Jezioro Maggiore / Lago Maggiore

Jezioro Maggiore (Lago Maggiore), zwane też Lago Verbano (Lacus Verbanus) - to duże i głębokie jezioro polodowcowe położone w większej części we Włoszech, stanowiąc odcinek granicy między regionami Lombardia i Piemont, a częściowo w Szwajcarii, ok. 70 km na północny zachód od Mediolanu , ok. 50 km na zachód od Jeziora Como (➤ mapka)(➤ mapka). Okolice pięknie położonego jeziora, znane ze specyficznego łagodnego mikroklimatu sprzyjającego rozwojowi śródziemnomorskiej i tropikalnej roślinności, słyną z pięknych parków i ogrodów, z których bodaj najbardziej znanymi są ogrody na tzw. Wyspach Boromejskich. Rejon Jeziora Maggiore jest jednym z najpopularniejszych rejonów turystycznych w północnych Włoszech i w szwajcarskim kantonie Ticino.

Jezioro Maggiore jest - z wielkich polodowcowych jezior przedalpejskich po południowej stronie Alp - jeziorem wysuniętym najbardziej na zachód. Ma podłużny, ułożony mniej więcej południkowo kształt. Jest drugim pod względem wielkości jeziorem Włoch (po Jeziorze Garda) oraz jednym z najgłębszych jezior w Alpach. Jego powierzchnia wynosi 212 km², maksymalna długość - 64 km, maksymalna szerokość - 10 km (przy wejściu do odgałęziającej się na zachód odnogi zwanej Zatoką Boromejską (Golfo Borromeo), między miejscowościami Verbania i Stresa, a maksymalna głębokość - 372 m. Jezioro leży na wysokości 193 m n.p.m., co oznacza, że jego dno leży prawie 200 m poniżej poziomu morza. Północna część jeziora ma charakter alpejski, część środkowa otoczona jest niewysokimi wzgórzami, a okolice południowe krańca jeziora mają charakter zbliżony do równinnego.


Północna część jeziora leży w szwajcarskim kantonie Ticino; głównymi miejscowościami są tu Locarno , Ascona i Brissago W części należącej do Włoch przez środek jeziora biegnie granica między regionami Lombardii i Piemontu. Większość miejscowości mających znaczenie turystyczne leży na brzegu zachodnim, w Piemoncie, w prowincji Verbano-Cusio-Ossola (Cannobio , Ghiffa , Verbania , Baveno , Stresa i Belgirate ) oraz w prowincji Novara (Arona ). Najbardziej znaną miejscowością na brzegu wschodnim jest Luino .

Za główny dopływ Jeziora Maggiore uważa się Ticino, rzekę (potok, Fiume Ticino), od której nazwy bierze nazwę cały kanton, mającą swe źródła na położonej na wysokości 2478 m n.p.m. przełęczy Nufenen w Alpach Lepontyńskich, wpadającą do Jeziora Maggiore w pobliżu jego północnego krańca, w miejscu oznaczonym markerem ; w miejscu Ticino wypływa z jeziora i płynie w kierunku Padu, do którego wpada w pobliżu Pawii. Markerem oznaczny jest inny dopływ Jeziora Maggiore, Verzasca (płynąca doliną o tej samej nazwie), a markerem - Maggia, wpadająca do jeziora między Locarno i Asconą. Ze wschodu, od strony Jeziora Lugano, płynie do Jeziora Maggiore Tresa , a od zachodu Toce .

Na zachód od Jeziora Maggiore w odległości 60-70 km wnoszą się najwyższe szczyty Alp Pennińskich (Walijskich), w tym Monte Rosa (4634 m) najwyższy szczyt Szwajcarii. Na północ od jeziora leżą Alpy Lepontyńskie, a na wschód - Prealpy Lugańskie. Do ważniejszych szczytów położonych niedaleko Jeziora Maggiore należą Gridone (2188 m), Monte Tamaro (1960 m), Monte Nudo (1237 m) i Mottarone (1491 m).

Na jeziorze leży wiele wysp, z których najbardziej znanymi są: składający się z trzech większych wysp (Isola Bella, Isola dei Pescatori, zwana też Isola Superiore oraz Isola Madre) i dwu mniejszych (Scoglio della Malghera i Isolino di San Giovanni) archipelag Wysp Boromejskich (zob. ➤ niżej) oraz Isole di Brissago, dwie wyspy leżące w pobliżu miejscowości Brissago (zob. ➤ niżej).



Miasto (nieco ponad 16 tys. mieszkańców) we włoskojęzycznym kantonie Ticino w Szwajcarii, położone między Alpami Lepontyńskimi a Alpami Lugańskimi, nad Jeziorem Maggiore, 20 km na zachód od stolicy kantonu, Bellinzony, 41 km na północny zachód od Lugano. Malowniczo położona miejscowość, z promenadą oferującą piękne widoki na Jezioro Maggiore i otaczające je góry, a także z licznymi interesującymi zabytkami architektury, może też być doskonałą bazą wypadową do zwiedzania szwajcarskiej części regionu Jeziora Maggiore. Locarno jest też znane jako siedziba prestiżowego, organizowanego od 1946 roku Międzynarodowego Festiwalu Filmowego.

Locarno jest najniżej (ok. 200 m n.p.m.) położonym miastem w Szwajcarii, zajmując północną (czy raczej północno-wschodnią) część niewielkiego półwyspu w północnej części Jeziora Maggiore. Sąsiaduje z Asconą , położoną na prawym brzegu Maggia , wpadającej tu do jeziora. Są dowody, że tereny, na których leży dzisiejsze Locarno, były zamieszkałe już w czasach prehistorycznych. W Średniowieczu miasto pozostawało przez pewien czas pod kontrolą Mediolanu, później zostało przyłączone do Konfederacji Szwajcarskiej. Przez pewien czas w XIX wieku Locarno było stolicą kantonu. Dziś jest trzecim największym miastem kantonu (po Lugano i Bellinzonie), stolicą dystryktu Locarno, oraz renomowaną miejscowością turystyczną, słynącą z pięknego położenia, łagodnego mikroklimatu sprzyjającego rozwojowi roślinności śródziemnomorskiej i tropikalnej oraz licznych godnych uwagi zabytków architektury. Dzięki swemu położeniu Locarno może być dobrą bazą wypadową do zwiedzania całego regionu Jeziora Maggiore, zwłaszcza jego szwajcarskiej części, a także dobrą bazą wypadową dla osób zainteresowanych wycieczkami w pobliskie Alpy.

Historyczne centrum miasta rozciąga się wokół Piazza Grande, największego placu Locarno, jednego z najpiękniejszych i najbardziej znanych placów Szwajcarii, zabudowanego ciągiem zabytkowych domów z arkadowymi podcieniami kryjącymi wejścia do licznych kawiarni, restauracji, galerii i sklepów; na Piazza Grande organizowane są też często różnego rodzaju imprezy (koncerty, pokazy filmowe, itp.). Niecałe 300 m na południowy zachód od Piazza Grande znajduje się zachowana część zamku zwanego Castello Visconteo, zbudowanego w XII wieku dla rodu Orellich, w 1342 roku zdobytego przez Viscontich (stąd nazwa) i później przez nich rozbudowanego. Po tym, jak Locarno znalazło się w granicach Szwajcarii, zamek częściowo, w 1531 roku, rozebrano; w zachowanej części mieści się muzeum historyczno-archeologiczne (Museo Civico e Archeologico), m.in. z bogatą kolekcją znalezisk z czasów rzymskich.

Za główny zabytek sakralny Locarno uważa się sanktuarium Madonna del Sasso, pielgrzymkowy kościół klasztorny wzniesiony w gminie Oreslina na szczycie skały na wysokości 370 m n.p.m. ponad miastem, w miejscu, gdzie w 1480 roku franciszkańskiemu mnichowi Bartolomeo d'Ivrei miała się cudownie ukazać Matka Boska. Innymi ważniejszymi zabytkami sakralnymi Locarno są kościoły: Santa Maria Assunta (zwany też Chiesa Nuova), San Francesco d'Assisi, Sant' Antonio Abate i Santa Maria in Selva.





Miasto i gmina (liczące ok. 5,5 tys. mieszkańców) położone nad Jeziorem Maggiore, w bezpośrednim sąsiedztwie Locarno , oddzielone od Locarno rzeką Maggia , wpadającą tu do jeziora. Pięknie położone miasto jest popularną miejscowością turystyczną, znaną m.i.n. z organizowanych tu festiwali muzycznych (Jazz Ascona oraz Settimane Musicali of Ascona).

Do najważniejszych atrakcji Ascony zalicza się promenadę nad jeziorem (Piazza Giuseppe Motta), oferującą piękne widoki na jezioro i otaczające je góry, a także kilka interesujących zabytków w Borgo, położonym na północ od promenady historycznym centrum miasta, w tym dwa kościoły, Santi Piero e Paulo z XVI wieku i Santa Maria della Misericordia (przy Collegio Papio) z przełomu XIV i XV wieku, oraz pochodzący z 1620 roku tzw. Casa Serodine (od nazwiska Giovanniego Battisty Serodinego, autora sztukaterii zdobiących fasadę budynku)





Brissago - to licząca niecałe 1800 mieszkańców miejscowość i gmina położona w dystrykcie Locarno w kantonie Ticino w Szwajcarii, na zachodnim brzegu jeziora Maggiore.

W granicach administracyjnych gminy Brissago leżą dwie niezamieszkałe wyspy (Isole di Brissago) na Jeziorze Maggiore: większa, zwana Isola San Pancrazio (także: Isola Grande), na której znajduje się Parco Botanico del Cantone Ticino, zajmujący 2,5 hektara i odwiedzany przez 90 tys. turystów rocznie ogród botaniczny, w którym można podziwiać ponad 1500 gatunków roślin ze wszystkich kontynentów, oraz mniejsza, zwana Isolino (także: Isola Piccola lub Isola di Sant'Apollinare), pokryta roślinnością utrzymywaną w stanie naturalnym.

Brissago może być też punktem wyjścia dla wycieczki na wspomniany wyżej szczyt Gridone (2188 m) w Alpach Lepontyńskich, wznoszący się na prawie 2 tys. metrów ponad poziom Jeziora Maggiore. Z położonego na granicy szwajcarsko-włoskiej szczytu, stosunowo łatwo dostępnego, rozciąga się interesujący widok na okolicę.

Miłośników muzyki może zainteresować fakt, że w Brissago pochowany jest Ruggero Leoncavallo (małe muzeum poświęcone kompozytorowi mieści się w barokowym Palazzo Branca-Baccalà w centrum miejscowości). Markerem oznaczony jest położony w pobliżu Brissago (w stronę granicy z Włochami) renesansowy XVI-wieczny kościół Madonna di Ponte, z cennym obrazem Wniebowzięcia Marii w ołtarzu głównym.



Liczące ok. 5100 mieszkańców miasto Cannobio, położone ok. 5 km na południe od granicy szwajcarsko-włoskiej, w miejscu, gdzie czasach rzymskich znajdowała się rzymska osada Cannobinum, w pobliżu ujścia potoku Cannobino, mającego swe źródła w pobliżu Cima della Laurasca (2195 m) i płynącego w kierunku Jeziora Maggiore doliną o tej samej nazwie (Valle Cannobina), jest dziś stolicą gminy w prowincji Verbano-Cusio-Ossola we włoskim Piemoncie. Największą atrakcją Cannobio jest promenada nad jeziorem, biegnąca od oznaczonej markerem przystani promów i statków pływających po jeziorze na południe oraz na północ, w stronę przystani jachtowej, szkoły żeglarstwa i plaży .

Za najważniejsze zabytki miasta uważa się kościół San Vittore , pochodzący w obecnym kształcie z XVI wieku. Obok stoi pochodzący z końca XIII wieku (w XVII wieku przebudowany) budynek znany jako Palazzo della Ragione (zwany także Parasio) oraz wysoka kamienna romańska wieża z XII wieku, Torre Comunale, będąca pierwotnie dzwonnicą wcześniejszego kościoła San Vittore. Innym zabytkowym kościołem jest stojący przy Piazza Vittorio Emanuele III, nad jeziorem, w pobliżu terminala promowego, wzniesiony w latach 1575-1614 kościół pielgrzymkowy, znany jako Santuario della Pietà , upamiętniający cud, jaki miał mieć miejsce w Cannobio w roku 1522, z cennymi dziełami sztuki sakralnej we wnętrzu.



Ghiffa - to miasto i gmina (liczące niecałe 2,4 tys. mieszkańców), położone w prowincji Verbano-Cusio-Ossola we włoskim Piemoncie, na zachodnim brzegu Jeziora Maggiore, ok. 6 km na północny wschód od Verbanii, stolicy prowincji.

Główną atrakcją Ghiffy jest położony na wznoszącym się w pobliżu miejscowości na wysokość 360 m n.m.p. wzgórzu kompleks sakralny - Sacro Monte della Santa Trinità di Ghifa - będący jedną ze "Świętych Gór" Piemontu i Lombardii, figurujących od 2003 roku na liście Światowego Dziedzictwa UNESCO. Kompleks, którego początki związane były z ploanem powiększenia wcześniej istniejącej kaplicy poświęconej Świętej Trójcy, pochodzi z XVII wieku. Później był parokrotnie przebudowywany i rozbudowywany; dziś obejmuje, obok samego sanktuarium, trzy kaplice. Ze wzgórza rozciąga się rozległy interesujący widok na Ghiffę i jezioro.



Miasto i gmina (ok. 30 tys. mieszkańców) położone nad Jeziorem Maggiore, 38 km na południowy zachód od Locarno, na północ od wejścia do zatoki Golfo Borromeo, zachodniej odnogi jeziora. Stolica prowincji Verbano-Cusio-Ossola. Verbania jest popularną miejscowością turystyczną, znaną z parków i ogrodów, z kórych najsłynniejszym jest ogród botaniczny Villa Taranto [Giardini Botanici Villa Taranto , położony między Intra i Pallanza, na cyplu Castagnola. W ogrodzie, zajmującym 16 hektarów, założonym w latach 1931-1940 przez Szkota Neila McEacharna, można zobaczyć ok. 20 tys. odmian roślin sprowadzonych z całego świata, w tym gatunków o szczególnej wartości botanicznej, a także kilku cennych zabytków architektury, do których zaliczane są m.in. trzy zabytki architektury sakralnej: XVII-wieczna bazylika Basilica di San Vittore położona w historycznym centrum Intra (stojaca w miejscu, gdzie niegdyś znajdował się starożytny kościół chrześcijański z V wieku), pochodzący z pierwszej połowy XVI wieku renesansowy kościół znany jako Chiesa di Madonna di Campagna w Pallanza (zbudowany w miejscu wcześniej istniejącej romańskiej świątyni, z której pozostała tylko dzwonnica z XI wieku), oraz pochodzące z XI-XII wieku oratorium San Remigio , z dodanym w XIV wieku portykiem.

Dzięki centralnemu położeniu Verbania może być też dobrą bazą wypadową do zwiedzania całego regionu Jeziora Maggiore, w szczególności archipelagu tzw. Wysp Boromejskich -, tzw. Wysp Boromejskich (Isole Borromee), z których jedna, Isolino di San Giovanni , należy do gminy Verbania (podczas gdy pozostałe - do gminy Stresa). [o wspach powinna już być mowa wcześniej] nie, stresa będzie później




Baveno - to liczące ok. 5 tys. mieszkańców miasto w prowincji Verbano-Cusio-Ossola we włoskim Piemoncie, położone na zachodnim brzegu Jeziora Maggiore, nad Zatoką Boromejską, ok. 3 km na północny zachód od Stresy.

Miasto jest pięknie położone, z kilkoma godnymi uwagi zabytkami architektury sakralnej, zabudowane licznymi willami i rezydencjami (w większości pochodzącymi z XIX wieku). W większości są to rezydencje prywatne, niedostępne dla turystów, natomiast otaczające je lub przylegające do nich parki i ogrody są często otwarte dla publiczności. Atrakcyjność Baveno jako miejscowości turystycznej związana jest też z korzystnym położeniem, w pobliżu Stresy i Verbanii (ok. 11 km drogą wzdłuż brzegu Zatoki Boromejskiej) oraz wspomnianych już wyżej Wysp Boromejskich, będących jedną z najpopularniejszych atrakcji rejonu Jeziora Maggiore.

Warto wiedzieć, że na północny zachód od Baveno znajdują się kamieniołomy, gdzie wydobywa się czerwony granit użyty przy budowie wielu znanych budowli, m.in. katedry oraz Galerii Vittorio Emanuele w Mediolanie, kościoła S. Paolo fuori le Mura w Rzymie, i in.


Miasto i gmina (ok. 5 tys. mieszkańców) położone nad Jeziorem Maggiore, 52 km na południowy zachód od Locarno , 91 km na północny zachód od Mediolanu. Pięknie położona popularna miejscowość turystyczna, znana przede wszystkim z licznych willi, parków i ogrodów, w tym słynnych ogrodów na dwu spośród pięciu położonych w pobliżu Stresy i w większości należących do gminy Stresa wysp tworzących archipelag Wysp Boromejskich (Isole Borromee), od XIV wieku do naszych czasów należącego do wspomnianego wyżej książęcego rodu Boromeuszy. Cztery z tych wysp - Isola Bella , Scoglio della Malghera , Isola del Pescatori (także: Isola Superiore) oraz Isola Madre należą administracyjnie do gminy Stresa (a jedna, Isolino di San Giovanni do gminy Verbania.

Poza spacerami biegnącą wzdłuż brzegu jeziora promenadą, od okolic ratusza do cypla w północno-zachodniej części Stresy , bodaj największą atrakcją w Stresie jest dla większości turystów właśnie wycieczka na dwie spośród wspomnianych Wysp Boromejskich - wyspę Isola Bella, z XVII-wiecznym pałacem Palazzo Borromeo i przylegającymi ogrodami (tarasy, fontanny, groty, posągi, itp.), oraz wyspę Isola Madre (największą ze wszystkich wysp archipelagu), z pałacem, ogrodami w stylu angielskim orz ogrodem botanicznym.

Inną popularną atrakcją jest pobliski widokowy szczyt Mottarone (1491 m n.p.m.), na który można wyjechać kolejką linową (po drodze można zwiedzić ogrody botaniczna Alpinia ). W zimie na Mottarone działa mały ośrodek narciarski (łącznie ok. 20 km tras, w większości łatwych i niezbyt trudnych).




Belgirate - to mała (ok. 500 mieszkańców) miejscowość i gmina w prowincji Verbano-Cusio-Ossola we włoskim Piemoncie, położona na zachodnim brzegu Jeziora Maggiore, ok. 7,5 km na południowy wschód od Stresy.

Najważniejszym zabytkiem jest XIII-wieczny romański kościół Santa Maria (zwany też Chiesa Vecchia), z dzwonnicą, której początki sięgają XI wieku, zwróconą w stronę cmentarza fasadą poprzedzoną barokowym portykiem, dobudowanym w XVI wieku, oraz XV -wiecznymi freskami we wnętrzu. Miejscowość słynie z licznych pochodzących z XVIII i XIX wieku willi i rezydencji, z których część przekształcono w luksusowe hotele, a także z list sławnych osób, które ją niegdyś odwiedziły (takich jak Goethe, Flaubert, Stendhal, George Bernard Shaw, Wagner czy Toscanini).


Miasto i gmina (ok.14,5 tys. mieszkańców) we włoskim regionie Piemont w prowincji Novara, położone nad Jeziorem Maggiore, 77 km na południowy zachód od Locarno, 68 km na północny zachód od Mediolanu, 42 km na północ od Novary, stolicy prowincji.

Arona leży w pobliżu południowego końca Jeziora Maggiore, na jego zachodnim brzegu. Bodaj najbardziej znaną atrakcją turystyczną Arony jest Sancarlone - wykonany z płyt miedzianych posąg św. Karola Boromeusza (zwany też Colosso di san Carlo Borromeo), kardynała i arcybiskupa Mediolanu, żyjącego w latach 1538-1584, w 1610 roku kanonizowanego przez papieża Pawła V. Markerem oznaczony jest jeden z głównych placów Arony, Piazza del Popolo, przy którym stoi m.in. kościół Santa Maria di Loreto; w pobliżu można też zobaczyć pochodzący z końca XI wieku budynek sądu oraz pozostałości dawnego portu. Na zachód od Piazza del Popolo znajduje się oznaczony markerem popularny park, Parco della Rocca Borromea, na terenie którego znajdowała się niegdyś twierdza (zniszczona przez wojska Napoleona), w której urodził się św. Karol Boromeusz.




Luino - to liczące 15 tys. mieszkańców miasto i gmina położone na wschodnim brzegu Jeziora Maggiore, w prowincji Varese w Lombardii, ok. 15 km na południe od granicy ze Szwajcarią, 28 km na północny zachód od Varese, stolicy prowincji.

Miasto jest znane z deszczowego klimatu (charakterystycznego dla całej północnej cześci rejonu Jeziora Maggiore), oraz z odbywającego się tu co tydzień w środy targu, jednego z największych targów tego rodzaju w Europie, przyciągającego tysiące turystów z Włoch i z zagranicy.


Na wschodnim brzegu Jeziora Maggiora, poza wspomnianą wyżej miejscowością Luino, można odwiedzić Eremo di Santa Caterina del Sasso , pochodzący z XIV wieku klasztor (z dwoma kościołami), z godnymi uwagi dziełami sztuki, położony malowniczo na klifie na wschodnim brzegu jeziora Maggiore w gminie Leggiuno w prowincji Varese (warto wiedzieć, że do klasztoru nie można dojechać samocodem, a zwiedzanie możliwe jest tylko w niektóre dni), oraz Rocca di Angera , ufortyfikowaną budowlę, której początki sięgają czasów longobardzkich. Twierdza, wzniesiona w obecnym kształcie w XIV wieku, później przebudowana, od 1449 roku do dnia dzisiejszego pozostająca w rękach rodu Boromeuszów, położona w gminie Angera na niewysokim (ok. 200 m) wapiennym wzgórzu w pobliżu południowego krańca Jeziora Maggiore, jest jednym z najlepiej zachowanych zamków w Lombardii. Trzema głównymi atrakcjami tego miejsca są XII-wieczne freski w jednej z sal zamkowych (znanej jako Sala di Giustizia), mieszczące się w zamku uważane za jedno z ciekawszych w Europie (i jedyne we Włoszech) Muzeum Lalek (Museo della Bambola), a także zrekonstruowane średniowieczne ogrody.