Zawrat

Położona na wysokości 2159 m n.p.m. przełęcz we wschodniej grani Świnicy w Tatrach Wysokich, między Doliną Gąsienicową a Doliną Pięciu Stawów Polskich. Jedna z najsłynniejszych przełęczy tatrzańskich, niegdyś uważana za trudno dostępną, dziś jeden z najpopularniejszych celów wycieczek po polskiej stronie Tatr.

Zawrat leży w długiej grani wybiegającej na wschód ze Świnicy prowadzącej w stronę Koziego Wierchu , za Kozim Wierchem biegnącej na północny wschód i na północ w stronę masywu Granatów (markerem oznaczony jest najniższy, ale uważany za główny zwornikowy szczyt Skrajnego Granatu, wznoszący się na 2225 m n.p.m.), a następnie ponownie na wschód w stronę przełęczy Krzyżne i masywów Koszystej i Wołoszyna . Odcinkiem tej grani od Zawratu do Krzyżnego biegnie najsłynniejszy szlak turystyczny w Tatrach Polskich znany jako Orla Perć, składający się z dwóch glównych odcinków: od Zawratu do Skrajnego Granatu i od Skrajnego Granatu do Krzyżnego. Od 2007 roku szlakiem od Zawratu do Koziego Wierchu można iść tylko w jednym kierunku, z zachodu na wschód - w tym sensie dla turysty, który chce przejść całą Orlą Perć lub cały jej zachodni odccinek, przełęcz Zawrat stanowi zawsze punkt początkowy wyprawy.

Od zachodu nad przełęczą Zawrat wznosi się Zawratowa Turnia , wysoki na 2247 m zwornikowy szczyt, od którego odchodzi na północ grań prowadząca w stronę Kościelca . Na wschód od Zawratu znajduje się Mały Kozi Wierch (2228 m), a dalej szeroka dwusiodłowa Zmarzła Przełęcz (2126 m) oddzielająca Mały Kozi Wierch od Zamarłej Turni (2179 m), ze słynną, niegdyś uważaną za niemożliwą do przejścia południową ścianą (szlak Orlej Perci biegnie górną częścią północnej ściany). Na wschód od Zamarłej Turni leży Kozia Przełęcz (2137 m), oddzielająca ją od Kozich Czub w masywie Koziego Wierchu. Droga z Zawratu do Koziej Przełęczy jest łatwa, trudności Orlej Perci zaczynają się dalej. Warto odnotować, że do niedawna można było bez trudności (choć miejscami w ekspozycji, z ubezpieczeniami) przejść z Zawratu, trawersując południowe zbocza Zawratowej Turni, a potem Niebieskiej i Gąsienicowej Turni na Świnicę (niektóre źródła podają zresztą błędnie, że ten odcinek grani także jest częścią Orlej Perci). Z powodu obrywu skalnego w 2018 roku szlak między Świnicą i Zawratem został zamknięty, a ponieważ, jak wspomniano wyżej, na grani od Zawratu do Koziego Wierchu obowiązuje ruch jednokierunkowy, więc obecnie można dotrzeć na Zawrat tylko z dolin: albo z Doliny Gąsienicowej, albo z Doliny Pięciu Stawów.

Droga z Hali Gąsienicowej (markerem na mapce zamieszczonej wyżej zaznaczone jest schronisko znane jako "Murowaniec") na Zawrat jest jedną z najbardziej klasycznych wypraw tatrzańskich. Od "Murowańca" droga (znaki niebieskie) prowadzi do Czarnego Stawu Gąsienicowego, następnie do Zmarzłego Stawu Gąsienicowego i stąd w górę na przełęcz (umiarkowane trudności techniczne, miejscami ekspozycja, ubezpieczenia) - od "Murowańca" 2 godz. Droga z Doliny Pięciu Stawów ma zupełnie inny charakter. Od oznaczonego markerem schroniska przy Przednim Stawie Polskim idzie się łatwą ścieżką za znakami niebieskimi, obchodząc Wielki Staw Polski od północy, w górę doliny (mijając po drodze oznaczone markerami - miejsca, gdzie odchodzą w jedną lub drugą stronę drogi odpowiednio na Kozi Wierch, na Szpiglasową Przełęcz (2110 m) i na Kozią Przełęcz). Od schroniska na przełęcz 1.30 godz.; droga jest pozbawiona trudności, ale dość monotonna i nadaje się bardziej do zejścia.

Z Zawratu rozciąga się interesujący widok na Tatry Wysokie.