Chamonix-Mont-Blanc

Chamonix-Mont-Blanc - to miejscowość i (licząca niecałe 10 tys. mieszkańców) gmina we Francji, w regionie Owernia-Rodan-Alpy (Rhône-Alpes), w departamencie Górna Sabaudia (Haute-Savoie), położona w odległości 617 km od Paryża , 225 km od Lyonu , 83 km od Genewy w Szwajcarii (➤ mapka)(➤ mapka). Chamonix jest jedną z najstarszych i jedną z najpopularniejszych miejscowości turystycznych we Francji, położoną u stóp najwyższego szczytu Europy, Mont Blanc. Chamonix odwiedza rocznie 5 milionów turystów, przybywających tu z całego świata, by zimą uprawiać narciarstwo i inne sporty zimowe, a w lecie głównie wspinaczkę i turystykę pieszą; poza wspinaczką, miejscowość jest także ośrodkiem innych sportów ekstremalnych, jak kolarstwo górskie, paralotniarstwo czy rafting. Dojazd: z zachodu - autostradą A40 do Saint-Gervais-les-Bains i dalej drogą N205; z południowego wschodu, od strony doliny Aosty we Włoszech - autostradą A5, przez Courmayeur i tunel pod Mont-Blanc; wreszcie z północnego wschodu, od strony Martigny w Szwajcarii - drogą D1506 (➤ mapka)(➤ mapka).

Chamonix-Mont-Blanc (do 1916 roku znane jako Chamonix) leży w dolinie alpejskiej nad rzeką Arve w Górnej Sabaudii, w pobliżu miejsca, gdzie stykają się ze sobą terytoria Francji, Włoch i Szwajcarii. Od strony północno-zachodniej dolinę Chamonix ogranicza pasmo Aiguilles Rouges, z najwyższym szczytem Le Brévent (2526 m n.p.m.); od południowego wschodu wznosi się ogromny masyw Mont Blanc (4810 m n.p.m.). Główny wierzchołek znajduje się na terytorium Francji; przez pobliski boczny wierzchołek Mont Blanc de Courmayeur / Monte Bianco di Courmayeur (4748 m n.p.m.) przebiega granica francusko-włoska. Całość masywu Mont Blanc jest doskonale widoczna z Le Brévent oraz z należącego do tego masywu szczytu Aiguille du Midi , na który można z Chamonix wjechać słynną kolejką linową.

W odległości 24 km na zachód od Chamonix leży miejscowość Saint-Gervais-les-Bains , do której doprowadzona jest biegnąca od zachodu autostrada A40 (E25); dalej w kierunku Chamonix prowadzi droga N205 (E25), zwana "Route Blanche", która przed Chamonix (zjazd 31) zmienia gwałtownie kierunek na (ogólnie) południowy i zakosami wznosi się do wjazdu do tunelu pod Mont Blanc prowadzącego do Courmayeur i doliny Aosty we Włoszech. Drogę do Chamonix kontynuuje za tym zjazdem droga 1506 (kolejny odcinek "Route Blanche") biegnąca aż do granicy szwajcarskiej, i dalej, już w Szwajcarii, do Martigny . Jadąc tą drogą z Saint-Gervais-les-Bains do granicy szwajcarskiej przejeżdża się przez kolejne ośrodki narciarskie (wymieniamy ważniejsze): Servoz , Les Houches , Chamonix, Les Praz de Chamonix , Argentière i Vallorcine .

Pierwsze wzmianki o dolinie Chamonix sięgają XI wieku, gdy ówczesny władca Genewy, do którego region ten wtedy należał, podarował ją benedyktynom z klasztoru św. Michała w Piemoncie - co nie zostało dobrze przyjęte przez miejscowych górali i stanowiło zalążek trwającej później długo wzajemnej niechęci i atmosfery sporów. Na początku XIII wieku powstało w dolinie Chamonix opactwo. W ciągu kilku następnych stuleci region Chamonix, choć gościł od czasu do czasu wysłanników kolejnych władców Genewy lub genewskiego biskupa, był rzadko odwiedzany, a samo Chamonix pozostawało miejscowością prawie nieznaną.

Przełomem stało się przybycie do Chamonix, w połowie XVIII wieku, poszukujących przygód dwóch młodych arystokratów angielskich: William Windhama i Richarda Pococka, których relacja z podróży w Alpy, z opisem gigantycznych lodowców spływających do małej wioski, wywarła ogromne wrażenie i spowodowała zainteresowanie regionem w całej Europie, zwłaszcza w Anglii. Głównie z Anglii zaczęli do Chamonix przybywać pierwsi turyści, by podziwiać "Mer de Glace"; ale miejscowość stała się też celem wypraw szwajcarskich arystokratów i uczonych. W 1760 roku przyjechali do Chamonix (niezależnie od siebie) Horace-Bénédict de Saussure (1740-1799), później inicjator prób zdobycia Mont Blanc (zob. niżej) i Marc Theodore Bourrit (1739–1819), francuskiego pochodzenia genewski podróżnik i pionier turystyki górskiej. Miejscowi górale, zwłaszcza zajmujący się polowaniami lub poszukiwaniem w górach wartościowych minerałów, dobrze znający okolice Chamonix, stali się w naturalny sposób ich przewodnikami i towarzyszami wypraw w góry.

Na początku XIX wieku turystyka była już istotnym elementem życia Chamonix. W 1821 roku powstało (pierwsze na świecie) stowarzyszenie przewodników górskich - Compagnie des Guides de Chamonix, które z jednej strony porządkowało (od strony prawa własności) zasady dostępu do poszczególnych szczytów i zboczy, z drugiej monopolizowało uprawnienia do prowadzenia działalności przewodnickiej w regionie Chamonix. Monopol ten został przełamany pod koniec XIX wieku decyzją rządu francuskiego, na mocy której decydujący głos przy nadawaniu praw do prowadzenia takiej działalności należał już nie do mieszkańców Chamonix, lecz raczej do ogólnokrajowej organizacji noszącej nazwę Club Alpin Français; w tym też czasie przyspieszeniu uległ proces tworzenia infrastruktury turystycznej regionu, z udziałem różnych przedsiębiorstw, również międzynarodowych. Na początku XX wieku zdanie mieszkańców Chamonix zaczęło znowu liczyć się bardziej. W 1916 roku, pod ich naciskiem, doszło do zmiany nazwy Chamonix na Chamonix-Mont-Blanc, z oczywistych powodów marketingowych. W 1924 roku Chamonix było miejscem pierwszej Olimpiady zimowej - co odegrało kluczową rolę w podniesieniu znaczenia Chamonix do rangi miejscowości turystycznej i wypoczynkowej o światowym znaczeniu.

W drugiej połowie XX wieku prawie cała gospodarka Chamonix została podporządkowana turystyce. Baza noclegowa w końcu ubiegłego stulecia doszła do liczby ok. 60 tysięcy łóżek; obecnie szacuje się, że każdego roku przyjeżdża do Chamonix ok. 5 milionów osób.


W zimie Chamonix jest przede wszystkim ośrodkiem narciarskim - nie największym, ale jednym z najważniejszych we Francji, a dla wielu wręcz kultowym. Oferuje trasy dla zaawansowanych i bardzo zaawansowanych, ale także dla początkujących i narciarstwa rodzinnego - łącznie ponad 100 km tras oraz co najmniej drugie tyle narciarstwa pozatrasowego (w tym - na legendarnej trasie Vallée Blanche zaczynającej się w pobliżu Aiguile du Midi ). Jako główne (nie-ekstremalne) tereny narciarskie w Chamonix i okolicach wymienia się najczęściej: połączone ze sobą kolejką linową stoki Le Brévent (markerem oznaczona jest dolna stacja kolejki na Le Brévent) i La Flégère (z trasami narciarskimi na wysokości od 1030 do 2525 m n.p.m.), stoki Les Grand Montets (od 1235 do 3300 m n.p.m.), w pobliżu słynnego szczytu Aiguille Verte - dostępne z Argentière , tereny Balme Tour Vallorcine (od 1453 do 2250 m n.p.m.), w rejonie Vallorcine i granicy szwajcarskiej, oraz stoki w okolicach Les Houches (od 950 do 1900 m n.p.m.), u stóp Mont Blanc.

W lecie głównym rodzajem aktywności w Chamonix są wyprawy górskie - od łatwych spacerów czy wycieczek szlakami wytyczonymi na zboczach pobliskich szczytów (tym łatwiejszych, w im większym stopniu turysta może i chce skorzystać z niezwykle rozbudowanej sieci kolejek linowo-terenowych, kolejek linowych, wyciągów, itp.) do wypraw szczytowych i profesjonalnej wspinaczki w ścianach masywu Mont Blanc.

Sam szczyt Mont Blanc, którego zdobycie dla wielu turystów przyjeżdżających do Chamonix jest głównym celem, nie uchodzi za szczególnie trudny technicznie - w każdym razie najczęściej używane drogi prowadzące na wierzchołek nie należą do grupy legendarnych, prestiżowych dróg alpejskich, których wiele właśnie w masywie Mont Blanc poprowadzono (takich jak wschodnia ściana Mont Blanc, północna ściana Grandes Jorasses czy zachodnia ściana Petit Dru). Kto jednak myśli o wejściu na szczyt Mont Blanc, nawet którąś z dróg uważanych przez profesjonalistów za łatwe, powinien pamiętać, że góra jest bardzo wysoka, ogromna, trudna orientacyjnie i nadzwyczaj niebezpieczna w razie załamania pogody - nie bez powodu pochłonęła już, jak się szacuje, 7-8 tysięcy ofiar (głównie w lawinach). Jedna z ostatnich tragedii rozegrała się w masywie Mont Blanc stosunkowo niedawno, 12 lipca 2012 roku, gdy w lawinie, która zeszła z Mont Maudit, zginęło dziewięć osób, a drugie tyle odniosło obrażenia i znalazło się w szpitalu.

Inicjatorem zdobycia szczytu Mont Blanc był wspomniany już wyżej szwajcarski arystokrata i uczony, profesor Uniwersytetu w Genewie, zajmujący się m.in. środowiskiem przyrodniczym Alp, Horace-Bénédict de Saussure (1740-1799), uważany dziś za jednego z najwybitniejszych przyrodników XVIII wieku. Odwiedziwszy w 1760 roku Chamonix i dowiedziawszy się, że góra nigdy jeszcze nie była zdobyta, wyznaczył nagrodę dla osoby, która znajdzie drogę na szczyt.

Jedne z pierwszych nieudanych prób podejmował Michel-Gabriel Paccard (1757–1827), urodzony w Chamonix, wykształcony w Turynie lekarz. W 1783 roku towarzyszył mu Marc Theodore Bourrit, w kilku próbach podjętych w 1784 roku - Pierre Balmat. W 1785 roku próbował zdobyć Mont Blanc (drogą przez Aiguille du Goûter) sam de Sausuure (w towarzystwie Bourrita).

W czerwcu 1786 roku miała miejsce wyprawa przewodników górskich z Chamonix, do której przyłączył się Jacques Balmat (1762-1834), zajmujący się od dawna poszukiwaniem kryształów i polowaniem na kozice. Ta próba także zakończyła się niepowodzeniem, ale Balmat (jako jedyny, reszta uczestników wyprawy wycofała się) doszedł wówczas przez Dôme du Goûter (4304 m n.p.m.) na przełęcz Col du Dôme (4237 m n.p.m.), i miał możliwość zapoznać się z bliska z górnymi partiami północnych stoków góry. Wkrótce potem, 7 sierpnia, Jacques Balmat zaoferował swoje usługi jako tragarza doktorowi Paccardowi, który miał podjąć kolejną próbę zdobycia szczytu. Następnego dnia, 8 sierpnia 1786 roku, obaj stanęli na szczycie. Prawie dokładnie rok poźniej, 3 sierpnia 1787 roku, drugiego w historii wejścia na szczyt Mont Blanc dokonał de Saussure (w towarzystwie służącego i 18 góralskich przewodników, wśród których był znowu Jacques Balmat, który zresztą był na szczycie już wcześniej tego roku, 5 lipca, wraz z dwoma przewodnikami z Chamonix); de Saussure obliczył wówczas jako pierwszy wysokość Mont Blanc, określając ją na 4775 m n.p.m.


Szacuje się, że dziś każdego roku zdobywa szczyt Mont Blanc ok. 2 tys. osób i większość z nich to nie zawodowi alpiniści, lecz "zwykli" turyści. Należy jednak pamiętać, że choć Mont Blanc jest dziś górą dostępną właściwie dla każdej osoby sprawnej fizycznie, w dobrej kondycji, z wystarczającym doświadczeniem i odpowiednim wyposażeniem, zwłaszcza jeśli skorzysta z usług przewodnika lub przewodników, to jednak osoby nie spełniające tych warunków nie powinny podejmować próby zdobycia szczytu. Mogą natomiast skorzystać z innych możliwości wycieczek i wypraw, jakie oferują okolice Chamonix, zwłaszcza że rozbudowany sytem różnego rodzaju kolejek, wyciągów, wind, itp. bardzo to ułatwia.

Jedyną w swoim rodzaju atrakcją w Chamonix jest wyjazd kolejką linową na leżący w masywie Mont Blanc, wysoki na 3842 m n.p.m. szczyt Aiguille du Midi

Kolejka została zbudowana w 1955 roku i wówczas była najwyżej położoną kolejką linową na świecie. Dolna stacja (oznaczona na mapce wyżej markerem ) znajduje się na wysokości 1035 m n.p.m., stacja końcowa - na wysokości 3810 m n.p.m., skąd windą można wjechać jeszcze wyżej, na taras szczytowy, z panoramicznym widokiem na Mont Blanc, Alpy i dolinę Chamonix. Kolejka jest czynna cały rok (pomijając oczywiście przerwy techniczne). Wjazd na Aiguille du Midi odbywa się w dwóch etapach, z przesiadką na Plan de l'Aiguille na wysokości 2309 m n.p.m. i trwa 20 minut; na drugim odcinku lina nie jest podtrzymywana przez żadną podporę pośrednią. Nie ma ograniczenia czasowego co do pobytu na górze. Jeśli chce się mieć wystarczająco dużo czasu na podziwianie widoków z kilku tarasów, wejść do sklepu z pamiątkami, kawiarni czy restauracji, trzeba zatrzymać się na górze na co najmniej 2-3 godziny. W lecie (od 30 czerwca do 2 września) wycieczkę na Aiguille du Midi można jeszcze przedłużyć, w tym okresie bowiem czynna jest kolejka linowa prowadząca z jednego z tarasów Aiguille du Midi na szczyt Pointe Helbronner (3,466 m) w Dolinie Aosty we Włoszech; całkowita długość przejazdu (czy raczej przelotu) nad lodowcami wynosi ok. 5 km, z czego 3 km - bez żadnej podpory.



Widoki z Aiguille du Midi - oczywiście jeśli jest pogoda - są zachwycające i jedyne w swoim rodzaju. Na pierwszym planie widać stąd Mont Blanc du Tacul (4248 m n.p.m.), a dalej Mont Maudit (4465 m n.p.m.) i główny wierzchołek Mont Blanc - tędy właśnie prowadzi jedna z dróg na szczyt: od dolnej stacji kolejki schodzi się najpierw ok. 300 m na (doskonale widoczne na niektórych zdjęciach zamieszczonych na tej stronie) lodowe plateau, skąd trzeba podejść na Col du Midi (3544 m n.p.m.) i wyżej na zachodnie ramię Mont Blanc du Tacul, skąd, trawersując zbocza Mont Maudit, idzie się w w kierunku wierzchołka. Zwracając się ku południowemu zachodowi, widzimy fragment grani Goûter (ze szczytami Aiguille du Goûter i Dôme du Goûter), którą prowadzi inna droga na szczyt Mont Blanc. Patrząc na wschód i północny wschód możemy podziwiać m.in. Grandes Jorasses (ze słynną północną ścianą) i Aiguille Verte. Przy dobrej widoczności, sięgającej poza masyw Mont Blanc, można dojrzeć większość ważnych szczytów alpejskich we Francji, Włoszech i Szwajcarii.

Wybierając się na Aiguille du Midi należy pamiętać o ciepłym ubraniu (nawet w pełni lata), a także o tym, że nie wszyscy mogą dobrze znosić tak dużą deniwelację w tak krótkim czasie - w szczególności, ostrożność powinny zachować osoby z chorobami krążenia lub układu oddechowego. Nie jest też zalecane zabieranie na wycieczkę na Aiguille du Midi dzieci do 3 lat. Więcej informacji, zob. Aiguille du Midi.

Markerem oznaczony jest dworzec Montenvers (leżący tuż obok dworca kolejowego Chamonix na linii z Saint-Gervais-les-Bains do Vallorcine i niedaleko dolnej stacjo kolejki na Aiguille du Midi): z Chamonix można wyjechać uruchomioną w 1909 roku kolejką zębatą do Montenvers . Długość przejazdu wynosi 5,1 km. Górna stacja znajduje się na wysokości 1913 m i została zbudowana w pobliżu największego lodowca w masywie Mont Blanc i we Francji, oraz jednego z największych na kontynecie europejskim, znanego pod nazwą Mer de Glace . Z okolic górnej stacji kolejki Montenvers jest doskonały widok na lodowiec, o powierzchni 35 km², długości 7 km i średniej grubości 200 m, a także m.in. na północną ścianę Grandes Jorassses (jedną z najsławniejszych ścian północnych w Alpach). Jedną z dostępnych tu atrakcji jest słynna "Grotte de glace" (aby się do niej dostać, trzeba zjechać niżej kolejką gondolową i następnie ostatni odcinek przejść pieszo - łącznie ok. 20 minut).

Przejazd kolejką trwa 25 minut, a na całą wycieczkę, wraz ze zwiedzaniem "Grotte de glace", trzeba przeznaczyć co najmniej 3-4 godziny. Warto wiedzieć, że od górnej stacji kolejki Montenvers można przejść pieszo do Plan de l'Aiguille, i stamtąd zejść do Chamonix przez Les Planards albo przez Les Bois.

Inna kolej - tzw. Tramway du Mont-Blanc - uruchomiona, podobnie jak kolejka Montenvers, w 1909 roku, jedzie z Saint-Gervais-les-Bains .

Stacja docelowa - Nid d'Aigle - leży na wysokości 2380 m n.p.m., u stóp lodowca Bionnassay. Deniwelacja wynosi ok. 1800 m. Przejazd trwa ponad godzinę, cała trasa jest niezwykle malownicza. Z "tramwaju Mont Blanc" korzystają często osoby, które zamierzają wejść na Mont Blanc wspomnianą wyżej drogą prowadzącą przez grań Goûter; Nid d'Aigle jest wtedy punktem startowym wspinaczki.

Dobrym terenem letnich wycieczek pieszych może być też rejon Le Brévent szczyt oznaczony jest na jednej z mapek zamieszczonych wyżej markerem , a dolna stacja kolejki - markerem ). Wycieczki w tej okolicy zapewniają niezrównane widoki Alp i w szczególności widok wznoszącego się po przeciwnej stronie doliny masywu Mont Blanc. Szczyt Le Brévent jest też, obok Aiguille du Midi, jednym z dwóch głównych w dolinie Chamonix punktów startowych paralotniarzy.


Centrum Chamonix, wyłączone z ruchu kołowego, stanowi kilka ulic i niewielkich placów skupionych wokół skrzyżowania osi ulic Rue Docteur Paccard i Rue Joseph Vallot biegnącej mniej więcej równolegle do rzeki, z Avenue Michel Croz .

Idąc Avenue Michel Croz od Arve w kieunku zachodnim, w stronę Le Brévent, dochodzi się w kilka minut do Place de l'Eglise (placu praktycznie połączonego z głównym placem Chamonix, Place Balmat) i stojącego przy nim Maison de la Montaigne , a nieco dalej - kościoła św. Michała . Markerem oznaczone jest interesujące Muzeum Kryształów; innym wartym odwiedzenia muzeum w Chamonix jest Musée Alpine . Spacerując po centrum warto rzucić okiem na dwa najważniejsze pomniki stojące w Chamonix: pomnik pierwszych zdobywców Mont Blanc - Michela-Gabriela Paccarda , oraz Horace'a-Bénédicta de Saussure'a i towarzyszącego mu Jacquesa Balmata, patrzących w kierunku szczytu Mont Blanc.

• Jak wspomniano wyżej, samochodem można dojechać do Chamonix z trzech stron: z zachodu - autostradą A40 do Saint-Gervais-les-Bains i dalej drogą N205 (z Genewy niecałe 90 km), z południowego wschodu, od strony doliny Aosty, przez Courmayeur we Włoszech - autostradą A5 i tunelem pod Mont-Blanc (o długości 11,6 km), wreszcie z północnego wschodu, od strony Martigny w Szwajcarii - drogą D1506. Bardzo wielu turystów przylatuje samolotem do Genewy lub Lyonu, skąd można dojechać wynajętym samochodem (z Genewy niecałe 90 km, z Lyonu 225 km) lub można skorzystać (tak w Genewie, jak w Lyonie) z doskonale zorganizowanego systemu dojazdów do Chamonix minibusami, busami, itp. (koszt na ogół nie przekracza 30 Euro od osoby).
  
  W regionie Chamonix działa też bardzo dobrze sieć kolejowa. Pociągi TGV w sezonie zimowym dochodzą do St. Gervais-les-Bains (Le Fayet), gdzie można się przesiąść na linię lokalną do Chamonix. Można też dojechać pociągiem TGV do Lyonu i stamtąd dojechać do Chamonix busem. Linia lokalna z Saint-Gervais do Chamonix działa od 1901 roku; niedługo potem, w 1908 roku, została przedłużona do Vallorcine , skąd liniami szwajcarskimi można dojechać do Martigny ; linia między Vallorcine i Martigny jest znana jako Mont Blanc Express (oczywiście, rozkłady jazdy odcinków St Gervais-Vallorcine i Vallorcine-Martigny są zsynchronizowane).