Vielha

Vielha (w języku katalońskim i hiszpańskim: Viella) - to miasto w północnej Katalonii, w Pirenejach, w prowincji Lleida, położone niedaleko granicy francuskiej, 303 km na północny zachód od Barcelony , stolicy Katalonii, i 160 km na północ od Lleidy (➤ mapka)(➤ mapka). Stolica gminy Vielha e Mijaran i powiatu (comarca) Val d'Aran, popularny ośrodek turystyczny. Dojazd drogą N-230, od wschodu - drogą C-28.

Vielha - to nazwa miasta w języku aranejskim (wariant spokrewnionego z katalońskim języka oksytańskiego), którym mówi część mieszkańców doliny Val d'Aran i który jest tu jednym z języków urzędowych. W języku katalońskim i hiszpańskim (kastylijskim) miasto nosi nazwę Viella, dolina i comarca Val d'Aran - odpowiednio Vall d’Aran i Valle de Arán, a gmina Vielha e Mijaran - odpowiednio Viella i Mitjaran i Viella Mitg Arán.


Gmina Vielha e Mijaran, której Vielha jest stolicą, powstała w 1970 roku jako fuzja kilku gmin istniejących wcześniej. Vielha, licząca ok. 3500 mieszkańców, leży w centrum doliny Val d'Aran, na wysokości 980 m n.p.m., nad Garonną , w miejscu, gdzie do Garonny wpada jej lewy dopływ, Nere . Do granicy z Francją w Canejan (marker ) jest 24 km (drogą N-230); podobna odległość (drogą N-230 i następnie N-141) jest do granicy francuskiej na przełęczy znanej jako Col du Portillon (po katalońsku: El Coll del Portilló). Z oznaczonego markerem ronda w stronę Lleidy jedzie się drogą N-230, po zachodniej stronie parku narodowego znanego jako Parc Nacional d'Aigüestortes i Estany de Sant Maurici , przez długi na 6 km tunel (markerem oznaczony jest początek tunelu, ok. 7 km na południowy zachód od centrum moasta) i miejscowość El Pont de Suert , stolicę sąsiadującego z Val d'Aran powiatu Alta Ribagorça. Na wschód ze wspomnianego ronda odchodzi droga C-28, która przez Arties, Salardu, przełęcz Port de la Bonaigua i Esterri d'Aneu prowadzi do miejscowości Sort , stolicy innego sąsiadującego z Val d'Aran powiatu, Pallars Sobirà.

Do lat 20. XX wieku dolina Val d'Aran, położona po północnej stronie Pirenejów, była w zimie odcięta od reszty Katalonii. Sytuacja zmieniła się po zbudowaniu drogi przez przełęcz Port de la Bonaigua (w języku aranejskim: Pòrt dera Bonaigua), otwartej w 1924 roku, a zwłaszcza po drugiej wojnie światowej, gdy w 1948 otwarto wspomniany tunel łączący Val d'Aran z Alta Ribagorça i resztą Katalonii - wówczas tradycyjną gospodarkę doliny, opartą na hodowli i leśnictwie, zaczęła w dużym stopniu zastępować wspierać lub zastępować obsługa ruchu turystycznego. Na początku drugiej połowy XX wieku powstał ośrodek narciarski Baqueira-Beret , położony zaledwie 10 km na wschód od stolicy Val d'Aran, a wkrótce potem powstał położony dalej, ale łatwo dostępny, wspomniany wyżej park narodowy, bedący jedną z nawiększych atrakcji przyrodniczych regionu (markerem oznaczona jest miejscowość Boí, będąca zachodnią bramą do parku, a markerem - Espot, wejście od strony wschodniej). Dla amatorów turystyki pieszej lub rowerowej atrakcyjne moga być też najbliższe okolice Vielha (z pięknymi romańskimi kościołami w pobliskich miejscowościach).

Dla osób zainteresowanych historią i kulturą regionu najważniejszą atrakcją Vielha będzie pochodzący z XIII-XV wieku kościół Sant Miquèu , zbudowany w stylu przejściowym między romanizmem a gotykiem, z przedstawiającymi Sąd Ostateczny rzeźbami zdobiącymi portal oraz (we wnętrzu) XII-wieczną drewnianą rzeźbą Chrystusa (Crist de Mijaran), będąca fragmentem nie zachowanej grupy rzeźbiarskiej nieznanego artysty i uważana za jedno z najcenniejszych dzieł sztuki w całej dolinie Val d'Aran. Warto też rzucić okiem na domy w starej części miasta, a także odwiedzić otwarte w 1984 roku, mieszczące się w XVII-wiecznym budynku muzeum regionalne (Musèu dera Val d'Aran).

Markerem oznaczone jest otwarte w 1994 roku nowoczesne centrum sportowe, Palai de Gèu, z basenami, lodowiskiem, salami sportowymi, itp.