Piuro

Gmina (niecałe 2 tys. mieszkańców) we Włoszech, w prowincji Sondrio w Lombardii, w regionie Valchiavenna, na północ od Jeziora Como , 124 km na północny wschód od Mediolanu , 67 km na północy zachód od Sondrio (➤ mapka)(➤ mapka). Dojazd drogą SS37.

Gmina Piuro leży w dwu dolinach. Część gminy leży nad rzeką Mera zajmując najbardziej na zachód wysunięty odcinek doliny Val Bregaglia, między Chiavenną a granicą ze Szwajcarią. Druga, północna cześć, należąca do Piuro z powodów historycznych, leży w głębokiej dolinie Val di Lei (używana jest też pisownia Val di Lej) w paśmie znanym jako Oberhalbsteiner Alpen, należącej, jako jedyna włoska dolina alpejska, do zlewiska Morza Północnego. Dużą część tej doliny zajmuje przypominające fiord, długie na 8 km, położone na wysokości 1931 m n.p.m. sztuczne jezioro Lago di Lei , którego północny kraniec, wraz zaporą, znajduje się na terytorium Szwajcarii (w wyniku podpisanej w 1955 roku umowy między Włochami a Szwajcarią, obejmującej również wymianę terytoriów).

Południowa część gminy Piuro leży na wysokości 382 m n.p.m. w rejonie, gdzie niegdyś znajdowała się wieś Belforte, zniszczona w wyniku katastrofy naturalnej w IX wieku i gdzie - na pamiątkę tej katastrofy - założono miejscowość nazwaną Piuro (podobno od łacińskiego plorare - "opłakiwać"). Przez kilka stuleci Piuro szybko się rozwijało, bogacąc się głównie na handlu jedwabiem (wytwarzanym w rejonie Jeziora Como) oraz na wydobywaniu i produkcji wyrobów ze steatytu. W XV-XVI wieku Piuro stało się znanym już w całej Europie ważnym ośrodkiem handlowym, najważniejszym w dolinie Val Bregaglia, oraz jednym z najbogatszych miast w regionie, słynącym z architektury, ogrodów, itp.

W 1618 roku wydarzyła się kolejna katastrofa: ogromne, jedno z największych w historii, osuwisko góry Monte Conto, u której stóp leżało Piuro, zniszczyło miasto prawie całkowicie, zabijając, jak się szacuje, ok. 1200 mieszkańców (według niektórych źródeł, ofiar mogło być nawet 2500). Piuro przestało istnieć (i nigdy już nie wróciło do dawnej świetności), a pozostali przy życiu mieszkańcy przenieśli się do kilku przysiółków. Dzisiaj siedzibą gminy Piuro jest miejscowość Prosto; markerem oznaczony jest budynek Urzędu Gminy, zaś markerem - XVI-wieczny, renesansowy pałac (Palazzo Vertemate Franchi) położony na północny wschód od centrum Prosto, zbudowany w miejscowości Cortinaccio di Prosto przez rodzinę Vertemate jako wiejska rezydencja, po katastrofie główna siedziba rodu, dziś będący własnością gminy Chiavenna, udostępniony dla zwiedzających.


Innymi ważniejszymi miejscowościami gminy są Borgonuovo, Savogno i Santa Croce (ok. 3 km na wschód od Prosto). Za najważniejsze miejsca warte odwiedzenia w tcyh miejscowościach uchodzą:

PIURO
Cascate dell'Acquafraggia
fot. PL
• mieszczące się w zakrystii kościoła Sant'Abbondio w Borgonuovo muzeum (Museo degli scavi di Piuro ), poświęcone historii miejscowości przed katastrofą z 1618 roku (prezentowane są różnego rodzaju przedmioty znalezione podczas prowadzonych na terenie dawnego Piuro wykopalisk, a także kopie publikowanych w XVII wieku w Europie informacji o katastrofie, itp.);
• Cascate dell'Acquafraggia, dwustopniowy, 170-metrowy wodospad utworzony przez potok Acquafraggia (od dawna uznawany za atrakcję przyrodniczą, wzmiankowany m.in. przez Leonarda da Vinci w Kodeksie Atlantyckim)

Jadąc drogą SS37 z Prosto na wschód, w stronę granicy szwajcarskiej, warto zwrócić uwagę na dwa romańskie kościoły we wspomnianej wyżej miejscowości Santa Croce: San Martino (z zachowanymi najstarszymi freskami w prowincji Sondrio, z lat 1030-1050, nieznanego autora) i wzmiankowany już w 1176 roku kościół Santa Croce, zbudowany na planie koła, z drewnianym ołtarzem z końca XV wieku; Dla części turystów atrakcyjne mogą być też zachowane w różnych miejscach stare prasy winiarskie (w Santa Croce, Cranna i Savogno), a także odtworzone tradycyjne warsztaty lokalnych rzemieślników (m.in. warsztat produkujący wyroby ze steatytu, tradycyjna tkalnia lnu, itp.).