plac, Piazza Bellini, przy którym stoją dwa kościoły, La Martorana i San Cataldo .


Oficjalna nazwa kościoła zwanego La Martorana brzmi: Santa Maria dell'Ammiraglio. Nazwa "Martorana" pochodzi od nazwiska fundatorki sąsiedniego klasztoru benedyktynów; z kolei nazwa "Ammiraglio" bierze się stąd, że kościół został zbudowany w 1143 roku przez Jerzego z Antiochii, admirała (ammiraglio) floty króla Rogera II. Później kościół został powiększony i przebudowany; dodana została wówczas barokowa fasada, zwrócona w stronę placu. Kościół, zbudowany na planie krzyża greckiego, słynie ze wspaniałych mozaik. Główne wejście prowadzi przez dzwonnicę pozbawioną hełmu (zniszczonego w czasie trzęsienia ziemi w 1726 roku). Kościół sąsiaduje z kościołem San Cataldo, zbudowanym w okresie normańskim, z charakterystycznymi różowymi kopułami w stylu arabskim.


Piazza Marina to duży plac położony w pobliżu portu jachtowego i Porta Felice . Markerem oznaczony jest Palazzo Mirto - pochodząca z XVIII wieku typowa siedziba arystokracji sycylijskiej, a markerm - Palazzo Abatellis, pałac zbudowany w końcu XV wieku przez Mattea Carnalivariego dla Francesca Abatellisa, ówczesnego komendatna portu w Palermo, w stylu gotyku katalońskiego, ale też z elementami renesansowymi. Część pomieszczeń zajmuje dziś zaprojektowana przez architekta Carla Scarpę galeria sztuki - Galleria Regionale della Sicilia - gdzie można zobaczyć m.in. Zwiastowanie (Annunziata) Antonella da Messina, słynny średniowieczny fresk Triumf śmierci, czy popiersie Eleonory Aragońskiej Francesca Laurany z 1471 roku.

Markerem jest zaznaczone słynne międzynarodowe muzeum lalek (Museo Internazionale delle Marionette), z kolekcją ponad 2 tysięcy lalek teatralnych z całego świata.

Tuż obok Palazzo Abatellis stoi jednonawowy kościół Santa Maria degli Angeli zwany La Gancia , zbudowany w 1485 roku w stylu gotyku katalońskiego, będący częścią klasztoru franciszkanów, z interesującym wnętrzem.

Natomiast w pobliżu północnego narożnika Piazza Marina stoi kościół Santa Maria della Catena , pochodzący z przełomu XV i XVI wieku, którego nazwa pochodzi od słowa catena - łańcuch (którym, przyczepionym do jednej ze ścian kościoła, przegradzano wejście do portu).

• Teatro Massimo (marker na pierwszej mapce zamieszczonej na tej stronie) - to budynek słynącej z akustyki palermitańskiej opery, zaprojektowany przez Giovanniego Battistę Basilego w 1864 roku, otwarty w 1897 roku, położony przy końcu Via Maqueda. Budynek jest jednym z najbardziej charakterystycznych projektów dla rozbudowy Palermo na przełomie XIX i XX wieku. Aby znaleźć miejsce pod budowę, zburzono część starych murów, fragment zabytkowej dzielnicy, parę kościołów, klasztor, itp.; Teatro Massimo ma powierzchnię 7700 m², (jest największym budynkiem operowym we Włoszech i trzecim pod względem wielkości w Europie), ogromną widownię (z pięcioma piętrami lóż), bogate wyposażenie i zdobienia wnętrza, a także bogato monumentalny portyk z kolumnadą.
• Teatro Politeama to nie tak sławny, jak Teatro Massimo, ale też zabytkowy (zaprojektowany w latach 1867-1874 w stylu klasycystycznym) budynek teatralny z fasadą w formie łuku triumfalnego, położony nieco dalej od centrum, w miejscu, gdzie kończy się Via Ruggiero Settimo, a zaczyna Via della Libertà.

• Stosunkowo niedaleko Teatro Massimo, między Via Maqueda a równoległą do niej Via Roma, w budynku XVII-wiecznego klasztoru dell'Olivella ma swą siedzibę bodaj najważniejsze muzeum Palermo i jedno z najważniejszych we Włoszech - Museo Archeologico Regionale Antonio Salinas (marker na pierwszej mapce zamieszczonej na tej stronie). Muzeum dysponuje niezwykle bogatą kolekcją eksponatów pochodzących z wykopalisk z różnych miejsc na Sycylii, w szczególności z czasów fenickich, kartagińskich, greckich (m.in. metopy przewiezione do Palermo ze świątyń w Selinuncie) i rzymskich.

• Poza katedrą i innymi kościołami wspomnianymi wyżej warto w Palermo zobaczyć m.in.:
  
  
  
  
  • kościół św. Franciszka z Asyżu (San Francesco d'Assisi), zbudowany w latach 1255-1277, później wielokrotnie przebudowywany, niszczony (m.in. przez bombardowania w 1943 roku) i restaurowany, z kilkoma zachowanymi elementami pierwotnej konstrukcji (m.in. gotyckim portalem) oraz rzeźbami Giacomo Gaginiego, Francesca Laurany i Giacomo Serpotty;
  • kościół zwany La Magione z XII wieku, ufundowany przez Matteo d'Ajello, osobistość z czasów normańskich władców Palermo;
  • kościół i klasztor Santa Maria dello Spasimo, zbudowany (ale właściwie nie ukończony) na początku XVI wieku, później zsekularyzowany (obecnie miejsce wystaw i koncertów);
  • jednonawowy kościół Santa Teresa alla Kalsa, pochodzący z przełomu XVII i XVIII wieku, uważany za wybitny przykład baroku sycylijskiego;
  • kościół jezuitów - Chiesa del Gesu, zbudowany w połowie XVI wieku, później przebudowany, zniszczony podczas bombardowań w 1943 roku, odrestaurowany, z licznymi dziełami sztuki we wnętrzu (warto też pamiętać o sąsiadującym budynku Casa Professa, mieszczącym dzisiaj bibliotekę miejską);
  • kościół Chiesa del Carmine, sąsiadujący z bazarem Ballarò;
  • kościół św. Dominika - San Domenico z XVII-XVIII wieku.
  
  
  
  
  Poza centrum
  Do najważniejszych atrakcji turystycznych Palermo usytuowanych poza ścisłym centrum należą:
  
  
  
  
  • wspomniana już wyżej dzielnica secesyjna położona wzdłuż ulic Via Ruggiero Settimo i Via della Libertà ;
  • kościół San Giovanni dei Lebbrosi , jeden z najstarszych kościołow normańskich na Sycylii, ufundowany przez Rogera I w 1071 roku;
  • kościół Santo Spirito , normański kościół stojący na cmentarzu Sant'Orsola, ufundowany w 1178 roku, przed którym 31 marca 1282 roku w porze nieszporów rozpoczęło się powstanie sycylijskie przeciwko Francuzom zwane "nieszporami sycylijskimi" (stąd też inna nazwa kościoła - Chiesa dei Vespri);
  • zamek Castello della Zisa , pochodzący z lat 1165-1167, przez lata zaniedbany, obecnie odrestaurowany, z kolekcją sztuki islamu (Museo d'Arte Islamica) na piętrze;
  • zamek La Cuba , zbudowany przez Wilhelma II w 1180 roku, niegdyś otoczony parkiem (wewnątrz niedostępny dla zwiedzających);
  • katakumby Convento dei Cappuccini , labirynt korytarzy z tysiącami szkieletów i mumii zakonników, ale także i świeckich mieszkańców Palermo (atrakcja dla amatorów;
  • założony w drugiej połowie XVIII wieku ogród botaniczny - Orto Botanico, największy we Włoszech.
  
  
  Okolice
  
  
  PALERMO
  Monte Pellegrino, sanktuarium
  fot. ALW
  • W niewielkiej odległości na północny zachód od centrum Palermo wznosi się na wysokość 609 m n.p.m. wzgórze zane Monte Pellegrino , z którego rozciąga się wspaniały widok na miasto i jego otoczenie. Na wzgórzu można zwiedzić sanktuarium poświęcone patronce Palermo, św. Rozalii, żyjącej w XII wieku świętej kościoła katolickiego, córce księcia normańskiego, później pustelniczce żyjącej i prawdopodobnie zmarłej w grocie na wzgórzu. Legenda mówi, że znalezienie w 1624 roku relikwii świętej i przeniesienie ich w uroczystej procesji przez Palermo uwolniło miasto od panującej wówczas epidemii. W następnym roku powstało na Monte Pellegrino sanktuarium składające się z klasztoru i groty św. Rozalii, a wkrótce potem sama święta (kanonizowana w 1630 roku przez papieża Urbana VIII) została uznana za patronkę miasta. Co roku w lipcu odbywa się w Palermo uroczystość ku czci św. Rozalii, będąca najważniejszym w roku świętem religijnym w mieście - i zarazem festiwalem przyciągającym tysiące turystów.
    
    
    
    
  • Nieco dalej na północ, za Monte Pellegrino, leży Mondello - niegdyś wioska rybacka, obecnie dzielnica willowa Palermo z dużą piaszczystą plażą i licznymi restauracjami, chętnie odwiedzanymi przez mieszkańców i turystów.
  • Z kolei na południowy zachód od Palermo leży Monreale , górująca nad Conca d'Oro miejscowość należąca dziś do tzw. "wielkiego Palermo". W 1172 roku król Wilhelm II ufundował tu katedrę i klasztor benedyktynów oraz rozpoczął budowę rezydencji królewskiej. Cały zespół, uważany za arcydzieło architektury i sztuki arabsko-normańskiej, jest jednym z najważniejszych celów turystycznych w północno-zachodniej części Sycylii.