Bellinzona

Miasto (liczące ok. 45 tys.mieszkańców) w południowej Szwajcarii, we włoskojęzycznym kantonie Ticino, położone nad rzeką Ticino, u podnóża Alp Lepontyńskich na północnym zachodzie, północy i na wschodzie, oraz Prealp Lugańskich na południowym wschodzie. Bellinzona leży 140 km na południowy wschód od Lucerny , 116 km na południowy zachód od Churu , 23 km na północny wschód od Locarno , 32 m na północny wschód od Lugano , największego miasta kantonu, ok. 60 km od Chiasso na granicy z Włochami, ok. 105 km na północ od Mediolanu (➤ mapka)(➤ mapka). Stolica kantonu Ticino, węzeł komunikacyjny. Miasto słynie z zespołu trzech zamków (Castelgrande, Castello di Montebello i Castello di Sasso Corbaro), od 2000 roku figurującego na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Bellinzona leży na wysokości 241 m n.p.m., po południowej stronie Alp, u zbiegu kilku dolin, w tym doliny rzeki Ticino i doliny rzeki Moesa, których górne partie leżą u stóp czterech ważnych historycznie przełęczy alpejskich: przełęczy Nufenen , przełęczy św. Gotarda , przełęczy Lukmanier i przełęczy San Bernardino .

Takie strategiczne położenie na jednym z najważniejszych szlaków transalpejskich łączących tereny, na których leży dzisiejsza Szwajcaria, z północnymi Włochami miało kluczowe znaczenie dla historii miasta. Według większości źródeł już w I wieku p.n.e., za panowania Oktawiana Augusta, zbudowano w tym miejscu twierdzę, chociaż archeologicznie potwierdzone są elementy fortyfikacji z IV wieku n.e., a pierwsza wzmianka w dokumentach pochodzi z końca VI wieku. Tym niemniej wydaje się pewne, że w każdym razie co najmniej od IV wieku n.e. istniał w rejonie dzisiejszej Bellinzony cały system zamków i wież strażniczych, mających za zadanie ochronę północnych Włoch przed inwazją. Po upadku Zachodniego Cesarstwa Rzymskiego system ten przechodził wielokrotnie z rąk do rąk, pozostając m.in. pod kontrolą Ostrogotów, Cesarstwa Bizantyjskiego i Longobardów, później Franków i Księstwa Mediolanu - i dla wszystkich władców tych ziem Bellinzona była przede wszystkim miejscem o znaczeniu militarnym. Ostatecznie, odebrana mediolańczykom w 1499 roku przez Ludwika II, została w 1500 roku przejęta zbrojnie przez mieszkańców, którzy zdecydowali o przyłączeniu miasta do (pierwszej) Konfederacji Szwajcarskiej jako kondominium pod administracją szawjcarskich kantonów Uri, Schwyz i Unterwalden (stąd dawne nazwy trzech zamków Bellinzony, o których będzie mowa niżej). W epoce napoleońskiej Bellinzona była stolicą jednego z kantonów tzw. Republiki Helweckiej; od 1803 roku jest stolicą kantonu Ticino. Dziś liczące ok. 45 tys. mieszkańców miasto jest drugim największym miastem kantonu (po Lugano) i ważnym węzłem komunikacyjnym.


Za najważniejsze zabytki Bellinzony i największą atrakcję uważane są trzy zamki, Castelgrande , Castello di Montebello i Castello di Sasso Corbaro oraz mury obronne łączące Castelgrande i Castello di Montebello. Jak wspomniano, od 2000 roku zespół tych trzech zamków, położony, podobnie jak całe historyczne centrum Bellinzony, na lewym, wschodnim brzegu Ticino , znajduje się na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Poza zamkami warto, będąc w Bellinzonie, zwrócić uwage na kilka innych zabytków, w tym trzy sakralne: (1) renesansową kolegiatę św. św. Piotra i Stefana (Collegiata dei SS. Pietro e Stefano) z pierwszej połowy XVI wieku, uważaną za najpięniejszy kościół w Bellinzonie, (2) XV-wieczny kościół franciszkanów Santa Maria delle Grazie , oraz (3) kościół parafialny San Biaggio o historii sięgającej XIII wieku, z XV-wiecznymi freskami we wnętrzu. Markerem oznaczona jest zbudowana w końcu XIX wieku, otoczona parkiem willa (Villa dei Cedri), z kolekcją malarstwa XIX i XX wieku.

Zamek Castelgrande
Zamek Castelgrande (noszący w różnych okresach różne nazwy, m.in. "Burg Uri" i "San Michele"), z dwiema wysokimi wieżami Torre Nera (28 metrów) i Torre Bianca (27 metrów), dominującymi nad Starym Miastem, jest położony w miejscu najbardziej wysuniętym na północny zachód, najbliżej Ticino, na skalistym wzgórzu o bardzo stromych zboczach od północy i od południa, ale rozległym płaskim wierzchołku. Zamek jest połączony z murami obronnymi, ktore po stronie zachodniej byly doprowadzone do rzeki, a po stronie południowo wschodniej łączyły się z Castello di Montebello. Najstarsze zachowane elementy zespołu zamkowego Castelgrande pochodzą z XIII wieku; później zamek był wielokrotnie przebudowywany. Dzisiejszy wygląd Castelgrande jest w znacznym stopniu wynikiem renowacji przeprowadzonej pod koniec XX wieku. W południowym skrzydle zespołu zamkowego mieści się regionalne muzeum historyczne.

Zamek Castello di Montebello
Castello di Montebello (zwany też zamkiem "małym" - Castello piccolo, "nowym" - Castello nuovo, "średnim" - Castello di mezzo, a także "Burg Schwyz" i "San Martino") znajduje się między zamkiem Castelgrande (z którym jest połączony murami obronnymi) a Castello di Sasso Corbaro, na wschód od Starego Miasta. Najstarsze elementy zamku (twierdza z donżonem) pochodzą z XIII wieku. W XV wieku zamek został rozbudowany uzyskując kształt, w którym (w przybliżeniu) przetrwał do naszych czasów (aczkolwiek stan obecny jest wynikiem restauracji przeprowadzonej w XX wieku po tym, jak w XIX wieku popadł w ruinę). Na terenie zamku działa otwarte w 1974 roku muzeum historyczne i archeologiczne (czynne od marca do listopada).

Zamek Castello di Sasso Corbaro
Castello di Sasso Corbaro (noszący też niegdyś nazwy "Burg Unterwalden" i "Santa Barbara") jest położony na południowy wschód od Castello di Montebello. Leży wyżej, na izolowanym skalistym wzgórzu, i - inaczej niż Castelgrande i Castello di Montebello - nie jest połączony z murami obronnymi miasta. Najstarsze elementy zamku pochodzą z drugiej połowy XV wieku (według niektórych źródeł - z przełomu XIV i XV wieku). W zamku mieści się dziś czynne od marca do listopada muzeum etnograficzne.


Wspomniane wyżej zamki Bellinzony są w większości przewodników i na większości stron Internetowych poświęconych Bellinzonie opisywane, nie bez powodu, jako nawiększa, jeśli nie jedyna atrakcja turystyczna miasta. Warto jednak wiedzieć, że Bellinzona może być dobrą bazą wypadową do zwiedzania dużej części kantonu Ticino (w tym Locarno i Lugano ) oraz północnych Włoch, a także - dobrą bazą wypadową dla osób zainteresowanych wycieczkami górskimi w położonych w pobliżu Bellinzony rejonach Alp Lepontyńskich i Prealp Lugańskich.

Jeśli chodzi o Alpy Lepontyńskie, to atrakcyjnymi celami wycieczek mogą być szczyty Cima dell'Uomo (2390 m), Pizzo di Claro (2727 m) - szczyt położony na granicy kantonów Ticino i Gryzonia, oraz Marmontana (2316 m) na granicy szwajcarsko-włoskiej. W Prealpach Lugańskich można wybrać się na Monte Camoghè (2228 m) lub na położoną na szwajcarsko-włoskiej granicy Gazzirolę (2116 m).