Val d'Hérens

Val d'Hérens - to dolina boczna doliny Rodanu, położona w Alpach Pennińskich (Walijskich), ciągnąca się na południowy wschód od rejonu Sionu i Vex w kierunku wysokich szczytów alpejskich, w tym Dent d'Herens (4171 m), na granicy z Włochami (➤ mapka)(➤ mapka). Dolina jest popularnym punktem wyjścia dla ekspedycji i wycieczek górskich o różnym stopniu trudności; w zimie działają tu trzy ośrodki narciarskie.

Dolinę ukształtował ok. 10 tys. lat temu cofający się lodowiec. Dziś dnem doliny płynie rzeka Borgne, która powstaje w pobliżu miejscowości Les Haudères , na wysokości ok 1450 m n.p.m., z połączenia dwóch górskich potoków, Borgne de Ferpècle i Borgne d'Arolla, by mniej więcej 30 km dalej wpaść do Rodanu w pobliżu Sionu. Dolinę otaczają wysokie szczyty Alp: m.in. Grand Cornier (3962 m), Dent Blanche (4357 m), Dent d'Herens (4171 m), Mont Collon (3637 m), Pigne d'Arolla (3796 m), Mont Blanc de Cheilon (3870 m), Pointe de Vouasson (3490 m), Roseblanche (3336 m) i Mont Rouge (2491 m).

W dolinie Val d'Hérens leży 5 gmin dystryktu Hérens (szósta gmina tego dystryktu, Ayent, leży na północ od Rodanu): Vex, Mont-Noble, Saint-Martin, Hérémence (zajmująca dolinę boczną Val d'Hérens, Val d'Hérémence) oraz Evolène (zajmującą górne partie Val d'Hérens, w tym doliny Val de Ferpècle i Val d'Arolla, którymi płyną odpowiednio wspomnianej wyżej potoki, Borgne de Ferpècle i Borgne d'Arolla, łączące się w rzekę Borgne). Z turystycznego punktu widzenia najważniejszymi miejscowościami doliny są Thyon w gminie Vex (gdzie jest duży ośrodek narciarski) oraz całoroczne miejscowości wypoczynkowe Evolène , Les Haudères i Arolla w gminie Evolène, znane jako dobre bazy wypadowe dla wypraw w otaczające dolinę góry, a w zimie takze jako ośrodki narciarskie. Szczególną atrakcją doliny Val d'Hérémence jest położona ok. 15 km na południe od miejscowości Hérémence zapora Grande Dixence , zamykająca zbiornik Lac des Dix (zob. niżej).


Vex jest liczącym ok. 1800 mieszkańców głównym miastem dystryktu Hérens i siedzibą gminy Vex. Leży u wylotu doliny Val d'Hérens, na lewym brzegu Borgne, na wysokości 939 m n.p.m., 8,5 km na południowy wschód od Sionu , stolicy kantonu. Pierwsze wzmianki o miejscowości pochodzą z XI wieku. Markerem oznaczony jest kościół Saint-Sylve, którego początki sięgają XII lub XIII wieku, z częściowo romańską nawą i dzwonnicą oraz przebudowanym w XV wieku chórem, a markerem - tzw. wieża Tavelli (Tour Tavelli), ośmiokątna (jedyna taka konstrukcja w Valais) wieża stanowiąca pozostałość po XIII-wiecznych fortyfikacjach, zniszczonych prawdopodobnie w XV wieku.


Thyon (miejscowość znana też jako Thyon 2000), ze wspaniałym panoramicznym widokiem na Alpy, leży w gminie Vex, na wysokości 2095 m m.p.m., na grzbiecie opadającym ze szczytu Mont Rouge , po zachodniej stronie doliny Val d'Hérémence, nad miejscowościami Vex i Hérémence. Nieco niżej leżą Les Collons (ok. 1800 m n.p.m.) i Les Masses (ok. 1600 m n.p.m.), tworzące wraz z Thyon 2000 część słynnego regionu narcarskiego "4 Dolin", połączony wyciągami z jednej strony z pobliskim, położonym na północny zachód Veysonnaz, z drugiej strony z leżącym na południowy zachód Siviez (zob. Nendaz). W lecie Thyon może być doskonałą rodzinną miejscowością wypoczynkową, oferującą możliwość spacerów i wycieczek pieszych, a także rowerowych.




Gmina Hérémence zajmuje dolinę boczną doliny Val d'Hérens - Val d'Hérémence; licząca ok. 1400 mieszkańców miejscowość Hérémence, po raz pierwszy wzmiankowana pod koniec XII wieku, leży na wysokości 1237 m n.p.m., w miejscu, gdzie Val d'Hérémence odgałęzia się od Val d'Hérens. W miejscowości Hérémence warto zwrócić uwagę na katolicki kościół Saint-Nicolas de Myre - nietypową betonową budowlę wzniesioną w latach 1967-1970 według projektu architekta Waltera Förderera, uważaną za jeden z najciekawszych tego rodzaju projektów architektonicznych w Szwajcarii.

W gminie Hérémence za najważniejszą atrakcję turystyczną uchodzi Grande Dixence (le barrage de la Grande Dixence) - betonowa zapora grawitacyjna na rzece Dixence, w górnych partiach doliny Val d'Hérémence, położona na wyskości 2683 m n.p.m. i stanowiąca część potężnego kompleksu elektrowni wodnych zwanych zespołem Cleuson-Dixence, zapewniającego podobno ok. 20% całego zapotrzebowania Szwajcarii na energię elektryczną. Wysoka na 285 metrów zapora uważana jest za jedną z najwyższych i największych konstrukcji tego typu na świecie. Jako taka - a także ze względu na wspaniałe alpejskie otoczenie tworzonego przez zaporę sztucznego jeziora, zwanego Lac des Dix , Grande Dixence uchodzi za wybitną atrakcję turystyczną i jest odwiedzana rocznie przez ok. 100 000 osób.

Inną popularną atrakcją gminy Hérémence są tzw. Pyramides d'Euseigne - położone w pobliżu miejscowości Euseigne , przypominające krajobraz Kapadocji formacje skalne, powstałe w wyniku erozji moreny utworzonej niegdyś przez lodowiec. Główna droga w dolinie przechodzi krótkim tunelem pod jedną z tych formacji.


Położona na wysokości 1371 m n.p.m. miejscowość Evolène jest siedzibą gminy o tej samej nazwie, zajmującej powierzchnię 810 km², ale zamieszkałej przez zaledwie ok. 1700 osób. Najwyższym punktem gminy jest słynny szczyt Dent Blanche (4357 m); inne otaczające gminę szczyty to Sasseneire (3254 m), Pic d'Artsinol (2997 m) i Mont de l'Etoile (3372 m).

Evolène jest popularną całoroczną miejscowością turystyczną, zaliczaną do najpiękniejszych w Szwajcarii. W lecie może być doskonałą bazą dla osób uprawiających wspinaczkę lub turystykę górską; wycieczki (o różnym stopniu trudności) w rejonie Pic d'Artsinol może ułatwić kolejka gondolowa, której dolna stacja, oznaczona markerem , znajduje się w miejscowości Lannaz , górna zaś w miejscu oznaczonym markerem . W zimie kolejka obsługuje tereny narciarskie położone na wysokości 1400-2600 m na stokach Pic d'Artsinol (ok. 40 km tras, większość średnio trudnych i niezbyt trudnych, należące do większego regionu narciarskiego znanego jako Espace Dent-Blanche i obejmującego także tereny w rejonie La Forclaz (zob. niżej) i w rejonie Arolla (zob. niżej). Między Evolène a Les Hauderes można też uprawiać narciarstwo biegowe.


Les Haudères - to położona na wysokości ok. 1450 m n.p.m., licząca ok. 450 mieszkańców miejscowość w gminie Evolène, niegdyś ważny punkt na szlaku pielgrzymkowym prowadzącym z Zermatt do Sionu, dziś popularna miejscowość turystyczna, z pięknymi drewnianymi domami i rozbudowaną infrastrukturą noclegową i gastronomiczną. Miejscowość leży w miejscu, gdzie łączą się dwa potoki tworzące rzekę Borgne - Borgne de Ferpècle płynący z południowego wschodu, mający swe źródła w lodowcu Ferpècle (Glacier de Ferpècle) spływającym z przełęczy Col d'Hérens i Borgne d’Arolla wypływając z lodowca Arolla (Glacier d'Arolla). W Les Hauderes kończy się prowadząca ze Sionu droga 206.

Dzięki bliskości wysokich alpejskich szczytów i lodowców Les Haudères stanowią doskonały punkt wyjścia do wypraw górskich, zwłaszcza dla wspinaczy i zaawansowanych turystów; w okolicy są jednak także szlaki łatwiejsze, dla piechurów i osób uprawiających kolarstwo górskie. W zimie można uprawiać narciarstwo biegowe i alpejskie (oraz inne sporty zimowe); w najbliższej okolicy można korzystać z terenów narciarskich w rejonie La Forclaz położonych na wysokości 1696-2204 m (ok. 15 km tras łatwych i niezbyt trudnych), należących do większego regionu narciarskiego Espace Dent-Blanche (➤ mapka(➤ mapka)).


Arolla leży w górnych partiach doliny Val d'Hérens, w gminie Evolène, na wysokości 1998 m n.p.m., w pobliżu granicy z Włochami i wysokich alpejskich szczytów Mont Collon (3637 m) i Pigne d'Arolla (3796 m) i Mont Blanc de Cheilon (3870 m), także La Ruinette (3875 m) i Aiguilles Rouges d'Arolla (3646 m).

Osada istniała tu już w Średniowieczu. Alpiniści i turyści odkryli ją w XIX wieku (pierwsze hotele powstały w Arolli już w latch 60. tego stulecia). Mniej więcej sto lat poźniej, po zbudowaniu drogi dojazdowej, miejscowość zaczęła być szerzej znana. W lecie Arolla jest świetną bazą wypadową dla miłośników gór, w tym dla wspinaczy. W zimie uprawia się tu narciarstwo biegowe i zjazdowe - tereny narciarskie Arolla (prawie 50 km tras), należące do większego regionu narciarskiego Espace Dent-Blanche, są położone na zachód od miejscowości, na wysokości 2003-2889 m n.p.m.