Malojapass

Malojapass (po włosku Passo del Maloggia, w języku retoromańskim Pas da Malögia) - to wysokogórska przełęcz drogowa w Alpach szwajcarskich, położona na wysokości 1815 m n.p.m. w kantonie Gryzonia, łącząca Górną Engadynę z doliną Val Bregaglia, 92 km na południe od Churu , stolicy Gryzonii, 16 km na południowy zachód od Sankt Moritz , 11,5 km na południowy zachód od Silvaplany , 8 km na południowy zachód od miejscowości Sils im Engadin / Segl , 35 km na północny wschód od Chiavenny we Włoszech. Przez przełęcz przebiega droga nr 3 prowadząca z Churu przez Julierpass i Silvaplanę do miejscowości w szwajcarskiej części doliny Val Bregaglia i dalej do Chiavenny (➤ mapka)(➤ mapka).

Podjazd na przełęcz od strony Engadyny jest praktycznie niezauważalny: z Sils trzeba pokonać zaledwie 12 m różnicy wysokości, Silvaplana leży na tej samej wysokości co przełęcz, a Sankt Moritz nawet nieco wyżej - nawet S-chanf , stolica najbardziej na północny wschód wysuniętej gminy Górnej Engadyny, miejscowość oddalona od przełęczy o 38 km, leży zaledwie 145 m niżej. Zupełnie inaczej wygląda ukształtowanie terenu po południowej stronie przełęczy: tu na krótkim odcinku między Malojapass a miejscowością Casaccia na najwyższym piętrze doliny Val Bregaglia trzeba pokonać prawie 400 m wysokości, a deniwelacja między przełęczą a odddaloną o 35 km Chiavenną wynosi prawie 1500 m. Przełęcz jest otwarta również w zimie, choć przy dużych opadach śniegu może być przez pewien czas nieprzejezdna.

Przejście przez Maloję było znane już w Starożytności, chociaż przez długi czas nie miało takiego znaczenia, jak np. przełęcz Septimerpass , łącząca najkrótszą drogą Bivio w dolinie Oberhalbstein z wspomnianą już Casaccią w dolinie Val Bregaglia. Później jednak, poczynając od XVI wieku, Malojapass zaczęła stopniowo zyskiwać na znaczeniu, a w XIX wieku droga przez przełęcz Septimerpass, która przestała funkcjonować jako przejście drogowe, została zastąpiona okrężną drogą przez Julierpass i przełęcz Maloja. Dwudziestowieczne większe modernizacje prowadzącej przez przełęcz drogi miały miejsce w 1934 i w 1957 roku.


Tereny wokół przełęczy Maloja, położone częściowo w dolinie Val Bregaglia, częściowo w Górnej Engadynie, do niedawna należały z powodów historycznych do gminy Stampa, ktora składała się z dwu nie połączonych ze sobą części: mniejszej, leżącj w dolinie Val Bregaglia, obejmującej miejscowość Stampa i kilka miejscowości sąsiednich, oraz większej, o skomplikowanym kształcie, otaczającej rejon przełęczy Maloja.

Oprócz samej przełęczy i położonej na przełęczy miejscowości Maloja do tej części gminy należały m.in. tereny położone w dolinie Val Bregaglia na południowy zachód i południe od przełęczy, w tym miejscowość Cavril , dolina Val Forno z pięknym, położonym na wysokości 1907 m n.p.m. jeziorem Lägh da Cavloc (Lago di Cavloccio), malowanym przez Giovanniego Giacomettiego, oraz tereny na wschód i północny wschód od przełęczy, obejmujące brzegi zachodniej części Jeziora Silsersee (w języku retoromańskim: Lej da Segl), w tym miejscowości Cadlägh (na zachodnim krańcu jeziora) i Isola .

Wspomniana przed chwilą miejscowość Maloja leży na przełęczy Maloja, na wysokości 1809 m n.p.m. Liczy ok. 300 mieszkańców. Dawniej, jak powiedziano, część gminy Maloja, dziś jest stolicą dystryktu Maloja, obejmującego obok gminy Bregaglia także Górną Engadynę. Początki turystyki w rejonie przełęczy sięgają końca XIX wieku, gdy belgijski arystokrata i przedsiębiorca, Camille de Renesse (1836-1904), podczas rekreacyjnego pobytu w 1880 roku w Sankt Moritz, wpadł na pomysł zbudowania w Engadynie "alpejskiego Monte Carlo", miejscowości wypoczynkowej z kompleksem hotelowym, kąpieliskami i polami golfowymi dla europejskiej arystokracji. Z tego okresu pochodzą m.in.: luksusowy hotel znany dziś jako Maloja Palace, wieża Torre Belvedere będąca pozostałością po budowanej dla siebie przez hrabiego de Renesse rezydencji, a także neogotycki kościół ewangelicki (pierwotnie anglikański) stojący przy wjeżdzie do miejscowości od strony Engadyny.


Okolice Maloi są znakomitym terenem dla osób zainteresowanych turystyką pieszą i rowerzystów. Maloja może też być dobrą bazą do zwiedzania zarówno całej doliny Val Bregaglia, jak Górnej Engadyny, a z uwagi na bliskość Jeziora Silsersee, słynącego z doskonałych warunków dla uprawiania żeglarstwa i surfingu, dobrym miejscem na wakacje dla osób zainteresowanych sportami wodnymi. W zimie w okolicach Maloi można uprawiać narciarstwo biegowe (Maloja jest miejscem startu słynnego organizowanego corocznie biegu narciarskiego znanego jako Engadin Skimarathon). Na zboczach Piz Alea, wysokiego na 2159 m szczytu wznoszącego się na południowy wschód od przełęczy, działa też w zimie mały ośrodek narciarski (Skigebiet Aela-Maloja), z 3 km tras zjazdowych.