Wybrzeże Amalfi / Costiera Amalfitana

Wybrzeże Amalfi [Costiera Amalfitana] - to położony w prowincji Salerno regionu Kampania odcinek wybrzeża Morza Tyrreńskiego, po południowej stronie Półwyspu Sorrentyńskiego, od Positano do Vietri sul Mare . Miasto Amalfi , od którego nazwy bierze nazwę cały odcinek wybrzeża, położone ok. 70 km na południowy wschód od Neapolu , stolicy regionu, i 25 km na południowy zachód od Salerno , stolicy prowincji (➤ mapka)(➤ mapka), w Średniowieczu przez pewien czas było stolicą jednej z kilku wówczas potężnych, działających w obszarze Morza Śródziemnego "republik morskich". Dziś Wybrzeże Amalfi jest popularnym regionem turystycznym, przyciągającym turystów z całego świata. Poza Amalfi oraz wymienionymi już wyżej Positano i Vietri sul Mare, za najważniejsze miejscowości regionu uchodzą Praiano , Furore , Conca dei Marini , Atrani , Ravello , Scala , Minori , Maiori , Tramonti i Cetara . Wzdłuż wybrzeża biegnie droga SS163, uważana za jedną z najbardziej malowniczych dróg samochodowych w Europie. Na zachodzie droga ta zaczyna się w punkcie oznaczonym markerem , w miejscowości Meta (lub Meta di Sorrento), do której najłatwiej dojechać drogą SS145 (zjazd z autostrady A3 noszący nazwę Castellamare di Stabia ); chcąc zjechać z autostrady A3 na drogę SS163 od wschodu, trzeba wybrać zjazd Salerno (jeśli jedzie się z południa) lub zjazd Vietri sul Mare (jeśli jedzie się z północy) i następnie jechać według drogowskazów na Costiera Amalfitana.


Region był zamieszkały już w czasach starożytnych. W Średniowieczu, jak wspomniano wyżej, większość miejscowości zaliczanych dziś do Wybrzeża Amalfi należała do niezależnego państwa zwanego Księstwem Amalfi (Ducato di Amalfi) lub Republiką Amalfi (Repubblica di Amalfi), ze stolicą w Amalfi, które w najlepszym okresie swej historii (X-XI wiek) było jedną z głównych działających w obszarze Morza Śródziemnego "republik morskich", rywalizującą z takimi potęgami politycznymi, militarnymi i handlowymi tego obszaru, jak Piza, Genua czy Republika Wenecka. W XI wieku, w wyniku najazdów Normanów i wojsk Pizy, zaczął się okres upadku Amalfi; w pierwszej połowie XII wieku, po zdobyciu regionu i złupieniu miasta przez Pizańczyków, historia Amalfi jako niezależnej "republiki morskiej" dobiegła końca. W 1434 roku tsunami wywołane przez trzęsienie ziemi, którego epicentrum znajdowało się na Morzu Tyrreńskim, zniszczyło port Amalfi i część miasta (zniszczenia dotknęły wówczas też region Zatoki Neapolitańskiej); po tym katakliźmie Amalfi zostało zredukowane na kilka stuleci do miejscowości o lokalnym zaledwie znaczeniu.

Drugi okres świetności Amalfi i całego Wybrzeża Amalfi, ale już nie jako niezależnej potęgi politycznej i handlowej, lecz jako regionu turystycznego, zaczął się w drugiej połowie XIX wieku, gdy pojawili się tu pierwsi goście z Europy (jednymi z pierwszych byli m.in. Richard Wagner i Henrik Ibsen) i gdy dla zaspokojenia ich potrzeb zaczęto tworzyć infrastrukturę turystyczną. W pierwszej połowie XX wieku Amalfi było szczególnie popularne wśród przedstawicieli brytyjskich klas wyższych; od drugiej połowy XX wieku do dzisiaj Amalfi jest jedną z najpopularniejszych destynacji turystycznych na wybrzeżu Morza Tyrreńskiego, odwiedzaną przez gości z całego świata.

O atrakcyjności Wybrzeża Amalfi stanowią przede wszystkim krajobrazy, wyjątkowo malownicza zabudowa niemal wszystkich miejscowości, położonych na stromych skalistych zboczach opadających ku morzu, historyczne i kulturalne dziedzictwo regionu, lokalne produkty (np. słynny likier limoncello), a także organizowane w różnych miejscowościach regionu imprezy, np. rozgrywane w Amalfi od 1955 roku, zawsze w pierwszą niedzielę czerwca (co 4 lata), tradycyjne regaty - Regata delle antiche repubbliche marinare - z udziałem załóg z czterech dawnych "republik morskich": Amalfi, Pizy, Genui i Wenecji, lub rozmaite ważne dla mieszkańców, ale atrakcyjne także dla gości święta religijne.



Positano - to pierwsza (licząc od zachodu) miejscowość Wybrzeża Amalfi, położona 44 km na zachód of Salerno, 18,5 km na zachód of Amalfi. W Średniowieczu istniała tu już miejscowość z portem, należąca przez pewien czas do Republiki Amalfi i rozwijająca się pomyślnie zapewne aż do XVI czy XVII wieku. Później podupadła, by odrodzić się - jako miejscowość turystyczna - w połowie XX wieku. Dziś turystyka jest główną gałęzią gospodarki Positano, w końcu XX wieku coraz chętniej odwiedzanego przez przedstawicieli europejskich i światowych elit intelektualnych i artystycznych i w konsekwencji przekształconego w jedną z najmodniejszych i najdroższych miejscowości wypoczynkowych w regionie.

Za główny zabytek Positano uchodzi kościoł Santa Maria Assunta, z charakterystyczną widoczną z różnych punktów miasta majolikową kopułą i przechowywaną we wnetrzu cenną XIII-wieczną ikoną Madonny. Główną jednak atrakcją Positano jest niezwykle malownicze położenie miasta, długi szlak spacerowy wzdłuż wybrzeża, plaże (większość z szarym piaskiem lub skalistych, część prywatnych) i kąpieliska, a także możliwość wycieczek statkiem m.in. do oddalonego o niespełna 20 km Amalfi lub na Capri.






Praiano (ok. 2 tys. mieszkańców) leży 44 km na południowy zachód of Salerno, 10,8 km na zachód of Amalfi i 3 km na wschód od Positano. Słynie z pięknego położenia, paru interesujących zabytków oraz bardzo popularnej dyskoteki przy jednej z plaż. W Średniowieczu miejscowość pełniła funkcję letniej rezydencji władców Amalfi. Później mieszkańcy, aż do XIX wieku, zajmowali się głównie rybołóstwem; miejscowość była też liczącym się ośrodkiem jedwabnictwa.

Za główny zabytek Praiano uchodzi kościoł św. Łukasza Ewangelisty (San Luca Evangelista), patrona miejscowości, zbudowanego w końcu XVI wieku w miejscu wcześniejszej świątyni (datowanej na pierwszą połowę XII wieku), z majolikową posadzką, kilkoma interesującymi dziełami sztuki (z których najstarsze pochodzą z XVI wieku), a także charakterystyczną kopułą pokrytą płytkami ceramicznymi. Innymi godnymi uwagi zabytkami sakralnymi w Praiano są kościół św. Jana Chrziciela (San Giovanni Battista) oraz, w dzielnicy Vettica Maggiore, kościół San Gennaro.











Amalfi (ponad 5 tys. mieszkańców) leży 25 km na południowy zachód od Salerno. Miasto, położone w strategicznym miejscu na szlakach kupców bizantyjskich, arabskich i zachodnioeuropejskich, już w VI wieku było znane jako ważny ośrodek handlowy, by wkrótce stać się nawet jedną z najpotężniejszych w obszarze Morza Śródziemnego "republik morskich", rywalizującą z takimi ówczesnymi potęgami politycznymi, militarnymi i handlowymi, jak Piza, Genua czy Republika Wenecka. Szczyt rozwoju Amalfi osiągnęło w okresie od IX do XII wieku; później, częściowo w wyniku przegranych wojen, częściowo na skutek katastrof żywiołowych, straciło na znaczeniu.

Dziś Amalfi jest jedną z najpopularniejszych destynacji turystycznych na wybrzeżu Morza Tyrreńskiego, odwiedzaną przez gości z całego świata. Głównym zabytkiem Amalfi jest katedra św. Andrzeja Apostoła z XI wieku, gdzie przechowywane są relikwie świętego, przywiezione tu z Konstantynopola przez krzyżowców. Amalfi może być dobrą bazą wypadową do zwiedzania całego Wybrzeża Amalfi, w szczególności do Positano i Ravello, ale też np. do odkrytej w 1932 roku przez miejscowego rybaka w pobliżu miejscowości Conca dei Marini jaskini morskiej znanej jako Grotta dello Smeraldo.




Atrani (mniej niż 1 tys. mieszkańców) leży ok. 24 km od Salerno, mniej niż 1 km na wschód of Amalfi, u ujścia rzeki Dragone. W Średniowieczu Atrani było jedną z ważniejszych miejscowości Republiki Amalfi, zajmującą większy obszar niż dzisiaj i zamieszkałą przez przedstawicieli najbogatszych rodów republiki. Później, podobnie jak wiele innych miejscowości regionu, miasto podupadło.

Dzisiaj Atrani to miejscowość turystyczna z dobrze rozwiniętą infrastrukturą noclegową i gastronomiczną, słynącą z pięknego położenia i nadzwyczaj malowniczej zabudowy, a także kilku interesujących zabytków, z których za najważniejsze uchodzą kościół San Salvatore de' Bireto oraz Collegiata Santa Maria Maddalena. Oryginalna struktura pierwszego z tych kościołów pochodzi z X wieku; później świątynia była wielokrotnie przebudowywana, ostatecznie w stylu neoklasycystycznym. W czasach, gdy Atrani należało do Amalfi, tu odbywały się wybory władcy republiki i jego koronacja - przekazanie mu ozdobnego nakrycia głowy (bireto - stąd nazwa świątyni). Drugi z wymienionych kościołów, zbudowany w drugiej połowie XIII wieku na ruinach dawnej twierdzy, znany jest z rokokowej fasady i pokrytej płytkami ceramicznymi kopuły.





Ravello, obok Amalfi, jest bodaj najbardziej znaną miejscowością turystyczną na Wybrzeżu Amalfi, a według wielu opinii - najpiękniejszą i najbardziej interesującą, zarówno ze względu na architekturę ze słynnymi pałacami i willami oraz cenne zabytki, jak z uwagi na położenie i widoki (miasto, położone ok. 7 km na północ od Amalfi, jest zbudowane na stromej skale na wysokości ok. 350 m n.p.m., z panoramicznym widokiem na długi odcinek wybrzeża Morza Tyrreńskiego). Miasto szczyci się długą listą wybitnych przedstawicieli świata polityki, pisarzy, artystów, których miało okazję gościć

Ravello zostało założone w V w. jako miejsce schronienia przed barbarzyńcami atakującymi Cesarstwo Zachodniorzymskie. Najlepszy okres w dziejach Ravello - to okres od IX do XII w., gdy miasto było ważnym ośrodkiem przemysłu włókienniczego oraz bogatym centrum handlowym regionu Amalfi, a od 1086 roku nawet siedzibą biskupstwa. W XII wieku zaczął się trwający do XVIII wieku okres upadku gospodarczego i ucieczki mieszkańców do Neapolu i okolic. Dopiero w XIX wieku Ravello, odkryte przez intelektualistów i artystów, zaczęło odzyskiwać znaczenie i wkrótce stało się miejscowością kultową - ale już nie jako ośrodek polityczny czy handlowy, lecz jako turystyczny cel elit politycznych i kulturalnych.

Za najważniejsze zabytki Ravello uważa się: katedrę (Duomo) przy Piazza Duomo oraz dwie wille - Villa Rufolo (bardzo blisko centrum) i Villa Cimbrone (15-20 minut spaceru z Piazza Duomo), obie otoczone pięknymi ogrodami z widokiem na wybrzeże i okolicę.







Minori (niecałe 4 tys. mieszkańców) leży 21 km na południowy zachód od Salerno i ok. 5 km na północny wschód of Amalfi. Miejscowość była znana już w czasach rzymskich, pod nazwą Rheginna Minor (w odróżnieniu od Rheginna Maior, dziś Maiori), jako miejsce wypoczynku arystokracji - jednym z dwóch głównych zabytków Minori są dobrze zachowane pozostałości rzymskiej willi (Villa Romana) datowanej na I wiek p.n.e., odkrytych w 1932 roku. W Średniowieczu Minori było jednym z pomyślnie rozwijających się miast Republiki Amalfi; póżniej, po upadku Amalfi i zwłaszcza po epidemii dżumy, jaka nawiedziła region w XVII wieku, miejscowość podupadła i była odtąd małą wioską rybacką, aż do połowy XX wieku, gdy cały odcinek wybrzeża odzyskał znaczenie jako region turystyczny.

Drugim, obok pozostałości willi rzymskiej, głównym zabytkiem Minori jest kościoł św. Trofimeny - trzynawowa bazylika, w której w alabastrowej urnie z pierwszej połowy XVIII wieku przechowywane są relikwie św. Trofimeny, pochodzącej z miejscowości Patti na Sycylii świętej kościoła katolickiego, zmarłej śmiercią męczeńską, patronki Minori i całej Republiki Morskiej Amalfi. We wnętrzu warto też zwrócić uwagę na marmurową ambonę z XVII wieku.




Maiori leży 20 km na południowy zachód od Salerno, stolicy prowincji, 6 km na północny wschód od Amalfi Amalfi. Jest jedną z najpopularniejszych miejscowości turystycznych na Wybrzeżu Amalfi, słynącą w szczególności długiej (najdłuższej w regionie) plaży.

Miejscowość była znana już w czasach rzymskich, pod nazwą Rheginna Maior (w odróżnieniu od Rheginna Minor, dziś Minori). Za główny zabytek Maiori uchodzi kościół znany jako Collegiata di Santa Maria a Mare, z charakterystyczną dla całego regionu kopułą pokrytą płytkami ceramicznymi, biorący swą nazwę od drewnianej rzeźby Madonny znalezionej jakoby w 1204 roku na plaży. Inny godnymi uwagi zabytkami są m.in. kościół św. Franciszka (San Francesco) z XV wieku, stojący przy biegnącej przez miasto drodze SS163 (noszącej tu nazwę Via Giovanni Amendola) w pobliżu portu jachtowego niedaleko wjazdu do miasta od strony Amalfi, a także na Palazzo Mezzacapo - pochodzący z pierwszej połowy XIX wieku pałac będący niegdyś rezydencją prywatną rodziny Mezzacapo, dziś mieszczący siedzibę gminy.










Vietri sul Mare - to największa miejscowość na Wybrzeżu Amalfi, założona niegdyś przez Etrusków i rozbudowana poźniej przez Rzymian. Leży na północno-wschodnim krańcu Wybrzeża Amalfi, sąsiadując bezpośrednio z Salerno. Co najmniej od XV wieku miejscowość jest znana jako ośrodek przemysłu ceramicznego. Kolekcja wyrobów ceramicznych eksponowana jest m.in. w Museo Provinciale della Ceramica w miejscowości Raito. Za najważniejszy zabytek Vietri sul Mare uważa się pochodzący z XVII wieku kościół św. Jana Chrziciela (San Giovanni Battista) w późnorenesansowym stylu neapolitańskim, z wysoką dzwonnicą i charakterystyczną majolikową kopułą oraz godnym uwagi wnętrzem.