Sondrio

Liczące ok. 22 tys. mieszkańców miasto położone w północnych Włoszech, w Lombardii, w dolinie Valtellina , 135 km na półocny wschód od Mediolanu , stolicy regionu (➤ mapka)(➤ mapka). Ośrodek administracyjny prowincji Sondrio.

Sondrio leży nad rzeką Addą, w dolnej Valtellinie, rozciągającej się mniej więcej równoleżnikowo na wschód od rejonu północnego krańca Jeziora Como, na wysokości 360 m n.p.m. Po północnej stronie doliny leży, licząc od zachodu, pasmo Alp Retyckich znane jako Monti della Val Bregaglia / Bergeller Berge z najwyższym szczytem Monte Disgrazia (3678 m), a dalej grupa Bernina (Berninagruppe) z najwyższym szczytem Piz Bernina (4049 m), nawyższym szczytem Alp Retyckich i całych Alp Wschodnich; pasma te oddziela przełęcz Murettopass / Passo del Muretto (2566 m), umożliwiająca przejście z Valtelliny, doliną Valmalenco , przez miejscowość Chiesa in Valmalenco , znany całoroczny ośrodek turystyczny, do szwajcarskiego odcinka doliny Val Bregaglia . Po stronie południowej Valtelliny leżą Alpy Bergamskie (znane też jako Alpi Orobie), z najwyższym szczytem Pizzo Coca .


Tereny, na których leży dzisiejsze Sondrio, były zamieszkałe już w czasach prehistorycznych. W czasach rzymskich istniał tu obóz wojskowy. Miasto zostało założone przez Longobardów; po upadku państwa Longobardów znalazło sie w granicach Świętego Cesarstwa Rzymskiego, i przez stulecia, z powodu swego strategicznego położenia, było sceną działań wojennych i przechodziło z rąk do rąk. Przez pewien czas Sondrio znajdowało się w strefie wpływów władców Mediolanu, od połowy XVI wieku do czasów napoleońskich pozostawało, podobnie jak cała dolina Valtellina, pod kontrolą państwa znanego jako Freistaat der Drei Bünde, będącego zalążkiem dzisiejszej Gryzonii (co w XVII wieku doprowadziło do krwawych walk między katolickimi mieszkańcami doliny, usiłującymi odzyskać niepodległość, a protestantami). Później Sondrio znalazło się w granicach utworzonej przez Napoleona Republiki Cisalpińskiej, następnie Republiki Włoskiej, wreszcie Lombardii, dzieląc losy całego regionu.

Do najważniejszych placów Sondrio należą Piazza Garibaldi i Piazza Campello ; w rejonie tego drugiego stoi kolegiata świętych Gerwazego i Protazego (Santi Gervasio e Protasio), pierwotnie romańska, wzniesiona w XII wieku, przebudowana w stylu neoklasycystycznym w pierwszej połowie XIX wieku, Palazzo Pretorio , dawna siedziba władz Gryzonii w regionie, oraz Torre Ligariana , niegdyś dzwonnica kolegiaty. W Palazzo Sassi mieści się dziś muzeum regionalne (Museo Valtellinese di Storia ed Arte), a w dominującym nad Sondrio, wznoszącym się przy dawnej drodze wiodącej do doliny Valmalenco zamku Castel Masegra , należącym niegdyś do potężnej pochodzącej z Gryzonii rodziny Salis, muzeum historyczne (Museo Storica Castello Masegra) poświęcone dominacji Gryzonii w Valtelinie w latach 1512-1797. Markerem oznaczony jest potok Mallero, płynący doliną Valmalenco dopływ Addy.