Taormina

Miejscowość (ok. 11 tys. mieszkańców) i gmina we Włoszech, nadzwyczaj malowniczo położona na wschodnim wybrzeżu Sycylii, na południowych zboczach gór masywu Monti Peloritani opadających do Morza Jońskiego, 52 km na południowy zachód od Messyny , 53 km na północny wschód od Katanii i niecałe 50 km (w linii prostej) od wierzchołka Etny (3350 m) (➤ mapka)(➤ mapka). Taormina jest jedną z najpopularniejszych miejscowości turystycznych na Sycylii, słynącą z rozciągających się z wielu punktów miasta spektakularnych widoków na długi odcinek wybrzeża Morza Jońskiego i na Etnę, zabytków, z których najbardziej znanym jest dobrze zachowany i pięknie położony teatr grecko-rzymski (Teatro antico), a także z niezwykle rozbudowanej infrastruktury turystycznej, z wieloma hotelami, pensjonatami, restauracjami, kawiarniami, galeriami sztuki, antykwariatami i sklepami, odwiedzaną od XIX wieku przez przedstawicieli europejskiej arystokracji, elit finansowych, świata polityki, intelektualistów, pisarzy i artystów, a także przez miliony "zwykłych" turystów z całego świata. Dojazd autostradą A18 lub drogą SS114.

Pierwszymi w czasach historycznych mieszkańcami terenów, na których leży dzisiejsza Taormina, byli Sykulowie. Sama Taormina, wówczas Tauromenion (nazwa pochodząca od nazwy góry Monte Tauro, na zboczach której miejscowość jest położona), została założona w IV wieku p.n.e. przez uciekinierów z Naxos (dzisiejsze Giardini-Naxos), których wyparł z ich miasta tyran Syrakuz, Dionizjos I. O ile wiadomo, szybko rozwijające się miasto przez pewien czas zachowało niezależność; później zostało podporządkowane Syrakuzom, by następnie znaleźć się w strefie wpływów Rzymu i wreszcie, gdy cała Sycylia stała się prowincją rzymską - miastem rzymskim zwanym Tauromenium.

Po upadku Zachodniego Cesarstwa Rzymskiego Taormina, jak wiele innych miast na Sycylii, przez pewien czas pozostawała w rękach Bizancjum, później, od początków X wieku, w rękach Arabów, a następnie Normanów (którzy odebrali miasto Arabom w roku 1078), Hohenstaufów, Andegawenów, Królestwa Aragonii, następnie Królestwa Hiszpanii, by wreszcie, w drugiej połowie XIX wieku, znaleźć się w granicach zjednoczonych Włoch.

W ostatnim okresie przed zjednoczeniem Włoch Taormina nie odgrywała już takiej roli, jak wcześniej, gdy była przez stulecia jednym z ważniejszych miast regionu. Odzyskała znaczenie, ale już w zupełnie innej roli, mianowicie jako destynacja turystyczna, w XIX wieku. Jednym z pierwszych turystów w Taorminie był Johann Wolfgang von Goethe, którego zapiski z czasów podróży po Włoszech wlatach 1786-1788 zostały opublikowane, jako Italienische Reisen, w drugiej dekadzie XIX wieku. Poczynając od połowy XIX wieku Taormina byłą jedną z najpopularniejszych miejscowości turystycznych na Sycylii i w całych Włoszech, odwiedzaną przez przedstawicieli europejskiej arystokracji (w tym przez koronowane głowy, m.in. cesarza Wilhelma II, króla Edwarda VII czy cara Mikołaja I), elit finansowych (m.in. Rotszyldów i Kruppów), polityków, intelektualistów, pisarzy i artystów - byli w Taorminie Friedrich Nietzsche, Richard Wagner, Gabriele D’Annunzio, Sigmund Freud, Oscar Wilde, i wiele innych osobistości tej rangi; w XX wieku przyjeżdżały tu gwiazdy filmu (takie jak Greta Garbo, Ava Gardner, Romy Schneider, Liz Taylor i Richard Burton).


Taormina leży na południowych zboczach gór masywu Monti Peloritani opadających do Morza Jońskiego, na jednym z tarasów góry zwanej Monte Tauro, na wysokości 204 m n.p.m.

Wyżej nad Taorminą, na skale na wysokości ok. 400 m n.p.m., zachowały się pozostałości (mury obwodowe i resztki wieży) zamku, zwanego Castello Saraceno , stojące w miejscu, gdzie pierwotnie znajdował się pierwotnie niższy akropol greckiej Taorminy. Zamek został wzniesiony prawdopodobnie przez Arabów (stąd nazwa - Castello Saraceno) w X wieku; w 1078 roku zdobyli go po oblężeniu Normanowie. W pobliże zamku można dojechać samochodem drogą SP10; pokonując ostatni odcinek pieszo warto zwrócić uwagę na pochodzące z XII wieku (odrestaurowane w XVII wieku), położone niedaleko ruin zamku sanktuarium Madonna della Rocca.

Jeszcze wyżej, na wysokości 501 m n.p.m., na wzgórzu, gdzie w epoce greckiej znajdował się wyższy akropol miasta, leży miejscowość znana dziś pod nazwą Castelmola ; prowadzi do niej wspomniana przed chwilą droga SP10. Zarówno z okolic zamku i sanktuarium, jak z Castelmoli, rozciągają się wspaniałe widoki na Taorminę, wybrzeże Morza Jońskiego oraz na Etnę.

Dołem, wzdłuż wybrzeża, tworzącego u stóp Taorminy charakterystyczny półwysep z dwoma cyplami, Capo Sant'Andrea na północnym wschodzie i Capo Taormina na południowym zachodzie, oraz położoną między nimi zatoką z małą kamienistą plażą i wysepką znaną jako Isola Bella , biegnie droga SS114, która na północny wschód prowadzi do Messyny, a na południowy zachód do Katanii, i którą można dojechać do kilku innych plaż położonych niedaleko Taorminy. Najbliższa, plaża Mazzarò , również kamienista, jest w zatoczce o tej samej nazwie położonej na północ od Capo Sant'Andrea; dalej na północ są piaszczysto-żwirowe plaże Spisone i Mazzeo , a jeszcze dalej długie i piaszczyste plaże (oznaczone markerem ) sąsiadującej z Taorminą miejscowośsci Letojanni . Na południowy zachód od Capo Taormina leży miejscowość Giardini-Naxos , z plażami oznaczonymi markerem . Położone na wysokości 204 m n.p.m. historyczne centrum Taorminy łączy z dzielnicami położonymi na wybrzeżu kolej linowa, której dolna i górna stacja są oznaczone odpowiednio markerami i . Kolej powstała w końcu lat 30. XX wieku i przewozi 650 pasażerów na godzinę. Długość przejazdu wynosi 725,32 m, a deniwelacja - 170,5 m.



Jak wspomniano, jedną z największych atrakcji Taorminy są rozciągające się z wielu punktów samego miasta i jego okolic miasta spektakularne widoki. Takimi punktami, obok okolic Castello Saraceno i miejscowości Castelmola, o których mówiliśmy przed chwilą, są w Taorminie m.in. plac znany jako Piazza IX Aprile (zob. niżej), publicznie dostępne ogrody Villa Comunale (niegdyś własność angielskiej arystokratki, Florence Trevelyan, żyjącej w latach 1852-1907, która osiedliła się w Taorminie), a także z okolic Teatro Antico . Także zabudowa samego miasta jest wyjątkowo malownicza, a liczne hotele, pensjonaty, restauracje, kawiarnie, bary, kluby i sklepy, a także różnego rodzaju imprezy kulturalne, od laty przyciągają miliony turystów z całego świata.

Historyczne centrum Taorminy rozciąga się wzdłuż głównej ulicy miasta, Corso Umberto I, biegnącej łagodnym łukiem najpierw mniej więcej równoleżnikowo, potem na północny wschód, między uważaną za południowe wejście do miasta bramą Porta Catania a północną bramą Porta Messina . Markerem oznaczona jest trzecia brama (niegdyś zwana Porta di Mezzo), przez którą, pod wieżą zegarową zwaną Torre dell'Orologio, przechodzi się idąc Corso Umberto I. Dwa główne place Taorminy - to Piazza Duomo , przy którym stoi katedra, Duomo di Taormina oraz Piazza IX Aprile , plac uważany przez wielu za najpiękniejszy plac miasta. Niedaleko Porta Messina stoją dwie godne uwagi budowle: Palazzo Corvaja i kościół Santa Caterina ; Via Teatro Greco prowadzi stąd na południowy wschód w stronę położonego na niewielkim wzniesieniu najważniejszego zabytku Taorminy - Teatro Antico .


Teatro Antico - to dobrze zachowany i pięknie położony grecko_rzymski teatr, najsłynniejszy i uważany za najważniejszy zabytek Taorminy. Nazywany jest teatrem grecko-rzymskim, ponieważ powstał prawdodopobnie w pierwszym, hellenistycznym okresie dziejów Taorminy, zapewne w III wieku p.n.e., za panowania w Syrakuzach, którym wówczas podlegała Taormina, tyrana Hierona II, ale później, prawdopodobnie w II wieku n.e. został przebudowany przez Rzymian w taki sposób, by można tu było organizować walki gladiatorów i widowiska z udziałem dzikich zwierząt.

Teatr w Taorminie, drugi pod względem wielkości teatr grecki na Sycylii, miał średnicę 109 m i mieścił ok. 5 tys. widzów. Górna część podzielonej na dziewięć sektorów widowni, w dużej części dobrze zachowanej; częściowo zachowała się natomiast ściana za sceną, z niewielkimi niszami i kolumnadą.

W teatrze, słynącym z doskonałej akustyki, odbywają się dziś organizowane przez Taormina Arte różnego rodzaju imprezy kulturalne - filmowe, teatralne, muzyczne i baletowe.

Z wielu punktów Teatro Antico, położonego nieco wyżej niż centrum Taorminy, rozciąga się wspaniały panoramiczny widok na długi odcinek wybrzeża Morza Jońskiego oraz - gdy patrzy się w kierunku południowo-zachodnim - na oddalony o ok. 40 km ogromny masyw Etny; zachwycający jest też widok samej Taorminy i otaczających ją wzgórz.


Pochodząca z 1440 roku Porta Catania jest południową bramą wejściową do historycznego centrum Taorminy, należącą niegdyś do jednej z linii murów obronnych. W czasach Normanów na pobliskim placyku odbywały się zgromadzenia publiczne - stąd jej dawna nazwa, Porta del Tocco.

Piazza Duomo, plac położony kilkadziesiąt metrów na wschód od Porta Catania, bierze swą nazwę od stojącej przy nim katedry, Duomo di Taormina, jednego z najważniejszych zabytków miasta. Trójnawowa katedra z surową fasadą (z rozetą nad neorenesansowym portalem głównym i dwoma ostrołukowymi okienkami po obu stronach), zbudowana na planie krzyża łacińskiego, powstała w XIII wieku na ruinach kościoła pod wezwaniem św. Mikołaja ( San Nicola di Bari); później była kilkakrotnie przebudowywana. Z uwagi na krenelażowe zwieńczenie bywa nazywana katedrą-twierdzą (la cattedrale fortezza). We wnętrzu warto zwrócić uwagę na drewniany strop i kilka interesujących dzieł sztuki, w tym obrazy Antonina Giuffré i Antonella de Saliby.

Na środku placu stoi godna uwagi barokowa fontanna z taormińskiego kamienia z 1635 roku, otoczona okrągłymi schodami, z usytuowaną centralnie figurką centaurydy trzymającej w rękach kulę ziemską i berło oraz czterema kolumienkami z ujęciami wody na obwodzie.

Markerem oznaczony jest na mapce powyżej stojący blisko Porta Catania pałac znany jako Palazzo dei Duchi di Santo Stefano - budowla z przełomu XIV i XV wieku w stylu sycylijskiego gotyku ze śladami wpływów arabskich i normańskich, niegdyś stanowiąca część murów obronnych Taorminy. Pałac był niegdyś rezydencją arystolratycznej rodziny hiszpańskiej, dzisiaj jest siedzibą Fondazione Mazzullo (od nazwiska Giuseeppe Mazzullo, artysty żyjącego w latach 1913-1988, urodzonego w Graniti, małej miejscowości położonej kilkanaście km na północny zachód od Taorminy); w pałacu jest stała wystawa rzeźb artysty, zaś na dziedzińcu organizowane są różne imprezy kulturalne. Nieco dalej od Piazza Duomo stoi podobna w stylu do Palazzo dei Duchi di Santo Stefano wieża zwana Badia Vecchia , kiedyś także będąca częścią fortyfikacji Taorminy, dziś siedziba niewielkiego Muzeum Archeologicznego.


Piazza IX Aprile, z licznymi kawiarniami (w tym z jedną z najsłynniejszych taormińskich kawiarni, "Wunderbar"), uważany przez wielu za najpiękniejszy plac Taorminy, jest w każdym razie bodaj najczęstszym miejscem spotkań mieszkańców Taorminy i turystów. Idąc od strony Porta Catania, wchodzi się na plac przez bramę w wieży zwanej pierwotnie Torre di Mezzo, dziś Torre Orologio . Fundamenty wieży mogą pochodzić z pierwszego okresu dziejów miasta. Pierwsza wieża została w tym miejscu zbudowana w XII wieku, ale została całkowicie zniszczona w 1676 roku przez wojska Ludwika XIV. Gdy w 1679 roku została odbudowana, od strony placu umieszczono w niej wielki zegar - stąd jej obecna nazwa.

W północno-zachodniej pierzei placu stoi widoczny na zdjęciu powyżej barokowy kościół San Giuseppe , z przełomu XVII i XVIII wieku, z dzwonnicą po prawej stronie. Od strony północno-wschodniej plac zamyka XV-wieczny gmach biblioteki miejskiej , dawniej kościół i klasztor Sant'Agostino. Od południa plac jest otwarty, oferując piękne widoki na długi odcinek wybrzeża Morza Jońskiego i na Etnę.


Porta Messina stoi na północno-wschodnim krańcu Corso Umberto I i jest uważana za północne wejście do historycznego centrum miasta.

Głównym zabytkiem Taorminy w pobliżu Porta Messina jest Palazzo Corvaja stojący w miejscu dawnego rzymskiego forum. Pierwszym elementem pałacu była wieża zbudowana przez Arabów między 902 i 1079 rokiem w kształcie sześcianu (na wzór Al-Kaby w Mekce); obecny kształt budowla uzyskała w XV wieku. W 1411 roku obradował tu parlament sycylijski, pod przewodnictwem Blanki I z Nawarry, pełniącej wówczas funkcję namiestnika Sycylli. W latach 1538-1945 pałac był rezydencją rodziny Corvaja - i od tego nazwiska wziął swą dzisiejszą nazwę. Dziś w pałacu, odrestaurowanym w 1946 rou, mieści się biuro informacji turystycznej i małe muzeum etnograficzne.

Obok Palazzo Corvaja stoi kościół św. Katarzyny Aleksandryjskiej (Santa Caterina d'Alessandria d'Egitto), zbudowany na ruinach rzymskiego odeonu (na tyłach kościoła można zobaczyć jego pozostałości), który z kolei powstał w miejscu, gdzie wcześniej była grecka świątynia poświęcona prawdopodobnie Afrodycie. Jednonawowy kościół został zbudowany w XVII wieku w stylu barokowym. Figura świętej umieszczona w niszy nad portalem kościoła pochodzi z początków XVIII wieku. Przez pewien czas kościoł był zamknięty, ale w 1977 został poddany restauracji i przywrócony do kultu.

Markerem na mapce zamieszczonej powyżej jest zaznaczony leżący już poza historycznym centrum Taorminy, na wschód od Porta Messina, barokowy, wzniesiony w XVIII wieku kościoł San Pancrazio, poświęcony patronowi Taorminy, którego święto jest obchodzone uroczyście co 4 lata.


Szczególną atrakcją Taorminy jest niewielka kamienista (miejscami żwirowa) plaża w zatoczce Morza Jońskiego między Capo Sant'Andrea a Capo Taormina oraz położona tu blisko brzegu wysepka Isola Bella, na którą można przejść po wąskiej płyciźnie lub nawet niekiedy suchą stopą (w zależności od warunków pogodowych, poziomu wody i stanu morza). Do niedawna wyspa była własnością prywatną (przez pewien czas należała do wspomnianej wyżej Florence Trevelyan), obecnie stanowi należący do regionu Sycylia (a administracyjnie położony na terenie Taorminy) regionalny rezerwat przyrody (z zabudowaniami, sztucznymi grotami i tarasami oraz roślinnością częściowo odziedziczoną po dawnych właścicielach). W rejonie zatoki możliwe są wycieczki łodzią po okolicznych wodach (obfitujących w wystające z morza skały, groty, itp.), nurkowanie, itp.